گیاه شاهتره (شاتره) به همه گونههای جنس Fumaria از خانواده گیاهی Papaveraceae اطلاق میشود. تاکنون ۵۶ گونه از این جنس در دنیا معرفی شده است که هفت گونه آن در ایران میروید.
شاتره، گیاهی است علفی و یکساله با برگهای دارای بریدگیهای بسیار؛ گلآذین در این گیاه، خوشه یا گَرزَن است که شامل دو کاسبرگ زودافت و چهار گلبرگ جدا به رنگهای سفید تا صورتی یا ارغوانی میباشد که یکی از دو گلبرگ بیرونی، به مهمیز تبدیل شده است.
پرچمها در قاعده میلهها طوری به هم پیوند یافتهاند که در مجموع، دو دسته مشخص را به وجود میآورند که هر دسته شامل یک پرچم کامل و دو نیمه پرچم در طرفین آن است.
عرق شاتره در رفع تمام اختلالات کبدی، یرقان، تهوع، انسداد طحال، سودازدگی و بیماریهای صفراوی مفید است.
مادگی در این گیاه، دوبرچهای است که به میوهای ناشکوفا و شفتمانند تبدیل میشود. میوه، کرویشکل و کوچک و محتوی یک دانه است.
شاتره عموماً بهصورت علف هرز در مکانهای مرطوب مانند باغها، باغچهها و فضاهای سبز میروید. هرسال در ابتدای بهار، مقادیر انبوهی از گیاه شاتره را میتوان مشاهده کرد.
از نظر خواص دارویی، بهترین نوع شاتره Fumaria officinalis است که در ایران نمیروید و به جای آن از انواع دیگر آن با عنوانهای شاهتره بیکاسبرگ Fumaria asepala، شاهتره هندی Fumaria indica، شاهتره گلریز Fumaria parviflora، شاهتره ایرانی Fumaria vaillantii، نام برد.
نام علمی جنس این گیاه “Fumaria” از واژه لاتینی Fumus به معنای دود مشتق شده است که به دلیل بو و ایجاد سوزش چشم و رنگ خاکستری گیاه بر آن نهاده شده است.
بنابراین گزارش میتوان به ترکیبات شیمیایی این گیاه اشاره کرد و گفت: شاتره دارای ترکیبات غیرآلکالوئیدی پنتاتریاکونتان، گلوکوزید، تانن، اسید فوماریک و آلکالوئید فومارین است.
این گیاه یک ساله بهصورت عرقیجات و دمنوش بسیار شناخته شده است.