«بمب چاقویی»؛ موشکی که رهبر القاعده را کشت چه بود؟
پیش از این در حملات گسترده پهپادی غیر نظامیان بسیاری، ناخواسته کشته شدند. اما در این مورد، آمریکا با انتخاب نوع خاصی از موشک هل‌فایر (Hellfire) احتمال تلفات دیگر را تا حد بسیار زیادی کاهش داد. اگرچه مقامات ایالات متحده هنوز به طور رسمی نوع موشک استفاده شده در این حمله را ذکر نکرده‌اند، اما متخصصان و کارشناسان عملیات ضدتروریستی گزینه محتمل‌تر را Hellfire R۹X می‌دانند که با نام‌های دیگری، چون «بمب چاقویی» و «جینسوی پرنده» شناخته می‌شود.
کلون کیچن، کارشناس ارشد موسسه آمریکن انترپرایز و تحلیلگر اطلاعاتی سابق معتقد است دلیل استفاده ایالات متحده از موشک R۹X برای کشتن الظواهری برخی ملاحظات سیاسی و جلوگیری از کشتار و تخریب جانبی است.
در اینجا چگونگی کشته شدن الظواهری و موشک Hellfire را بررسی می‌کنیم.
موشک Hellfire چیست؟
هل‌فایرکه ابتدا در سال ۱۹۸۰ به عنوان موشک ضدتانک طراحی شده بود، طی دو دهه گذشته توسط سرویس‌های نظامی و اطلاعاتی برای حمله به اهدافی در عراق، افغانستان، یمن و دیگر مناطق استفاده شده است.
این موشک‌های هدایت شونده که می‌توانند توسط هلیکوپتر و یا پهپاد‌ها حمل شوند، به صورت گسترده در نبرد‌های مختلف سراسر جهان استفاده می‌شود. به گفته رایان برابست، تحلیلگر بنیاد دفاع از دموکراسی در واشنگتن تا کنون بیش از ۱۰۰ هزار موشک Hellfire به دولت آمریکا و دیگر کشور‌ها فروخته شده است. برابست می‌گوید: «این موشک می‌تواند برای نابودی اهداف مشخصی، چون خودرو‌ها و ساختمان‌ها آسیب کافی را به وجود آورد در حالی که قدرت تخریب ساختمان‌های بزرگ و بلوک‌های شهری را ندارد و به همین خاطر استفاده از آن از تلفات قابل توجه غیرنظامیان جلوگیری می‌کند.»
ارتش ایالات متحده از این موشک معمولا برای حمله به اهداف باارزش استفاده می‌کند. مثلا سال گذشته برای کشتن یکی از رهبران ارشد القاعده در سوریه و سال ۲۰۱۱ برای انور العوقی، مبلغ القاعده در یمن آن را به کارگرفت.
الظواهری چگونه کشته شد؟
آمریکا گزینه‌های متعددی برای حمله داشت. می‌توانست از Hellfire معمولی یا پرتاب بمب از هواپیمای سرنشین‌دار و یا حتی عملیات پرخطرتر زمینی استفاده کند. مثلا برای کشتن اسامه بن‌لادن، یگان ویژه نیروی دریایی آمریکا با پرواز از پاکستان به اقامتگاه او حمله کردند.
اما در این مورد، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا از حمله پهپادی استفاده کرد. اگرچه این سازمان معمولا اخبار مربوط عملیات ضدتروریستی خود را تایید نکرده و از این اطلاعات به شدت محافظت می‌کند، اما مقامات دولت آمریکا گفته‌اند که دو موشک Hellfire به بالکن ساختمان محل اقامت الظواهری شلیک شده است.
تصاویر منتشر شده از ساختمان نشان می‌دهد در حالی که بالکن ساختمان، جایی که آمریکا می‌گوید الظواهری حضور داشته، آسیب دیده، اما به بقیه ساختمان خسارت چندانی وارد نشده است.
بر خلاف بقیه مدل‌های موشک Hellfire مدل Rx۹ کلاهک انفجاری حمل نمی‌کند. بلکه شش تیغه چرخان دارد که هنگام برخورد با هدف ظاهر می‌شوند. کیچن می‌گوید: «یکی از کاربرد‌های این تیغه‌ها گشودن وسایل نقلیه و یا سایر موانع برای رسیدن به هدف بدون استفاده از کلاهک انفجاریست.»
اجتناب از تلفات غیرنظامیان
مقامات و کارشناسان آمریکایی این هفته تصریح کردند که جلوگیری از کشتار غیرنظامیان عنصری تعیین کننده در انتخاب سلاح بود.
کمتر از یک سال پیش، حمله پهپادی نیرو‌های ایالات متحده به یک خودروی تویوتا کرولای سفید در یکی از محله‌های کابل باعث کشته‌شدن ۱۰ غیرنظامی از جمله هفت کودک شد. در میانه خروج پر هرج و مرج نیرو‌های نظامی آمریکا از افغانستان، آن‌ها فکر می‌کردند که درون این خودرو مواد منفجره جاسازی شده و این مساله تهدیدی برای نیرو‌های آمریکایی است، اما پس از آن، مقامات نظامی این حمله را «اشتباهی تراژیک» خواندند.
به گفته یکی از مقامات پیشین ایالات متحده انتخاب احتمالی R۹X نمونه‌ای از تلاش‌های دولت برای به حداقل رساندن تلفات غیرنظامیان در چنین حملاتی است. این مقام آمریکایی که می‌خواهد نامش فاش نشود اضافه می‌کند: «این موشک بسیار دقیق است و تنها ناحیه بسیار کوچکی را مورد هدف قرار می‌دهد.»
یک مقام دولت آمریکا می‌گوید که درباره استحکام بنایی که الظواهری در آن اقامت داشته تحقیق کرده است تا از اجرایی بودن عملیات بدون خطر کشته شدن غیرنظامیان از جمله اعضای خانواده الظواهری، اطمینان حاصل کند.
در نهایت انتخاب موشک بخشی از فرآیند کاهش احتمال کشتار غیرنظامیان و ایجاد آسیب‌های جانبی است.
تام کاراکو، متخصص دفاع موشکی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی واشنگتن می‌گوید: «استفاده از موشک Hellfire Rx۹ با اختلاف کم‌خطرترین گزینه و نشان‌دهنده درجه بالای احتیاط در مقابل ریسک‌پذیری است.»
آیا ایالات متحده اوکراین را با پهپاد‌هایی که توان شلیک موشک‌های Hellfire دارند، تجهیز می‌کند؟در
حالی که ایالات متحده میلیارد‌ها دلار را صرف کمک نظامی به اوکراین در مقابل تهاجم نظامی روسیه کرده است، اما در فراهم کردن سلاح‌هایی با امکان شلیک به عمق خاک روسیه که باعث تشدید مخاصمات و کشاندن آمریکا به جنگ می‌شوند، بسیار محتاط است.
در نتیجه، ایالات متحده موشک‌های Hellfire یا پهپاد‌هایی را که توانایی شلیک آن‌ها داشته باشند را در اختیار اوکراین نگذاشته است و در عوض، پهپاد‌هایی انتحاری مثل Switchblade و Phoenix Ghost را به آن‌ها ارائه کرده است که به جای توانایی حمل موشک، هنگام برخورد به هدف منفجر می‌شوند.
