نرخ بیکاری دو رقمی در ۹ استان
داده‌های مرکز آمار حاکی از آن است که در بهار امسال حدود ۲.۴ میلیون نفر از جمعیت فعال کشور بیکار هستند. بنابراین در یک نگاه کلی، نرخ بیکاری در بهار امسال با افزایش ۰.۴ درصدی به ۹.۲ درصد رسیده است. بررسی وضعیت بیکاری و اشتغال در بهار امسال از این حکایت دارد که از کل جمعیت کشور بیش از ۶۳.۵ میلیون نفر ۱۵ ساله و بیشتر هستند که از بین آن‌ها بیش از ۲۵.۹ میلیون نفر فعالند (بیکار و شاغل) و میزان آن نسبت به بهار سال پیش، ۰.۵ درصد کاهش داشته است.
افت دوباره مشارکت اقتصادی
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مورد استفاده اقتصاددانان برای سنجش میزان فعالیت‌ها در کشور، نرخ مشارکت اقتصادی است. این شاخص به معنی نسبت جمعیت فعال (شاغل و بیکار) به جمعیت در سن کار است. نرخ مشارکت اقتصادی به متغیرهایی، چون جمعیت فعال و جمعیت در سن کار که در دل خود جمعیت غیرفعال را نهفته دارد، وابسته است. در تعریف موجود محصلان، خانه‌داران و دارندگان درآمد بدون کار، چنانچه شاغل یا بیکار نیز بوده‌اند، فعال اقتصادی محسوب می‌شوند. نرخ مشارکت اقتصادی در آخرین فصل سال گذشته ۴۰.۴ درصد بود. اما در بهار امسال از این هم پایین‌تر آمده و به ۴۰.۱ درصد رسیده است. یعنی ۰.۳ درصد کاهش در نرخ مشارکت اقتصادی در نقاط شهری رخ داده است. در نقاط روستایی وضعیت از این هم بدتر است و نرخ مشارکت اقتصادی از ۴۴.۵ درصد به ۴۳.۵ درصد کاهش پیدا کرده است. باید توجه داشت که اعداد مرتبط با نرخ مشارکت اقتصادی در کمترین سطح خود در هفت سال اخیر قرار گرفته و همچنان با یک شیب نزولی در حال حرکت است. هرچند این امیدواری وجود دارد که در فصل تابستان، با رونق گرفتن مشاغل «فصلی»، شرایط برای نرخ مشارکت اقتصادی به ویژه در روستا‌ها بهبود پیدا کند، اما بسیاری از این مشاغل در دسته «غیررسمی» نیز قرار گرفته و از امنیت شغلی خاصی برخوردار نیستند. در ماه‌های گذشته، مرکز آمار ایران از کاهش نرخ بیکاری نیز خبر داده بود. اما بسیاری از اقتصاددانان، کاهش نرخ بیکاری را به کاهش نرخ مشارکت اقتصادی در سطح شهر‌ها و روستا‌ها نسبت می‌دادند. حالا که وضعیت وخیم‌تر شده و نرخ بیکاری افزایش نیز داشته است.
نرخ بیکاری دو رقمی در ۹ استان
گزارش مرکز آمار در جزییات مشخص کرده که نرخ بیکاری طی بهار امسال در ۸ استان کشور از میانگین کشور بالاتر رفته و دورقمی شده است. نکته جالب توجه اینکه پس از استان مرزی کرمانشاه، دو استان هرمزگان و خوزستان که اولی بزرگ‌ترین فعالیت‌های بندری و کشتیرانی کشور را در خود جای داده و دومی منبع تغذیه نفتی کشور است؛ بالاترین میزان بیکاری در میان استان‌های کشور را داشته‌اند. در خوزستان طی بهار امسال نرخ بیکاری به ۱۴.۱ درصد و در هرمزگان نرخ بیکاری در بهار امسال به ۱۵.۳ درصد و در استان مرزی کرمانشاه به ۱۵.۴ درصد رسیده است. نرخ بیکاری در دو استان سیستان و بلوچستان و لرستان ۱۲.۸ درصد عنوان شده و در استان صنعتی اصفهان ۱۲.۳ درصد. در سه استان کردستان، چهارمحال و بختیاری و یزد نیز نرخ بیکاری در بهار امسال بیشتر از ۱۰ درصد بوده است. البته این‌ها همه در حالی است که مرکز آمار ایران یک فرد «شاغل» را کسی می‌داند که «در هفته یک ساعت کار کرده باشد.» در واقع اگر این مقیاس بالاتر از این باشد؛ شاید نرخ بیکاری استان‌های یاد شده از این هم بالاتر برود.
نرخ بیکاری جوانان
در گزارش مرکز آمار از نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله هم چنین عنوان شده که ٢۴ درصد از فعالان این گروه سنی در بهار ١٤٠١ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به بهار سال گذشته ١.٩ درصد افزایش یافته است. در گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز، ١٦,٦ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند این نرخ نسبت به بهار ١٤٠٠، یک افزایش دارد. گزارشی از سهم جمعیت دارای اشتغال ناقص جمعیت ١٥ ساله و بیشتر نیز از این حکایت دارد که ۹.۷ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کمتر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٤٠.٣ درصد از شاغلان ١٥ ساله و بیشتر، بیش از ٤٩ ساعت در هفته کار کرده‌اند. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نیز نشان می‌دهد که بخش خدمات با ٥١,٢ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ٣٢.٧ درصد و کشاورزی با ١٦.٠ درصد قرار دارند.
