از سال ۱۳۸۹ با اجرای قانون هدفمندی یارانهها و پرداخت یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی که تا فروردین امسال ادامه داشت، همواره افراد با تنوع مالی و در ۱۰ دهک در لیست یارانهبگیران قرار داشتند. در آخرین اعلامی که سازمان هدفمندی یارانهها در سال ۱۴۰۰ داشت، حدود ۷۷.۱ میلیون نفر یارانه نقدی دریافت میکردند که نزدیک به ۹۵ درصد جمعیت ایران را تشکیل میداد. این روند که از دولت دهم پایهگذاری شده بود همواره به دلیل مغایرت با قانون هدفمندی یارانهها و هزینه سنگین تحمیل شده که موجب کسری منابع نیز در مقاطعی شد، مورد انتقاد کارشناسان و البته مسئولان در بخشهای مختلف قرار داشت.
این در حالی است که با وجود تاکید چند ساله قانون بودجه مبنی بر حذف سه دهک پردرآمد، یا اقدام جدی انجام نشد و یا زمانی که دولت ورود کرد به نتیجه مطلوبی نرسید؛ تاکید بر این بود که بانکهای اطلاعاتی تکمیل نیست که دولت بتواند حذف را با شناخت دقیق انجام دهد و این میتواند موجب آسیب اقشار ضعیف شده و تبعات اجتماعی داشته باشد.
به هر حال این روال نه تنها اصلاح نشد، بلکه در آبان ۱۳۹۸ با افزایش قیمت بنزین، پرداخت یارانه نقدی جدیدی در دستور کار قرار گرفت که از محل مابهالتفاوت نرخ بنزین بود و در قالب یارانه معیشتی به تناسب اعضای خانوار بین ۵۵ تا ۲۰۵ هزار تومان تعیین شد.
مشمولان یارانه معیشتی حدود ۶۰ میلیون نفر تخمین زده شد که از بین جمعیت حدود ۷۸ میلیون نفری یارانهبگیران نقدی گزینش شده بودند، به عبارتی دولت حدود ۱۸ میلیون را کنار گذاشت و از اعلام مسئولان اینگونه بر میآمد که سه دهک پردرآمد را از لیست یارانهبگیران حذف و یارانه معیشتی برای مابقی پرداخت میشود.
در این حالت در لیست ۷۸ میلیون نفری یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی از ۱۰ دهک ولی در بین ۶۰ میلیون نفر یارانهبگیران معیشتی تقریبا هفت دهک حضور داشتند و بارها این نقد مطرح شد که چرا دولت همین غربالگری را برای یارانهبگیران نقدی انجام نداده است .
اما اعلام واریز یارانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومانی نشان از پرداخت به کمتر از ۷۲ میلیون نفر دارد که برای دهک یک تا سه برای هر نفر ۴۰۰ هزار و برای چهار تا ۹ به ازای هر نفر ۳۰۰ هزار تومان پرداخت شده است.
بر این اساس حداقل پنج میلیون نفر از لیست یارانهبگیران کنار رفتهاند که عملا حذف دهک دهم را نشان میدهد ، این در حالی است که در قانون بودجه امسال دولت مکلف به حذف سه دهک اول پردرآمد است و جهت اجرای قانون باید دهک نهم و هشتم را نیز در سال جاری حذف کند در نتیجه باید منتظر ادامه اقدامات دولت در غربالگری لیست یارانه بگیران بود.