وجود ۱۲ میلیون «مجرد» در ایران
مسعود عالمی نیسی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۲ میلیون مجرد در کشور داریم، اظهار کرد: با کاهش میزان ازدواج، نرخ فرزندآوری نیز در جامعه کم می‌شود و اگر این ۱۲ میلیون نفر به تجرد قطعی برسند؛ طبیعتا فرزندی هم نخواهند داشت و جانشینی برای خود باقی نخواهند گذاشت. اینگونه جمعیت کشور شروع به پیر شدن کرده و جمعیت جدید جایگزین نمی‌شود.
میانگین سنی ایرانیان تا ۳۰ سال آینده به حدود ۴۸ سال می‌رسد
کاهش نرخ رشد جمعیت
رییس موسسه تحقیقات جمعیت کشور با تاکید بر اینکه باید تمرکز خود را بر روی سیاست‌های مانع زدایی از ازدواج قرار دهیم، خاطر نشان کرد: از میان این ۱۲ میلیون مجرد، می‌تواند ۶ میلیون خانواده تشکیل شود و اگر نصف این تعداد نیز ازدواج کنند، در واقع ۳ میلیون خانواده تشکیل می‌شود و اگر نصف این تعداد خانواده تشکیل شده نیز یک فرزند به دنیا آورند ۱.۵ میلیون ولادت خواهیم داشت.
به گفته عالمی نیسی، میانگین سنی جمعیت کشور در ۳۰ سال آینده به حدود ۴۸ سال می‌رسد و می‌توان گفت در سال ۱۴۳۰ حدود ۳۳ درصد از جمعیت کشور سالمند می‌شود و این به آن معنا است که از هر ۱۰ نفر ۴ نفر سالمند خواهند بود.
وی با اشاره به آمار سرشماری سال ۱۳۹۵، خاطر نشان کرد: بر اساس سرشماری سال ۹۵ حدود ۱۰ درصد جمعیت ما سالمند هستند، یعنی از هر ۱۰ نفر یک نفر سالمند (بالای ۶۰ سال سن) است، در حالی که در سال ۱۴۳۰ از هر ۱۰ نفر ۴ نفر سالمند خواهند بود و اینگونه نیروی فعال کار ما کم می‌شود.
عالمی همچنین این را هم گفت که نرخ رشد جمعیت ایران در دهه ۸۰ میلادی یا همان دهه ۶۰ شمسی، یعنی حدود ۴۰ سال قبل، ۴ درصد بوده است و این نرخ تا دو سال قبل یعنی در سال ۲۰۲۰ به ۱.۳ درصد رسیده است.
به ازای هر زن و مرد، جانشینی برای جمعیت وجود ندارد
وی با بیان اینکه اگر میانگین سنی جامعه افزایش یابد با سالمندی جمعیت مواجه می‌شویم، اظهار کرد: در حال حاضر نرخ باروری کشور ما زیر ۲ یعنی ۱.۷ تا ۱.۸ است و این به آن معناست که به ازای هر زن و مرد، جانشینی برای جمعیت کشور وجود ندارد.
نرخ باروری محاسبه شده برای زنان متاهل ۲.۷ است
رییس موسسه تحقیقات جمعیت کشور در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه نرخ باروری حاصل تقسیم تعداد موالید ثبت شده در یک سال بر تعداد زنان و دختران در سن باروری است، توضیح داد: درست است که نرخ باروری ما در حال حاضر ۱.۷ است، اما این نرخ حاصل تقسیم تعداد موالید ثبت شده در یک سال بر تعداد زنان و دختران در سن باروری است که ممکن است ازدواج کرده و یا ازدواج نکرده باشند. این در حالی است که ما از دختران ازدواج نکرده انتظار باروری نداریم و اگر این نرخ را تنها برای زنان متاهل حساب کنیم، نرخ ۲.۷ حاصل می‌شود که یعنی خانواده‌های ما به طور میانگین دو فرزند را دارند.
میزان مجردین، میانگین نرخ باروری را کاهش داده است
وی با بیان اینکه ۸۸ درصد جوانان مجردِ در سن ازدواج ما تمایل به ازدواج دارند، ادامه داد: افرادی که ازدواج می‌کنند می‌خواهند فرزنددار شوند، اما مساله اصلی این است که ازدواج کم شده است و میزان مجردین باعث شده میانگین ما در نرخ باروری کاهش پیدا کند؛ بنابراین باید موانع ازدواج را بر طرف کنیم. مردم ما تمایل به ازدواج و فرزندآوری دارند، در حالی که در کشور‌های اروپایی این تمایل کاهش پیدا کرده است و جوان ما اگر رفاه معمولی یعنی شغل و مسکن داشته باشد ازدواج کرده و فرزندآوری خوبی هم خواهد داشت، بنابراین اگر موانع ازدواج نظیر بیکاری و هزینه مسکن را برای جوانان از بین ببریم، خود به خود جوانان به سمت ازدواج و فرزندآوری سوق پیدا می‌کنند.
کاهش ظرفیت فرزندآوری کشور با «مهاجرت»
عالمی در پاسخ به این سوال که تا چه میزان می‌توان این کاهش جمعیت را به مهاجرت به ویژه در بین جوانان معطوف دانست، توضیح داد: آمار دقیقی در این راستا در دست ندارم، اما مطابق با مشاهدات، بخش زیادی از مهاجرت‌ها مربوط به جوانانی است که هم خودشان مهاجرت می‌کنند و هم با این مهاجرت ظرفیت فرزندآوری کشور را کاهش می‌دهند. با این حال اگرچه ممکن است بخشی از کاهش جمعیت به مهاجرت جوانان باز گردد، اما مساله اصلی به عدم ازدواج معطوف می‌شود.
