وضعیت اورژانسی ایمنی در بیمارستان‌ها

عصر روز یکشنبه، ۱۹ تیرماه بود که وقوع حریق در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) پای عوامل آتش‌نشانی، اورژانس و ... را به محل این بیمارستان بازکرد. حادثه‌ای که گرچه خسارت جانی نداشت اما خبر آن خیلی زود فراگیر شده و مورد توجه افکارعمومی قرار گرفت و البته بار دیگر توجه به ایمنی مراکز درمانی و اماکن تجمعی را یادآوری شد.

حدود دوسال پیش از این حادثه نیز انفجار و آتش‌سوزی در کلینیک درمانی سینا در شمال تهران و خیابان شریعتی خبرساز شده بود، آن حادثه اما بر خلاف آنچه که در بیمارستان حضرت رسول اکرم(ص) رخ داد، چندان به خیر نگذشت و منجر به مرگ دست‌کم 19 تن شده بود. حادثه‌ای که به نظر می‌رسد چندان مورد عبرت و سبب تحولی در ارتقا ایمنی اماکن درمانی نشد.

حالا بار دیگر، این زنگ خطر با آتش‌سوزی در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) به صدا درآمده، زنگ خطری که همین چندماه پیش و با ریزش ساختمان متروپل در آبادان نیز به صدا درآمده و بحث بر سر ایمنی ساختمان‌ها را به بحث روز بدل کرد. روز گذشته نیز شعله‌های آتش‌ی که روی نمای بیمارستان رسول اکرم زبانه می‌کشید، برای چندمین بار زنگ خطر ایمنی در برخی از مراکز درمانی را به صدا درآورد. به ویژه آنکه به گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرتهران این مرکز درمانی پیشتر اخطار ایمنی دریافت کرده بود.

آتش‌نشانی:‌ اخطار داده بودیم

سید جلال ملکی درباره ایمنی بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) که روز گذشته دچار حریق شد گفت: این بیمارستان پیش از این نیز تذکراتی در حوزه ایمنی گرفته بود البته پای کار آمده بودند اما اعلام می‌کردند که بودجه نداریم که این توجیه درستی نیست. در واقع لازم است ایمنی جزو اولویت‌ها و دغدغه‌های اصلی قرار بگیرد.

وی همچنین گفت که علت وقوع حریق هنوز مشخص نیست اما از علل گسترش آن نمای ساختمان در قسمتی بود که حریق اولیه در آن شکل گرفته و پس از آن گسترش پیدا کرده بود.

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران پیش‌تر گفته بود که در طبقه سوم این ساختمان هفت طبقه حریق رخ داده است. در انتهای راهرو این طبقه سالن همایشی حدودا ۵۰ متری وجود داشته است. نمای داخلی این واحد با چوب و تخته برای تزئینات داخلی ساخته شده بود و این قسمت کاملا شعله‌ور بود. همچنین به دلیل اینکه آتش به نمای کامپوزیت سرایت کرده بود، دود به طبقات بالا راه پیدا کرده بود.

ایمنی بیمارستان‌ها بسیار مهم است و باید اولویت‌ها اصلی باشد

محمود قدیری کارشناس ارشد ایمنی و معاونت سابق معاونت حفاظت و پیشگیری سازمان آتش نشانی تهران نیز درباره ایمنی بیمارستان‌های پایتخت و لزوم توجه به این مسئله اظهار کرد: از نظر ایمنی و آتش نشانی در جایگاه بین‌المللی، ایمنی بیمارستان‌ها دارای اهمیتی خاص و حساس است. چرا که مکانی تجمعی است و افراد کم توان یا بعضا ناتوان در آن حضور دارند که برخی از آن‌ها آسیب پذیری بالایی هم دارند. پس در صورت وقوع حادثه در یک مکان درمانی حرارت بالا یا انتشار گازهایی که بعضا سمی هستند می‌تواند آسیب جدی‌تری را به این افراد وارد کند.

قدیری با تاکید براینکه ایمنی یک مرکز درمانی و بیمارستان باید اولویت اصلی مدیران آن باشد، تاکید کرد: در بیمارستان‌ها افراد با توانایی کم با جمعیتی بالا حضور دارند که اغلب تحت درمان هستند؛ ممکن است در یک اتاق پنج نفر حضور داشته باشند که این فرار و نجات را سخت‌تر می‌کند. همچنین در بیمارستان‌ها بار اشتعال فراوانی هم وجود دارد که از جمله آن پارچه‌ها، تشک‌ها، برخی داروها، کپسول‌ها، مواد ضدعفونی کننده و... وجود دارد که در صورت وقوع حریق، گسترش آتش‌سوزی سریعتر خواهد شد.

معاون سابق سازمان آتش نشانی تهران اظهار کرد: همانطور که می‌دانید اکسیژن یکی از عوامل اصلی آتش گرفتن است و اگر اکسیژن نباشد، حریقی هم رخ نمی‌دهد. در هوا اکسیژن وجود دارد اما در بیمارستان‌ها درصد اکسیژن محیط بالاتر است، آنجا هم کپسول‌های اکسیژن وجود دارد و لوله کشی‌های اکسیژنی داخل ساختمان است که برای انتقال اکسیژن به اتاق‌های عمل و ... استفاده می‌شود. اگر این لوله‌ها آتش بگیرد یا دچار حادثه شود اکسیژن آن‌ها منتشر می‌شود و سطح اکسیژن محیط افزایش پیدا می‌کند و آنچه که حریق را به سرعت گسترش می‌دهد همین تامین اکسیژن است.

قدیری با بیان اینکه در واقع هر آنچه که ریسک خطر را افزایش می‌دهد در بیمارستان وجود دارد، گفت: بر همین اساس حساسیت بالایی نسبت به ایمنی مراکز درمانی در تمام نقاط دنیا وجود دارد. اینکه یک مریض در بیمارستانی که برای درمان به آن مراجعه کرده دچار حادثه شود توجیه پذیر نیست و آسیب جدی را به افراد بازمانده نیز وارد می‌کند که ایمنی بیمارستان ها باید در اولویت مدیران بیمارستان ها و وزارت بهداشت باشد.

منابع مالی پاشنه آشیل ایمن‌سازی ساختمان‌ها

قدیری با اشاره به وقوع حادثه کلینیک سینا اطهر که عصر سه‌شنبه ۱۰ تیر ۱۳۹۹ انفجار و حریق در این کلینیک رخ داد گفت: پس از حادثه سینا اطهر حساسیت نسبت به ایمنی مراکز درمانی افزایش پیدا کرد و قرار شد تا ایمن سازی‌هایی در مراکز درمانی صورت گیرد که سازمان‌ها نیز برای محقق شدن این امر پای کار آمدند اما متاسفانه زمانی که ایمن سازی به بحث منابع مالی می‌رسد متوقف می‌شود. اگر حادثه ای جدی در یک بیمارستان رخ دهد افکار عمومی را به شدت تحت تاثیر قرار داده و موجب ایجاد چالش‌های جدی می‌شود.

وی ادامه داد: اگر برای ایمن سازی مراکز درمانی فازبندی صورت گیرد و منابع مالی تخصیص داده شود می‌توانیم ایمن سازی را مدیریت کنیم به عنوان مثال در فاز اول یک سری اقدامات اولیه تعیین و انجام شود و سپس به سراغ فازهای دیگر برویم. این اقدام موجب می‌شود که طی بازه زمانی دو یا سه ساله ایمن سازی این ساختمان‌ها تکمیل شود. با این روش هر ساله گفته می‌شود که بودجه نداریم و ایمن سازی به سال بعد موکول شده و هیچ وقت هم به پایان نمی‌رسد.

شرایط همه بیمارستان‌ها خطرناک نیست

معاونت سابق معاونت حفاظت و پیشگیری سازمان آتش نشانی تهران با بیان اینکه البته نمی‌توان گفت که همه بیمارستان‌ها شرایط خطرناکی دارند ادامه داد: برخی از بیمارستان‌ها شرایط خوبی دارند اما متاسفانه برخی دیگر هم شرایط خوبی ندارند و خطرناک هستند. ساختمان های درمانی که در فضاهای کوچک ساخته شدند که راه‌های فرار آن‌ها مشکل دارد و تراکم جمعیت نیز در آن‌ها بالاست.

قدیری با اشاره به وقوع حریق در بیمارستان رسول اکرم (ص) واقع در ستارخان که ساعت ١٨:۵٠ عصر روز گذشته ۱۹ تیرماه رخ داد گفت: دیروز شاهد وقوع حریقی در بیمارستان رسول اکرم (ص) بودیم. این بیمارستان راهروهایی طولانی دارد. حالا فرض کنید که یک فرد بیمار بخواهد حین وقوع حادثه از این محل خارج شود. باید دقت کنیم که توجه به استاندارد بودن راه‌های فرار یکی از مهمترین نکاتی است که باید در مراکز درمانی به آن توجه شود. چرا که اغلب افرادی که در این مکان‌ها وجود دارد یا ناتوان هستند یا تمرکز ذهنی لازم را ندارند.

وی با بیان اینکه حادثه دیروز نیز قابل پیش بینی بود، این حادثه حتی ممکن است در بیمارستان‌های دیگر نیز رخ دهد گفت:‌ وقوع حوادث در برخی از مراکز درمانی قابل پیش‌بینی است که تبعات سنگینی نیز دارد. به عنوان مثال یکی از بیمارستان هایی که در بخش خصوصی نیز هست پیش تر برای تاییدیه خود اقدام کرد و پس از آن در بخشی از بخش های خود تغییر کاربری ایجاد کرد که این می‌تواند خطرساز باشد.

معاون سابق سازمان آتش نشانی تهران درباره اینکه آیا تفاوتی میان ایمنی بیمارستان‌های دولتی و خصوصی وجود دارد یا خیر؟ گفت: بعضی از بیمارستان‌های خصوصی دیسیپلین و نظم خاصی دارند و خوب کار می‌کنند اما گاهی آنها نیز به دلیل طمع از برخی فضاهایی که کاربری لازم را ندارند بهره برداری‌هایی می‌کنند تا بتوانند بیمار بیشتری بپذیرند. در بیمارستان‌های دولتی این استفاده از فضاهای بدون کاربری لازم به صورت جدی وجود ندارد اما ممکن است آنها نیز برای افزایش پذیرش مراجعان دست به انجام این کار بزنند.

در همین زمینه بخوانید:‌

متروپل‌های بالقوه‌ای که ممکن است بر سر بیماران آوار شود

وی ادامه داد: در واقع نمی‌توان فرمولی کلی برای تفاوت قائل شدن میان بیمارستان‌های خصوصی یا دولتی در نظر گرفت اما متاسفانه بیمارستان‌های دولتی به دلیل تقاضای بیشتر و بیشتر بودن مراجعان یک نوع بی نظمی در حوزه ایمنی دارند. همچنین بیمارستان‌های دولتی محدودیت منابع مالی دارند و شاید مبالغی که دریافت می‌کنند متناسب با هزینه‌هایشان نیست. مواردی مثل فشاری که به پرسنل بیمارستان وارد می‌شود، بی نظمی، کمبود منابع و سو مدیریت دست به دست هم می‌دهد تا ناایمنی در این بیمارستان‌های دولتی افزایش پیدا کند.

معاونت سابق معاونت حفاظت و پیشگیری سازمان آتش نشانی تهران در پایان درباره مهمترین فاکتور ایمنی که باید در مراکز درمانی رعایت کرد، گفت: جداسازی فضاها و در واقع منطقه بندی هر یک مهمترین فاکتور برای جلوگیری از گسترش حریق در بیمارستان‌ها است. سالن‌های بیمارستان‌ها و اتاق ها نباید به گونه‌ای باشند که اگر حریقی در یک اتاق رخ داد به راحتی به سایر نقاط بیمارستانی سرایت کند.