چرا «زهک» محل درگیری مرزی شده؟
چندین بار در یک سال گذشته نیرو‌های طالبان با مرزبانی کشورمان در منطقه مرزی زهک در شمال استان سیستان و بلوچستان درگیر شده و به سمت مرزبانان ما آتش گشوده و البته پاسخ لازم را هم از سوی ایران دریافت کرده اند. آخرین مورد درگیری به روز‌های هشتم و نهم مرداد بازمی گردد.
مجید میر احمدی معاون امنیتی وانتظامی وزارت کشور در تشریح درگیری مرزی میان طالبان و مرزبانی کشورمان اظهار کرد که «تعداد محدودی از نیرو‌های مرزبانی افغانستان در منطقه زهک بین میل ۵۶ و میل ۵۷ دست به اقدامات تحریک آمیز گری زدند و به سمت نیرو‌های مرزبانی ایران اقدام به تیراندازی کردند. متقابلاً نیرو‌های مرزبانی جمهوری اسلامی ایران نیز پاسخ این تیراندازی را دادند.»
بلافاصله بعد از درگیری نهم مرداد ماه طرفین، حسن کاظمی قمی نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان در توییتی اعلام کرد که «پس از درگیری امروز در منطقه هیرمند، جلسه‌ای با حضور نماینده جمهوری اسلامی و وزارت دفاع حکومت سرپرست افغانستان تشکیل شد. وزارت دفاع حکومت سرپرست، طی تماسی با نیرو‌های مرزی این کشور پرهیز از درگیری و تشکیل کمیته مشترک جهت عدم تکرار این دست اقدامات را در دستور کار قرار داد.»
در این بین سید رسول موسوی دستیار وزیر امور خارجه نیز همان روز با انتشار عکسی از مرز ایران و افغانستان در منطقه زهک استان سیستان و بلوچستان، بیان کرد که باید اشتباه مدیریتی و محاسباتی انجام شده در ساخت دیوار امنیتی در پشت مرز بین المللی با افغانستان را برطرف کرد. اشاره موسوی به دیوار مرزی در منطقه زهک است که البته این دیوار با مرز‌های دو کشور تطابق ندارد و بخشی از خاک کشورمان پشت این دیوار قرار دارد.
طبق اعلام مسئولان کشورمان، نیرو‌های مرزبانی طالبان درکی از تفاوت مرز‌های دو کشور و دیوار مرزی ندارند و به اشتباه دیوار مرزی را مرز دو کشور قلمداد می‌کنند، در حالیکه دیوار نقطه صفر مرزی نیست.
اما داستان این دیوار چیست و چرا بخشی از خاک کشور پشت این دیوار‌ها قرار دارد؟
شهریار حیدری مدیرکل مرزی اسبق وزارت کشور در گفتگو با ایسنا، درباره علت درگیری ساخت دیوار مرزی در منطقه زهک و چرایی فاصله این دیوار با نقطه صفر مرزی گفت: این دیوار سال ۸۱ به طول ۱۳۰ کیلومتر توسط مرزبانی ساخته شده است. در آن مقطع، کاروان‌های حمل مواد مخدر و اشرار از این مرز‌ها عبور می‌کرده و وارد کشور می‌شدند. این دیوارهم برای ممانعت از ورود این کاروان‌ها و همچنین ورود غیرقانونی اتباع افغانستانی به کشور ساخته شد و در واقع کاربرد امنیتی دارد. این کاروان‌ها موجب ایجاد ناامنی در عمق کشورمی شدند.
وی ادامه داد: دیوار مرزی عقب‌تر از نقطه صفر مرزی ساخته شده است، چون وسط رودخانه هیرمند، نقطه صفر مرزی است و گاهی این رودخانه طغیان می‌کند، بنابراین دیوار باید جایی ساخته می‌شد که امکانش به لحاظ فنی وجود داشت. به لحاظ حقوقی، مرز وسط رودخانه است، اما به لحاظ فنی که نمی‌توانیم دیوار را وسط رودخانه بسازیم، بلکه باید آن را عقب‌تر می‌ساختیم. در مقاطعی از سال رودخانه هیرمند خشک می‌شود، اما در سایر موارد این رودخانه پر آب است. مرز ما با افغانستان وسط هیرمند تعیین شده و در خشکی هم حدود مرزی دو کشور با میل‌های مرزی مشخص شده است.
حیدری با اشاره به اینکه دیوار بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ متر دورتر از رودخانه ساخته شده است، تاکید کرد:، ولی به هر حال مرز دو کشور وسط رودخانه هیرمند است و پیش از این دولت افغانستان همواره به این مساله تفاوت نقطه صفر مرزی با دیوار متعهد بوده است. طالبان آشنایی نسبت به موضوعات حقوقی و پروتکل‌های بین المللی و فنی ندارند و به خاطر همین در تشخیص نقطه صفر مرزی دچار اشتباه می‌شوند، ولی اگر عمدی در کار باشد با آن‌ها برخوردی می‌شود که از یادشان نرود.
وی در ادامه با بیان اینکه حدود ۵ هزار و ۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی مردم ایران پشت دیوار قرار دارد، اظهار کرد:، ولی درباره متراژ دقیق این زمین‌ها اختلاف نظر وجود دارد، چون متراژ برخی زمین‌ها مبتنی بر اسناد نیست البته دیوار مانعی برای ورود کشاورزان به زمین‌های خود نیست و امکان رفت و آمد برای آن‌ها فراهم شده است.
حیدری درباره امکان تخریب این دیوار گفت: شورای امنیت کشور در این زمینه باید نظر دهند، اما ضرورتی برای تخریب این دیوار وجود ندارد. الان با وجود همین دیوار چندین بار طالبان به سمت کشاورزان و نیرو‌های مرزبانی شلیک می‌کند. اگر دیوار برداشته شود مشکلی حل نمی‌شود، بلکه باید رفتار طالبان در مرز‌ها اصلاح شود.
فاصله رودخانه هیرمند به عنوان نقطه مرز صفری با دیوار مرزی زهک
