آماری تکاندهنده از حوادث رانندگی در ایران؛ ۳۰۷ هزار میلیارد خسارت سالانه تصادفات
دیگر همه می‌دانیم که میزان تصادفات جاده‌ای در کشور در چه وضعیت فاجعه‌آمیزی قرار دارد. آمار روز قبل رئیس هیئت مدیره جمعیت طرفداران ایمنی راه‌های کشور، گوشه‌ای از این فاجعه را روایت می‌کند: «میزان تصادفات جاده‌ای درایران ۲۰ برابر استاندارد‌های جهانی است و میزان کشته‌های تصادفات جاده‌ای در روز به ۴۵ نفر رسیده که مهم‌ترین عامل آن عامل انسانی و پس از آن تولید بی‌کیفیت خودرو‌های سواری و ناایمنی جاده‌های کشور است.» همزمان با همین اظهارنظر و مرتبط با موضوع کیفیت پایین خودروها، سردار هادیانفر نیز در سخنانی شدیداللحن از خودروسازان خواست بابت این خودروها از مردم عذرخواهی کنند و در کیفیت‌بخشی به محصولاتشان تعجیل کنند. هادیانفر سه‌شنبه گذشته نیز گفته بود: «هزینه خسارات تصادفات رانندگی در کشور بیش از ۸ درصد تولید ناخالص داخلی است.»
نتیجه فاجعه آمیز مقایسه تصادفات در ایران با اروپا
برای اینکه متوجه شویم میزان تصادفات رانندگی در ایران در مقایسه با کشور‌های اروپا چقدر فاجعه‌آمیز است، به آمار‌های بین‌المللی درباره اروپا مراجعه می‌کنیم. «ETSC» یک سازمان غیرانتفاعی مستقل مستقر در بروکسل است که در حوزه کاهش تصادفات در حمل و نقل در حوزه اروپا فعالیت می‌کند. این سازمان در پایگاه تحلیلی و اطلاع‌رسانی خود آمار خسارات جانی و مالی ناشی از تصادفات جاده در اتحادیه اروپا را منتشر کرده است: «در سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۸ هزار و ۸۴۴ نفر در ترافیک جاده‌ای در اتحادیه اروپا جان خود را از دست دادند که ۱۰ هزار و ۸۴۷ نفر کمتر از سال ۲۰۱۰ و نشان‌دهنده کاهش ۳۷ درصدی است.»
تعداد جان‌باختگان در تصادفات جاده‌ای اتحادیه اروپا با ۱۸ هزار نفر در یک‌سال در حالی است که ما در همین سال (سال ۱۳۹۹) طبق آمار پلیس ۱۷ هزار نفر در تصادفاتمان قربانی داده‌ایم. آمار مقایسه‌ای را در جدول ببینید:
موفقیت اروپا در کاهش تصادفات
بدون تعارف باید اذعان کنیم که برخی از اقدامات و برنامه‌ها در کشور ما در خصوص کاهش تصادفات، گاهی شبیه «شوخی» است و متاسفانه بیشتر موارد در حد یک حرف و سخنرانی می‌ماند که نمونه‌اش را می‌توان در کیفیت نازل خودروها جست‌وجو کرد. در عین حالی که مجامع و کشور‌های پیشرفته برای آسیب‌ها و مشکلاتشان برنامه‌ریزی می‌کنند و نتیجه‌اش را هم به شیرینی می‌چشند. سازمان «ETSC» در این باره در گزارش تحلیلی خود می‌نویسد: کمیسیون اروپا سومین برنامه اقدام اروپایی خود را در سال ۲۰۱۰ برای ایمنی جاده تصویب کرد که هدف آن کاهش ۵۰ درصدی تعداد جان‌باختگان در تصادفات جاده‌ای تا سال ۲۰۲۰ بود. اگرچه این هدف به طور کامل محقق نشد، اما برنامه اقدامات منجر به کاهش ۳۷ درصدی آمار جان‌باختگان در تصادفات جاده‌ای در ۱۰ سال گذشته تا ۲۰۲۰ شده است.» (منبع: https://etsc.eu/)
خسارات هولناک ریالی تصادفات
اما در کنار همه تبعات منفی تصادفات جاده‌ای شامل فوتی‌ها، مصدومیت‌ها و معلولیت‌ها و ایجاد شرایط خاص برای خانواده‌های آسیب‌دیدگان، هدررفت منابع مالی کشور نیز در پی این تصادفات رقم‌های قابل تاملی است.
آمار‌های جهانی چه می‌گوید؟
سردار هادیانفر، رئیس پلیس راهور، درباره میزان این خسارات توضیح بیشتری داده است: مطابق گزارش سازمان بهداشت جهانی، عواقب مالی سوانح ترافیکی نیز فراوان بوده و در کشور‌های با درآمد کم و متوسط، مرگ‌ومیر ناشی از سوانح ترافیکی، بین دو تا هفت درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهد. تحقیق مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی در کشور ما بالغ بر هشت درصد تولید ناخالص داخلی است. هزینه مذکور برای سال ۹۰ فقط معادل ۵۱۹ هزار میلیارد ریال بوده است.
این رقم باورنکردنی
با احتساب آن‌چه از اعداد و ارقام مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۹۲ برمی‌آید، این مرکز رقم خسارات ناشی از تصادفات را تقریبا حدود ۵.۸ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور برآورد کرده بود و طبق گفته سه‌شنبه گذشته رئیس پلیس راهور، این رقم طبق برآورد مرکز پژوهش‌ها اکنون حدود ۸ درصد از تولید ناخالص داخلی است. طبق آخرین آمار بانک مرکزی که برای سال ۹۹ گزارش شده است، میزان درآمد ناخالص تولید کشور در این سال معادل ۳ هزار و ۸۴۲ هزار میلیارد است که محاسبه ۸ درصد آن یعنی میزان خسارات تصادفات، رقم هولناک ۳۰۷ هزار میلیارد تومان در سال می‌شود که طبق گفته رئیس پلیس راهور، این رقم صرف تبعات تصادفات می‌شود.
روایت پلیس از خسارات تصادفات در کشور
هر کشته تصادفات در کشور معادل ۵.۳ میلیارد
برای کشور هزینه دربردارد. سالانه بیش از ۳۰۰ هزار نفر در تصادفات رانندگی در کشور مجروح می‌شوند. اگر تنها پنج درصد از تصادفات منجر به معلولیت سرنشینان شود، میانگین سالی ۱۵ تا ۲۰ هزار معلول حرکتی به جمعیت کشور اضافه می‌شود. طبق تحقیق مرکز پژوهش‌های مجلس، هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی در کشور بالغ بر ۸ درصد تولید ناخالص داخلی است. برنا: ۶/۲/۱۴۰۱
معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور کشور پاسخ می‌دهد
مشکل کجاست؟ راهکار چیست؟
سرهنگ عین‌ا... جهانی، معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور کشور به علل تصادفات می‌پردازد و می‌گوید: تصادفات حاصل خطا‌های انسانی و همچنین متاثر از نقص‌های موجود در راه‌ها و وسایل نقلیه است که البته در کنار این سه عامل، شرایط محیطی هم در برخی مواقع در بروز تصادف‌ها نقش اصلی را ایفا می‌کند. واقعیت این است که آن‌چه بیشترین عامل حوادث را به خود اختصاص می‌دهد، خطا‌های انسانی است؛ چراکه عابر پیاده، راننده و سرنشین به عنوان کاربران ترافیکی مبتلا به بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی می‌شوند و قوانین را رعایت نمی‌کنند. از سرهنگ «جهانی» راهکار کنترل این موضوع را جویا می‌شوم و با او آمار برخی جوامع دیگر را در میان می‌گذارم که با وجود جمعیت بیشتر نسبت به کشور ما، اما آمار جان‌باختگان و خسارات مالی تصادفات در آن‌ها کمتر است. سرهنگ در این باره می‌گوید: دلیل دستاورد و موفقیت این جوامع و کشور‌ها این است که آن‌ها در کاهش هر سه بخش علل تصادفات پیشرفت‌های بسیار خوبی را کسب کرده‌اند. باید توجه کنیم که مهم‌ترین امر در این زمینه مسئله فرهنگ‌سازی است که ما در کشور به طور کل در این باره دچار چالش و کمبود هستیم. اگر فرهنگ عمومی از زمان کودکی در افراد شکل بگیرد، بسیاری از مشکلات اجتماعی هم برطرف می‌شود. او ادامه می‌دهد: یکی از مصادیق فرهنگ عمومی «فرهنگ ترافیک» است و در واقع بخش عمده‌ای از آداب و روش رانندگی در دل فرهنگ عمومی جای دارد. برای نمونه اگر ما مسئله «قانون پذیری» را از کودکی به افراد آموزش دهیم این موضوع صرفاً مربوط به قوانین مدرسه، دانشگاه، بازار و... نیست بلکه مجموعه‌ای از قوانین و آداب است که فرهنگ رانندگی و نحوه استفاده از وسیله نقلیه و راه و جاده هم در آن خواهد بود. معتقدم در کشور ما نقیصه فرهنگی یکی از بزرگ‌ترین کاستی‌هاست در عین حالی که برخی کشور‌ها در این زمینه تدابیر ویژه‌ای را به کار گرفته‌اند و می‌بینیم که بیشترین اوقات دانش‌آموز در دوران آغازین آموزش او صرف فراگیری فرهنگ عمومی می‌شود. طبیعی است وقتی به دانش آموزان آموزش داده شود که رعایت حقوق دیگران از اوجب واجبات است یا وقتی نقش قانون و اهمیت انضباط به دانش‌آموز تعلیم داده شود بی‌شک این موارد در شخصیت فرد نهادینه می‌شود و در کنار آن فرهنگ‌های تخصصی مثل فرهنگ رانندگی نیز در او شکل می‌گیرد. سرهنگ جهانی در این زمینه به طرح و تجربه موفق سال‌های پیشین پلیس با عنوان «همیاران پلیس» اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: پلیس این کاستی را دریافت که ما در فرهنگ و آموزش و تربیت عمومی جامعه از دوران کودکی آموزش‌های مفید و موثر نداریم لذا در قالب این طرح اقدامات فرهنگی و آموزشی را در دستور کار خود قرار داد که همه دیدیم اثربخش هم واقع شد.
شک نکنید اگر...
جهانی تاکید می‌کند: وقتی ما از دوره کودکی تفکر آن‌ها را به سمت رعایت قانون هدایت کنیم خود به خود آن‌ها آن‌چه را برایش فکر می‌کنند به زبان می‌آورند و آن چه را به زبان می‌آورند به آن عمل می‌کنند و نتیجه تکرار این رفتار و عمل به عادت تبدیل می‌شود که «عادت» شخصیت افراد را شکل می‌دهد بنابراین شک نکنید اگر روزی فرهنگ عمومی در کشورمان در شرایط مطلوب خود قرار گیرد و به آن توجه شود بسیاری از مشکلاتمان برطرف خواهد شد. چراکه همین فرد که از کودکی فرهنگ احترام به قانون و حقوق دیگران را فراگرفته، در بزرگ‌سالی حتما قطعه‌ساز خوبی خواهد شد و در تولید قطعه خوب برای خودرو کم کاری نمی‌کند. چون با خود می‌گوید اگر از کار بزنم جدا از حق الناس، نزد خداوند نیز این رفتارم قبیح است.
