پزشکیان: مردم عصبانی‌اند/ آنهایی که بلدند سفره مردم را رنگین کنند، از برجام هم خارج شوند
در آستانه یک سالگی دولت جهادی آقای رئیسی، عملکرد این دولت چگونه بوده است؟ آیا قادر بوده بدون گره زدن معیشت مردم به برجام، در حوزه اقتصادی و رفاه مردم قدمی بردارد؟ چه مقدار از وعده‌های انتخاباتی دولت سیزدهم تحقق یافته است؟ وعده‌های ساخت مسکن تا چه اندازه تحقق یافته است؟ این‌ها سوالاتی است که در گفتگو با دکتر مسعود پزشکیان نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی انجام داده ایم. این گفتگو از نظرتان می‌گذرد.
یک سال از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد، با توجه به تحولاتی که رخ داده، نقاط قوت و نقاط ضعف دولت سیزدهم در یک سال گذشته چه بوده است؟
دولت سیزدهم وعده‌هایی به مردم راجع به اشتغال و مسکن ... داده است. البته از نظر علمی و عملی امکان ندارد ظرف یک سال ۱ میلیون مسکن ساخت، آقای دکتر احمدی نژاد با آن همه پول و اعتباری که در اختیار داشت، جمعا ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار ساختمان را ساخت. در نهایت اگر بخواهیم هر سال یک میلیون مسکن بسازیم، نه پول و امکانات آن وجود ندارد بنابراین این وعده عملی نیست و تاکنون هم عملی نشده است.
از طرفی بحث‌ها در میان کاندیدا‌های ریاست جمهوری این بود که با این گرانی استمرار وضعیت موجود بسیار مشکل است، سفره مردم مشکل دارد، چرا سفره مردم را به برجام گره زده اید، بیایید سفره مردم را حل کنید. حالا می‌بینیم گرانی، تورم و هم کاهش قدرت خرید مردم همزمان با هم پیش می‌رود؛ و این روند صدای همه را درآورده است.
با این سطح از درگیری با نظام بین الملل آیا جمهوری اسلامی ایران می‌تواند بازاری را تصاحب کند؟ و اگر این سیاست‌ها ادامه یابد چه رفتار‌هایی در انتظار است؟
باید پرسید که می‌شود با دنیا دعوا کنیم و سیاست تقابلی را پی گیری کنیم، و باز هم بازار اقتصادی ما فعال باشد؟ این شدنی نیست. این موضوع به همراه مواردی که مطرح کردم، باعث شده بین شعار‌های مسئولان و واقعیت‌هایی که در جامعه وجود دارد، فاصله زیادی ایجاد شود.
با ادامه این سیاست‌ها شاهدیم که مردم و جامعه عصبانی هستند. دقت کنید، بازنشستگان معمولا به اقتضای سن شان محافظه کار می‌شوند و کمتر ریسک می‌کنند، ولی الان، به کف خیابان آمده اند، از همین نکته، می‌توان وضعیت جامعه را درک کرد.
البته در بخش‌های نظامی نقاط مثبت فراوانی در سطوح داخلی، منطقه‌ای و جهان داریم. ولی اگر فقط آن‌ها را ببینیم و شرایط اقتصادی را نبینیم و نخواهیم مشکلاتش را حل بکنیم، به طور طبیعی خیلی سخت خواهد بود کشور را با این روند اداره کنیم.
در سخنان شما سیاست‌های تقابلی با شعار‌هایی که دولت برای رفاه مردم داده در تضاد است و در این یک سال وضعیت مردم در زمینه دارو، غذا و امثالهم بسیار وخیم شده است، فکر می‌کنید براساس گفته‌ها و شعار‌های آقای رئیسی، این موضوع بیشتر به ضعف مدیریتی برمی گردد، یا عدم توجه کافی به سیاست‌های کلان در حوزه برجام؟
من در مجلس بحثی را مطرح کردم راجع به شعار‌های مطرح در زمان دولت آقای روحانی که در مناظره‌های انتخاباتی هم مطرح شد مبنی بر این که مشکل ایران آیا مشکل مدیریت است. من آن روز در مجلس گفتم ما مشکل مدیریت داریم، ولی آیا این کسانی بر سر کار آورده اید سابقه مدیریتی دارند؟ تا کنون جایی را توانسته اند در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی یا فرهنگی اصلاح کنند؟ بالاخره باید دارای سابقه مثبتی باشند. این کسانی که در استان خودمان منصوب شده اند به ویژه در حوزه‌های سیستم بهداشتی و درمانی و ... برخی تجربه‌های ابتدایی مدیریت بیمارستانی و بخشی هم ندارند. ولی مسئولیت‌های سنگینی به آنان واگذار شده که به طور طبیعی با مشکل مواجه می‌شوند. مدیر که نیاورند هیچ، مدیران با سابقه را هم کنار گذاشتند. وقتی پول کمتر، گرفتاری بیشتر، و مهارت مدیریتی هم از آن طرف پایین‌تر است، طبیعی است به جای این که به نتیجه برسیم، هزینه ها، را داریم روز به روز افزایش می‌دهیم و خود دولت با مشکل مضاعف مواجه خواهد شد.
ما اگر بخواهیم مشکلات کشور را حل بکنیم باید سعی کنیم از تمام کسانی که در کشور شایسته و دارای علم و تجربه هستند، استفاده بکنیم. قانون باید میثاق مشترک همه ما بشود. این که یک جناحی حاکم شود و بقیه را بازی ندهد خودشان به مشکل می‌خورند. در این شرایط مهم فرد نیست، بلکه انقلاب، روحانیت و رهبری است که زیر سوال می‌روند. وقتی سرمایه اجتماعی اعتماد را از دست دادیم جایگزین کردنش به سادگی امکانپذیر نیست.
برخلاف شعار‌های داده شده، با هرج و مرج در بخش‌های مختلف مواجه هستیم، فکر می‌کنید که اتاق فکری وجود دارد، اگر وجود دارد به خوبی کار می‌کند یا اساسا تصمیم گیری‌ها از جای دیگری است و مباحث به شکل دیگری پیش می‌رود؟
من بر اساس اطلاعاتی که دارم، اتاق فکری نمی‌بینم. یا اگر فکری هم می‌کنند بر اساس اصول کارشناسی است یا بر اساس منافع؟ که قضاوت در باره این دومی برای من دشوار است. برای مثل در نماز همیشه از خداوند می‌خواهیم که ما را به صراط مستقیم هدایت بکند. در قرآن اگر شما به صراط مستقیم نگاه بکنید منظور از صراط مستقیم این است که کَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَمُنْذِرِینَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ ۚ وَمَا اخْتَلَفَ فِیهِ إِلَّا الَّذِینَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَیِّنَاتُ بَغْیًا بَیْنَهُمْ ۖ فَهَدَی اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ ۗ وَاللَّهُ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ إِلَیٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ مردم یک گروه امه واحد بودند، خدا رسولان را فرستاد که (نیکوکاران را) بشارت دهند و (بدان را) بترسانند، و با آن‌ها کتاب به راستی فرستاد تا در موارد نزاع مردم تنها دین خدا به عدالت حکمفرما باشد؛ و در کتاب حق، اختلاف و شبهه نیفکندند مگر همان گروه که بر آنان کتاب آسمانی آمد، برای تعدی به حقوق یکدیگر، پس خداوند به لطف خود اهل ایمان را از آن ظلمت شبهات و اختلافات به نور حق هدایت فرمود، و خدا هر که را خواهد راه راست بنماید.
صراط مستقیم یعنی ما مسلمانان باید با هم برادر بشویم، دست به دست بدهیم، شاخص برتری هم باید تقوا باشد. تقوا این نیست که من نماز شب بخوانم، تسبیح به دست بگیرم، ریش داشته باشم، و فردا با هزینه و عارضه مریض را عمل کنم. تسبیح و نماز و ... برای این است که من کارم را درست انجام بدهم، کشاورز کارش را درست انجام بدهد، کارمند خدمت بکند و حق مردم را ناحق نکند. اما وقتی هر روز دعا می‌کنم در صراط مستقیم باشم، ولی در عمل کارهایم را بد انجام می‌دهم، معنایش این است که نظام قانونمند هستی را به تمسخر گرفته ام و این در نهایت مجازات دارد.
دولت قرار است وزرای جدیدی برای سه وزارتخانه معرفی کند. فکر می‌کنید دولت با حرکت‌های زیگزاگی که صورت می‌دهد، یک روز ارز ۴۲۰۰ را حذف می‌کند، باز برای حقوق گمرکی دوباره ارز مذکور را پیشنهاد می‌دهد، می‌گویند دارو گران نمی‌شود، می‌بینیم که چندین برابر می‌شود و ... آیا نتایج این تصمیمات زیگزاگی بر مردم آوار نمی‌شود؟
قرآن می‌گوید إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَی أَهْلِهَا وَإِذَا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُکُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ سَمِیعًا بَصِیرًا که آن‌ها رد کنید و، چون میان مردم داوری می کنید به عدالت داوری کنید در حقیقت نیکو چیزی است که خدا شما را به آن پند می دهد خدا شنوای بیناست (۵۸نساء)
خدا به شما فرمان می دهد که امانت را به امانتدار بسپرید. امانتدار در جا‌های مختلف قطعا آن آدم‌هایی نیستند که فقط از جناح و گروه ما و یا باور‌ها و اعتقادات ما و حتی اهل مذهب ما باشند. ما اگر گمرکات را به کسانی می‌دادیم که خبره و کارشناس هستند و امتحانات خود را داده اند، بی تردید شاهد گمرکات منظم‌تر و بهتری می‌بودیم.
اسلام یعنی دین ابراهیم. وقتی که خداوند به ابراهیم می‌گوید إِذِ ابْتَلی إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمین. دین هم برای شایسته گزینی، ادبیات ویژه خود را دارد. یعنی حضرت ابراهیم را امتحان می‌کند. بعد از موفقیت او در امتحانات، می‌فرماید که حالا می‌توانید امام بشوید. اما شما آدم‌هایی که هیچ تجربه‌ای در حوزه مسئولیت خود ندارند، می‌آورید و رئیس می‌کنید. این خلاف صریح آیه مذکور است. اگر هم به چنین افرادی توصیه هم بکنید نمی‌تواند بشنود. البته فایده‌ای هم ندارد، چون تجربه اش را ندارد.
أَفَلَمْ یَسِیرُواْ فِی ٱلْأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهَآ أَوْ ءَاذَانٌ یَسْمَعُونَ بِهَا ۖ فَإِنَّهَا لَا تَعْمَی ٱلْأَبْصَٰرُ وَلَٰکِن تَعْمَی ٱلْقُلُوبُ ٱلَّتِی فِی ٱلصُّدُورِ وقتی آدم چیزی را ندیده و تجربه‌ای را نکرده، شما هرچه بگویید مانند نوری است که به سیاه چاله‌ها می‌رود. انعکاسی پیدا نمی‌کنید. برای این که آدم باید دیده باشد تا بتواند برگشتی از ایده هایش و تجربه‌ای از آن گذشته هایش را در تصمیماتش اعمال بکند.
از این نگاه تغییر در وزارتخانه‌ها و یا ایجاد وزارتخانه‌های جدید مشکلی را حل نمی‌کند. اگر به جای این که مدیریت را با ایجاد وزارتخانه‌های جدید، بخواهند گسترش بدهند، این‌ها همان اختیارات را به همان مسئول واحد بازرگانی در وزارتخانه و شهرستان‌ها بدهند تا بتوانند کارشان را انجام بدهند. والا مالیات ستانی به جای این که در خدمت تولید و پروژه‌های عمرانی باشد جزو هزینه‌های جاری و پرداخت حقوق قرار می‌گیرد.
پیامد این وضعیت چه خواهد بود؟ و آیا احتمال دارد با توجه به این شرایط دولت رئیسی یک دوره‌ای بشود؟
با توجه به روشی که شورای نگهبان اعمال می‌کند، اگر بخواهند می‌توانند دوباره ایشان را به قدرت برسانند. در انتخابات گذشته هم از ابتدا معلوم بود که آقای دکتر رئیسی قرار است که رئیس جمهوری شود. بستگی به این دارد که بخواهند اجازه بدهند که انتخابات رقابتی باشد. اگر ما می‌خواهیم عزت مردم با دسترسی آنان به مایحتاج زندگی فراهم شود و جوانانی که در انقلاب به دنیا آمدند و رشد کردند بتوانند زندگی راحتی داشته باشند ابتدا باید وحدت و انسجام داخلی خودمان را افزایش بدهیم. برای ادامه انسجام کار را به کاردان‌ها بسپاریم و نه به جناح و دسته خودمان، و در نهایت ارتباط خودمان را با خارج از کشور بر اساس منطق، عزت و حکمت و منزلت بر اساس آنچه مقام معظم رهبری فرمودند گسترش بدهیم.
درواقع، معتقدید اگر انتخابات ریاست جمهوری رقابتی باشد، ایشان دوره دوم رای نخواهند آورد؟
اگر انتخابات رقابتی بود، سال ۱۴۰۰ هم ایشان رای نمی‌آورد. البته من خوشحالم که چنین موضوعی رخ داده است، تا قبل از این می‌گفتند ما برجام را پاره می‌کنیم، و اقتصاد را بدون گره زدن به برجام پیش خواهیم برد. البته تاکید می‌کنم که اگر بتوانند این کار را بکنند برای ما هم آموزش خواهد بود و خوشحال می‌شویم که چنین موفقیتی به دست آمده است. چون علم، تجربه، و شرایط ما نشان می‌دهد که چنین موضوعی امکان پذیر نیست. حالا دوستانی که بلدند سفره مردم را رنگین کنند، از برجام هم خارج بشوند ببینیم چگونه می‌توانند روند را ادامه بدهند. بر اساس مطالعاتی که بنده دارم، هیچ کشوری با محدود کردن خود و انزوا گرایی به توسعه نرسیده است. حال آن که هرچقدر کشور‌ها ارتباطاتشان بیشتر شده، توانسته اند توسعه و رونق بیشتری به دست بیاورند. البته اگر بتوانند هم اجرا کنند، گران تمام خواهد شد، زیرا کسی که روند‌ها و تجربیات را دیده باشد، می‌تواند تصمیم درست بگیرد. آدمی که از هیچ تجربه‌ای خبر ندارد تصمیماتی که می‌گیرد نمی‌تواند تصمیمات محکم و قوی باشد.
راه حل نهایی از نظر شما چیست؟
آن چیزی که در کشور باید انجام بدهیم همان دستور رسول خداست که در غدیر خم می‌فرمایند که مسلمان با مسلمان برادر است. شیعه و سنی را نمی‌گوید. هیچکسی هم از کسی دیگر برتر نیست مگر آن که آدم با تقوا باشد که کاری با کمترین خطا در فرهنگ، اقتصاد، صنعت و سیاست و تجارت انجام می‌دهد. این ضابطه به عنوان تجربه و مهارت است؛ و بر اساس این ضوابط وحدت را حفظ کنیم نه این که گمان کنیم ما حق مطلق هستیم و گروه‌ها واقوام و دیدگاه‌های دیگر نصیبی از حقیقت نبرده اند و حق حیات ندارند. در صورت تاکید بر این که حق نزد ما است و بس، این وضعیت کشور را بحرانی می‌کند و ما روز به روز از یکدیگر دورتر می‌کند. همه باید به ریسمان خدا چنگ بزنیم و ایجاد تفرقه نکنیم. تفرقه یعنی دوری از نعمت‌های خداوند است. هر روز نماز می‌خوانیم، ادعای مسلمانی داریم، ولی نمی‌دانیم بر ضد آن داریم عمل می‌کنیم.
