بعد از قریب به دو سال و نیم تعویق، دهمین کنفرانس بازنگری معاهده منع اشاعه سلاحهای هسته ای -1 لغایت 26 آگوست 2022 - با حضور نمایندگان 188 کشور عضو در محل دبیرخانه سازمان ملل آغاز به کار کرد.
مجید تخت روانچی، سفیر و نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل ضمن حمایت از بیانیه عدم تعهد، با تاکید بر سه رکن اصلی معاهده شامل خلع سلاح، عدم اشاعه و استفاده صلح آمیز، تصریح کرد که در کنفرانس بازنگری سال 2000، کشورهای هسته ای با 13 گام عملی برای اجرای ماده 6 معاهده درباره خلع سلاح هسته ای موافقت کردند که گام 6 آن شامل تعهد واضح و بدون ابهام این کشورها به امحاء کامل زرادخانه هسته ای شان در نیل به خلع سلاح هسته ای بوده است.
وی ادامه داد در طرح اقدام سال 2010 نیز، این کشورها متعهد شدند همه انواع سلاح های هسته ای خود را کاهش داده و نهایتا امحاء کنند. با وجود این، نیم قرن پس از لازم الاجرا شدن این تعهد حقوقی الزام آور، هنوز هزاران سلاح هسته ای آماده به پرتاب در انبارها وجود دارد، صدها میلیارد دلار برای جایگزینی و ارتقاء زرادخانه های هسته ای هزینه می شود و یک مسابقه تسلیحات هسته ای کمی و کیفی مداوم همچنان در جریان است.
نماینده دائم کشورمان با اشاره به این که از زمان آخرین کنفرانس بازنگری در سال 2015، مذاکره ای میان کشورهای هسته ای جهت کاهش یا امحاء سلاح های هسته ای شروع نشده و کاهش جدیدی در نیروهای هسته ای رخ نداده است، نسبت به تداوم سیاست کشورهای هسته ای به صورت کاملا ناسازگار با معاهده و خلاف هدف دستیابی به دنیای عاری از سلاح هسته ای ابراز نگرانی کرد.
وی تصریح کرد: در حالی که دیوان بین المللی دادگستری در سال 1996 بر این تعهد حقوقی کشورهای هسته ای صحه گذاشته است، با توجه به اقدامات و سیاست های برخی کشورهای هسته ای این طور به نظر می رسد که آنها در عمل تعهدات خلع سلاح هسته ای خود را رها کرده و دیگر قصد ندارند آنها را محترم بشمارند. به عنوان مثال در یک اقدام اشاعه ای، آمریکا با صرف بودجه ای بالغ بر یک تریلیون و 200 میلیارد دلار در حال نوسازی زرادخانه هسته ای خود بوده و طی سال های اخیر تعداد و نقش سلاح های هسته ای را افزایش داده است. انگلستان قصد خود را برای توسعه و ساخت 80 کلاهک هسته ای جدید اعلام کرده و بدین ترتیب سقف فعلی سلاح های هسته ای خود را بالا می برد. فرانسه با صرف میلیاردها یورو به تدریج در حال تقویت و ارتقاء سلاح های هسته ای خود و سامانه های پرتاب آنهاست.
این دیپلمات ارشد کشورمان یادآوری کرد: پیامدهای بحران عدم پایبندی به تعهدات خلع سلاحی بسیار نگران کننده است و ما معتقدیم این بحران، اعتماد به معاهده را به طور جدی تضعیف کرده است. این معاهده توازنی ظریف بین خلع سلاح، عدم اشاعه و استفاده صلح آمیز برقرار کرده و ماده 6 بخش محوری معامله ای است که ان پی تی بر آن مبتنی می باشد یعنی: عدم اشاعه در عوض خلع سلاح هسته ای.
تخت روانچی با تاکید بر این که اگر هدف این کنفرانس بازنگری، همانگونه که برخی کشورها اخیرا پیشنهاد کرده اند، فقط مدیریت ریسک های هسته ای باشد، به جایی نخواهیم رسید. وی اضافه کرد که هدف و اولویت اصلی این کنفرانس بازنگری باید تعریف مسیری رو به جلو برای تغییر وضع موجود و از بین بردن ریسک های ناشی از سلاح های هسته ای باشد؛ در این راستا، ما معتقدیم که توافق در مورد شروع فوری مذاکره برای تدوین کنوانسیون جامع سلاح های هسته ای به منظور امحاء کامل این تسلیحات در یک چارچوب زمانی مشخص مسیر واقعی برای تغییر وضع موجود را فراهم خواهد ساخت.
بنا به اظهار نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، کشورهای غیرهسته ای به استثنای چند کشور اروپایی از جمله آلمان که با نقض روح و نص معاهده میزبان تعداد زیادی از سلاح های هسته ای در قلمرو خود هستند، به تعهد عدم اشاعه ای خود پایبند بوده اند. جمهوری اسلامی ایران به همان اندازه که حامی ثابت قدم خلع سلاح هسته ای است، به عدم اشاعه نیز متعهد است و از اجرای غیر تبعیض آمیز و بی طرفانه نظام پادمانهای توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی حمایت می کند. ایران تاکید می کند که آژانس وظایف خود را به صورت حرفه ای و فارغ از فشار طرفهای ثالث و بخصوص اتهامات بی اساس سازمانهای جاسوسی انجام دهد.
وی در راستای مواضع اصولی کشورمان یادآوری کرد که مفاد عدم اشاعه باید به طور جهانشمول و بدون استثنا اجرا گردد. متاسفانه در نتیجه استانداردهای دوگانه در اعمال مفاد عدم اشاعه، سلاح های هسته ای رژیم صهیونیستی که با حمایت و کمک آمریکا تولید شده اند، همچنان تهدیدی جدی علیه امنیت کشورهای خاورمیانه ای عضو معاهده محسوب می شوند. این رژیم تروریستی چندین دانشمند هسته ای بیگناه را ترور کرده است. این رژیم اشغالگر و متجاوز، در تلاشی باج خواهانه، اخیرا تهدید کرده به تاسیسات هسته ای صلح آمیز تحت پادمانهای آژانس در جمهوری اسلامی ایران حمله می کند. به منظور جلوگیری از وقوع یک بحران جدی برای معاهده، کشورهای عضو علاوه بر محکومیت این تهدید به استفاده از زور، لازم است یک اقدام بازدارنده مناسب علیه این رژیم قانون شکن اتخاذ نمایند. بدون تردید، در صورت ارتکاب چنین تجاوز احمقانه ای، این رژیم بهای سنگینی پرداخت خواهد کرد. بعلاوه، منافع عالیه ما به عنوان یک عضو معاهده به خطر خواهد افتاد. کنفرانس بازنگری بایستی سریعا با تهدید رژیم اسرائیل برخورد کند.
نماینده دائم کشورمان، از ایجاد منطقه عاری از سلاح های هسته ای در خاورمیانه قویا حمایت کرد و نگرانی عمیق خود را نسبت به تاخیر مستمر و طولانی در قطعنامه 1995 و برنامه اقدام 2010 در خصوص خاورمیانه ابراز کرد.
وی ادامه داد: بدون شک تا زمانی که به خطر برنامه سلاح های هسته ای مخفیانه رژیم صهیونیستی رسیدگی نگردد، خطر اشاعه بیشتر سلاح های هسته ای در خاورمیانه باقی خواهد بود.
تخت روانچی در پایان با اشاره به مذاکرات هسته ای چنین عنوان کرد که در حالی که ایران به گواهی 15 گزارش صریح آژانس بین المللی انرژی اتمی در حال اجرای تعهدات هسته ای خود طبق توافق هسته ای بود، آمریکا در می 2018 از آن خارج شد و به اعمال مجدد تحریم های یکجانبه و راه اندازی یک کارزار فشار حداکثری علیه ایران دست زد تا مانع از انتفاع ایران از منافع اقتصادی وعده داده شده طبق توافق گردد. جمهوری اسلامی ایران مسئولانه رفتار کرده و با صبر راهبردی و مقاومت حداکثری خود توانست این توافق را حفظ کند. از آوریل 2021، ایران با حسن نیت مشغول مذاکره با طرف های دیگر برای از سرگیری اجرای کامل توافق است. حصول این هدف به تاخیر افتاده زیرا دولت آمریکا هنوز تصمیم نگرفته است تا بهره مندی ایران از منافع اقتصادی وعده داده شده طبق توافق را تضمین کند. وقتی آمریکا تصمیم درست بگیرد، در مقابل، ایران اقدامات جبرانی خود را متوقف خواهد کرد و اجرای کامل تدابیر هسته ای منطبق با توافق 2015 را از سر خواهد گرفت.
تخت روانچی در پایان با اشاره به مذاکرات هسته ای چنین عنوان کرد که در حالی که ایران به گواهی 15 گزارش صریح آژانس بین المللی انرژی اتمی در حال اجرای تعهدات هسته ای خود طبق توافق هسته ای بود، آمریکا در می 2018 از آن خارج شد و به اعمال مجدد تحریم های یکجانبه و راه اندازی یک کارزار فشار حداکثری علیه ایران دست زد تا مانع از انتفاع ایران از منافع اقتصادی وعده داده شده طبق توافق گردد. جمهوری اسلامی ایران مسئولانه رفتار کرده و با صبر راهبردی و مقاومت حداکثری خود توانست این توافق را حفظ کند.
ویگفت: از آوریل 2021، ایران با حسن نیت مشغول مذاکره با طرف های دیگر برای از سرگیری اجرای کامل توافق است. حصول این هدف به تاخیر افتاده زیرا دولت آمریکا هنوز تصمیم نگرفته است تا بهره مندی ایران از منافع اقتصادی وعده داده شده طبق توافق را تضمین کند. وقتی آمریکا تصمیم درست بگیرد، در مقابل، ایران اقدامات جبرانی خود را متوقف خواهد کرد و اجرای کامل تدابیر هسته ای منطبق با توافق 2015 را از سر خواهد گرفت.