حضور دوباره آمریکا در افغانستان و به رسمیت شناختن طالبان مد نظر نیست
خلیلزاد پس از چندین ماه سکوت، در بخشی از گفتگویی با مجموعه بانکداری «گلدمن ساکس» در نیویورک، به حضور طالبان در افغانستان اشاره کرد و گفت که «حضور دوباره آمریکا در افغانستان و به رسمیت شناختن طالبان روی میز نیست.»
به گزارش شبکه خبری بی‌بی‌سی، انتقادات زیادی به نحوه مذاکرات و توافقنامه صلحی که او به نمایندگی از ایالات متحده آمریکا با طالبان امضا کرد، هنوز جریان دارد. او دو ماه پس از به دست گرفتن قدرت توسط طالبان در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۱، از سمت خود استعفا کرد.
او اما تاکید دارد که بخش‌هایی از توافقنامه‌ای که او با طالبان امضا کرده، به ویژه در مورد ایجاد یک دولت فراگیر، تکمیل نشده است.
او گفت: «به نظر می‌رسد که طالبان در حال حاضر به سمت یک دولت ناکام پیش می‌روند مگر اینکه روی برگزاری یک لویه جرگه با شرکت نمایندگان مختلف رهبران مذهبی، قومی و سیاسی کار کنند که به صورت سنتی در افغانستان تصمیم گرفته شود.»
خلیلزاد در این گفتگو از طالبان انتقاد کرد و گفت: «می‌بینیم که طالبان به سمت فراگیری نمی‌روند، سعی دارند که قدرت بدست آمده را به خاطر قربانی‌هایی که داده‌اند، برای خود نگه دارند.»
طالبان اخیرا «نشست بزرگ علما» را با بیش از به گفته آنها ۳۰۰۰ هزار شرکت‌کننده در محل تالار لویه جرگه در کابل برگزار کرد. هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، در این نشست سخنرانی کرد و در قطعنامه پایانی آن، خواستار به رسمیت شناختن بین‌المللی طالبان شد.
شماری از ناظران این نشست طالبان را متفاوت از لویه جرگه‌ای می‌دانند که انتظار می‌رفت طالبان با شرکت گروه‌های مخالف و از اقوام مختلف کشور برگزار کنند. حامد کرزی، عبدالله عبدالله و گلبدین حکمتیار و همچنین شمار دیگری از مقام‌های حکومت پیشین که به کابل برگشته‌اند، در این نشست علما شرکت نداشتند.
خلیلزاد در گفتگوی خود به مشکلات تحصیل دختران که از سوی طالبان اعمال شده است، اشاره کرد و تاکید کرد که «همه مقام‌های طالبان مخالف تحصیل دختران نیستند، برخی علنی از آموزش دختران دفاع کرده‌اند، در این موارد بحث‌های جدی در میان آنها در جریان است»؛ اما به گفته او، بعید است بزودی تغییری در این سیاست طالبان دیده شود.
زلمای خلیلزاد پس از استعفای خود به دنبال روی کار آمدن طالبان در افغانستان در اوت سال گذشته میلادی، در گفتگو با یک شبکه آمریکایی گفته بود در صورتی که آمریکا «برنامه‌ریزی تروریستی» را در افغانستان مشاهده کند، ممکن است به اهدافی در این کشور حمله کند.
او در ۳۰ دسامبر ۲۰۲۱ نیز در گفتگو با بی‌بی‌سی تاکید کرد که طالبان می‌خواهند با آمریکا گفت‌وگو کنند و در پی داشتن رابطه عادی با آمریکا و غرب هستند و اگر از این فرصت استفاده نشود، شاید به راه‌هایی متوسل شوند که خلاف منافع غرب باشد.
او در اظهارت تازه خود با «گلدمن ساکس» گفت که آمریکا وضعیت افغانستان را به خاطر "تروریسم" از نزدیک زیرنظر دارد، از طریق قابلیت هوایی خود در منطقه اما نه به درجه‌ای که حضور تلقی شود.
او گفت: «زمانی که ما سفارت خود را در افغانستان بستیم به این فکر افتادیم که با طالبان چه کار کنیم. هنوز سوال بزرگی مطرح است، آیا باید آنها را در آغوش بگیریم یا آنها را منزوی کرده و فشار وارد کنیم تا کارهای درست در موارد حقوق بشر و حقوق زنان و فراگیری انجام شود»، و افزود: فکر می‌کنم این چالش هنوز وجود دارد و آمریکا به دنبال راهی برای آن است.
تاثیر خروج آشفته آمریکا از افغانستان بر اوکراین و تایوان
با توجه به چهار دهه تجربه کاری خلیلزاد در نهادهای استراتژیک آمریکا، بخش عمده این گفتگو در مورد جنبه‌های استراتژیک جنگ اوکراین، سنجش ریسک کشیده شدن آمریکا و روسیه به یک درگیری هسته‌ای که او آن را «احتمال کم اما ریسک بالا» خواند و چالش آمریکا در برابر چین، اختصاص داشت.
خلیلزاد در مورد تاثیر خروج آشفته آمریکا از افغانستان بر جنگ اوکراین نیز گفت: «تصور کنید اگر حالا آمریکا در افغانستان می‌بود، به جنگ در اوکراین نمی‌توانستیم کمک کنیم، روس‌ها هم با ارسال سلاح طالبان را تجهیز می‌کردند.» او افزود که البته در زمان مذاکرات صلح با طالبان، جنگ در اوکراین قابل پیش‌بینی نبود اما «رقابت میان ابرقدرت‌ها، بخشی از سیاست خروج آمریکا از افغانستان بوده است.»
او بحث‌های ناظران در این زمینه که خروج آشفته آمریکا از افغانستان، «ضعف» آمریکا را نشان داد و زمینه‌ساز حمله روسیه به اوکراین شد، رد کرد.
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش، چالش آمریکا با چین را خیلی «پیچیده»، متفاوت از روسیه و فراتر از کنترل سرزمینی بر تایوان دانست و گفت که رقابت در تکنولوژی، میان شرکت‌های بزرگ و اقتصاد جدید نیز شامل این چالش‌هاست، که فراتر از کنترل سرزمینی بر تایوان است و افزود که ممکن است دامنه رقابت آمریکا با چین شامل افغانستان نیز شود.
او گفت که نگرانی اساسی در مورد اینکه چین بخواهد تایوان را بگیرد، "وجود دارد و قابل پیش‌بینی است."
