چرا از سیلاب‌های ۷ میلیارد مترمکعبی، فقط ۳۵۰ میلیون در سدها ذخیره شد؟
«فیروز قاسم‌زاده»، سخنگوی صنعت آب اظهار داشت: در بارش‌های مردادماه، بالغ بر ۷ میلیارد مترمکعب آب تولید شده که این مقدار آبِ تولید شده، یا به‌صورت روان‌آب جریان یافته و یا به منابع زیرزمینی نفوذ می‌کند. در سیلاب‌های اخیر، بخشی از روان‌آب ایجاد شده در پشت سدها آرام گرفت؛ بخشی در نوار جنوبی به دریا ریخت؛ بخشی وارد منابع آب زیرزمینی شد و بخشی نیز به دشت‌ها و تالاب‌ها سرازیر شد.
تغذیه مصنوعی ۲۲۰ میلیون مترمکعبی منابع آب زیرزمینی در سیلاب‌های اخیر
قاسم‌زاده با بیان اینکه "مجموع حجم آبی که در سیلاب‌های مردادماه در مخازن سد‌های کشور ذخیره شد، ۳۵۰ میلیون مترمکعب بود"، گفت: با دستور وزیر نیرو برای حداکثر بهره‌مندی از روان‌آب‌های تولید شده، در طرح‌های تغذیه مصنوعی که در استان‌های مختلف توسط همکاران ما اجرایی شده، حدود ۲۲۰ میلیون مترمکعب آب در تغذیه‌های مصنوعی وارد منابع زیرزمینی شد. تالاب‌هایی مثل دریاچه نمک، حوض سلطان، جازموریان، گاوخونی، طشک، بختگان و شادگان حجمی از آب را دریافت کردند که بر اساس برآورد‌های اولیه حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب هم وارد تالاب‌ها شده است.
سخنگوی صنعت آب تصریح کرد: بعد از کسر حجمی از آب که وارد دریاها، تالاب‌ها، مخازن سدها و تغذیه مصنوعی شده، انتظار این است که مابقی این رقم تا ۷ میلیارد مترمکعب، نفوذ در زمین رخ دهد که در نهایت وارد منابع زیرزمینی آب شود؛ البته باید توجه داشت که فاصله نفوذ آب از سطح زمین تا پیوستن آن به منابع زیرزمینی یک بازه چندماهه است.
* چرا از سیلاب‌های ۷ میلیارد مترمکعبی، بیشتر از ۳۵۰ میلیون مترمکعب در سدها ذخیره نشد؟
قاسم‌زاده در پاسخ به چرایی فاصله زیاد ذخیره‌سازی ۳۵۰ میلیون مترمکعبی آب در سدها و آورد ۷ میلیارد مترمکعبی سیلاب‌های اخیر، گفت: برای ساخت سد باید بر اساس مطالعات، منابع آبی که مطمئن هست و سالانه تجدید می‌شود را در اختیار داشته باشیم؛ نقاطی هم وجود دارد که سد‌هایی را برای کنترل سیلاب احداث می‌کنیم، اما قرار نیست در تمامی نقاطی که خشک هستند و سیلاب‌هایی با دوره‌های بازگشت مثلاً ۵۰ یا ۱۰۰ ساله داریم، سد بسازیم. این سامانه از جنوب شرق شروع شد و قاعدتاً انتظار این بود که در همان نوار جنوبی فعال بماند، اما فارغ از اتفاقات تلخی که ناشی از سیلاب‌ها در سطح کشور شاهد بودیم، نفوذ خوبی در سطح کشور داشت؛ بارندگی‌های خوبی اتفاق افتاد و حتی مسیل‌هایی داشتیم که شاید ۵۰ سال آب به آن‌ها وارد نشده بود که در بارش‌های اخیر شاهد جریان یافتن آب در این مسیل‌ها بودیم.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: این بارندگی‌ها بدین صورت بود که در یک مکان بسیار کوچک و در زمان بسیار کم، بارش‌های بسیار شدیدی اتفاق می‌افتاد؛ از این رو سهم روان‌آب تولیدی این بارش‌ها بسیار زیاد بود؛ اما متأسفانه این سامانه از رشته‌کوه البرز نتوانست به دامنه‌های شمالی نفوذ کند و همچنین از رشته‌کوه زاگرس نیز توانست به دامنه‌های غربی نفوذ کند.
وی افزود: در استان خوزستان نزدیک به ۲۴ میلیارد مترمکعب حجم سد داریم و در کل کشور این رقم کمی بیش از ۵۰ میلیارد مترمکعب است؛ یعنی نزدیک به نیمی از ظرفیت مخازن سد‌های کشور در استان خوزستان است و وقتی این سامانه نتوانست به دامنه‌های غربی رشته‌کوه زاگرس نفوذ کند، قاعدتاً آبی هم در آنجا به مخازن سد‌های ما وارد نشد.
* افزایش ۳۵۰ میلیون مترمکعبی ذخایر آب در نقاطی با تنش آبی بالا
قاسم‌زاده با بیان اینکه "در سیلاب سال ۹۸ بالغ بر ۲۲ میلیارد مترمکعب آب فقط در سد‌های خوزستان ذخیره شد"، گفت: الآن صحبت از ذخیره‌سازی ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب در کل سد‌های کشور است که از جنوب رشته‌کوه البرز در فلات مرکزی و جنوب کشور و شرق رشته‌کوه زاگرس قرار دارند.
وی ادامه داد: ما در شرق کشور و فلات مرکزی تعداد زیادی سد نداریم که بگوییم سد‌هایی بودند و آب وارد آن‌ها نشد، اصلی‌ترین سد‌های کشور در غرب رشته‌کوه زاگرس و شمال رشته‌کوه البرز است که این سامانه بارشی به آن نقاط ورود نکرده بود، فقط در روز‌های اخیر بود که توانست در شرق و جنوب خوزستان بارش‌هایی ایجاد کند که از این محل، ۴۰ میلیون مترمکعب آب وارد سد‌های خوزستان شد.
سخنگوی صنعت آب تصریح کرد: در ۱۰ روز ابتدایی مردادماه، ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب وارد سد‌هایی شده که بیشتر در نقاط جمعیتی با تنش آبی بالا هستند که ذخیره‌سازی این میزان آب به داد مردم در فلات مرکزی رسیده است؛ در حالی که هیچ انتظاری نداشتیم در مردادماه، سد‌های ما ورودی قابل توجهی داشته باشند.
* سیلاب‌های اخیر و افزایش ذخایر سدها نشان‌دهنده رفع ضرورت صرفه‌جویی و مدیریت مصرف آب نیست
وی افزود: این میزان افزایش ذخیره آب سدها می‌تواند کمک مؤثری به کاهش تنش‌های آبی در فلات مرکزی کشور باشد، اما ضروری است که مردم همواره در مدیریت بهینه مصرف آب توجه لازم را داشته و با صرفه‌جویی در مصرف آب، یاری‌رسان پایداری تأمین آب باشند.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: اگرچه افزایش ذخایر آبی سدها در سیلاب اخیر می‌تواند در مدیریت تنش‌های آبی و تأمین پایدار آب مؤثر باشد، اما این مسئله به هیچ وجه نشان‌دهنده رفع ضرورت توجه به صرفه‌جویی و مدیریت مصرف آب توسط مردم نیست.
قاسم‌زاده در خصوص آخرین وضعیت منابع آبی سد‌های کشور گفت: از ابتدای سال آبی جاری تا امروز، ۲۹.۵ میلیارد مترمکعب ورودی آب به مخازن سدها را داشته‌ایم که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، ۵ درصد رشد داشته است.
* ۵۴ درصد ظرفیت مخازن سد‌های کشور خالی است
وی ادامه داد: با وجود ذخیره ۲۲.۷ میلیارد مترمکعبی آب در سد‌های کشور، درحال حاضر حدود ۴۶ درصد ظرفیت مخازن سدها پُر و ۵۴ درصد این ظرفیت خالی است؛ که مقایسه میزان ذخیره فعلی، نسبت به زمان مشابه سال قبل، نشان‌دهنده ۲ درصد کاهش است.
سخنگوی صنعت آب تصریح کرد: در بخش مصارف از محل سدها، ۲۶ میلیارد مترمکعب آب امسال مصرف داشته‌ایم که نسبت به زمان مشابه سال قبل، ۱۹ درصد کاهش داشته است؛ یعنی با توجه به کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب سدها، هیچ‌گونه تنشی در تأمین آب نداشته‌ایم و حتی از سدها در تولید انرژی برق آبی هم استفاده شده و این نشان از مدیریت خوب مجموعه وزارت نیرو در سال جاری دارد.
