این نیروها ترکیبی از سربازان کارکشته، گارد مرزی، یگان گارد ملی و داوطلبانی بودند که در آستانه تهاجم نظامی روسیه به اوکراین مسلح شده بودند. در حالی که روسیه از تصرف کامل ماریوپل سخن میگوید مقامات اوکراین سقوط این شهر را تائید نکردهاند. آنها پیش از این گفته بودند که جنگجویان مستقر در «آزوفستال» ماموریت خود را به پایان بردهاند و از محل تخلیه شدهاند.
مسئولان اوکراین از جمله ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری این کشور از این جنگجویان به عنوان «قهرمان» ستایش کردهاند. اما این «قهرمانان» که اکنون با سرنوشت نامعلومی روبرو هستند که بودند و چه دستاوردی داشتند؟
وزارت دفاع روسیه میگوید که در مجموع ۲۴۳۹ جنگجوی اوکراینی مستقر در مجتمع صنعتی «آزوفستال» از روز دوشنبه تاکنون خود را تسلیم کردهاند. این رقم شامل بیش از ۵۰۰ جنگجویی میشود که به گزارش یکی از خبرگزاریهای روسیه روز جمعه خود را تسلیم کردند.
به گفته مقامهای اوکراین جنگجویانی که در مجتمع صنعتی «آزوفستال» در برابر ارتش روسیه مقاومت کردند از واحدهای مختلف نظامی و انتظامی گردهم آمده بودند. مقاومت آنها در برابر ارتش روسیه در حالی ادامه پیدا کرده بود که شماری از غیرنظامیان ماریوپل در زیرزمین و تونلهای این مجموعه صنعتی پناه گرفته بودند.
گروهی از این جنگجویان اوکراینی اعضای گردان آزوف بودند که بخشی از گارد ملی اوکراین محسوب میشود. تیپ سی و ششم نظامیان ویژه نیروی دریایی اوکراین و تیپ دوازدهم گارد ملی از دیگر اعضای نیروهای اوکراینی مستقر در «آزوفستال» بودند. شماری از افسران پلیس اوکراین به همراه گروههای دفاع سرزمینی که در آستانه تهاجم روسیه تشکیل شده بودند نیز در کنار این نیروها دیده میشدند.
این مجموعه از ابتدای جنگ وظیفه دفاع از بندر ماریوپل را برعهده داشتند.
گارد ملی اوکراین به دلیل حضور گردان آزوف و گرایش راست افراطی آنها مورد توجه زیادی قرار گرفته است.
سخنگوی وزارت دفاع روسیه از جنگجویان گردان آزوف به عنوان «نازیها» یاد کرد. او همچنین مدعی شد که فرمانده گردان آزوف با خودروی رزهی از خارج از محل منتقل شد زیرا ساکنان محلی «به دلیل قساوتهای متعدد» از وی «نفرت» دارند.
تاکنون شواهدی مبنی بر اینکه گردان آزوف با غیرنظامیان اوکراینی بدرفتاری کرده باشد به دست نیامده است. گردان آزوف بارها ویدئوهایی را منتشر کرده بود که اعضای آن را در حال کمک به غیرنظامیان در «آزوفاستال» نشان میداد.
این در حالی است که مقامات و رسانههای روسیه بارها ادعاهایی منفی درباره گردان آزوف مطرح کرده بودند.
اعضای اولیه گردان آزوف از گروههای راست افراطی بودند. آنها همچنین به دلیل روشهای مبارزهشان مورد انتقاد قرار میگرفتند. اعضای کنونی گردان آزوف ادعای افراطیگرایی و ملیگرایی علیه خود را رد میکنند. معاون فرمانده گردان آزوف اخیرا در جریان مصاحبهای از «آزوفستال» گفته بود که خود را «وطنپرست» میداند و این صفت را به «ملیگرا» ترجیح میدهد.
دستاورد جنگجویان اوکراینی مستقر در «آزوفستال» چه بود؟
شهر ماریوپل طی نزدیک به سه ماه گذشته به نماد مقاومت اوکراین در برابر تهاجم نظامی روسیه تبدیل شده بود. مقامات اوکراین بارها بر اهمیت و نقش جنگجویان مستقر در «آزوفستال» در جلوگیری از پیشروی ارتش روسیه تاکید کرده بودند.
وادیم بویچنکو، شهردار ماریوپل گفته بود که نیروهای اوکراینی مستقر در «آزوفستال» به شکل «چشمگیری» روند پیشروی ارتش روسیه در جنوب شرقی اوکراین را کند کردهاند.
ولودیمیر زلنسکی پس از صدور دستور تسلیم شدن نیروهای مستقر در «آزوفستال» گفته بود که اوکراین به «قهرمانان زنده اوکراینی» نیاز دارد و این از «اصول» این کشور است.
به این ترتیب مقامات اوکراین حالا امیدوار هستند تا بتوانند در جریان مبادله اسرا نیروهایی را که چند هفته در «آزوفستال» در برابر روسها مقاومت کردند تحویل بگیرند. هرچند تلاشهایی در سطح دومای روسیه در جریان است تا مبادله اسرای «آزوفستال» با اسرای روس را ممنوع کند.