طرح صیانت آمده اینترنت را قطع یا سانسور کند؟
یکی از مهمترین چالش‌هایی که بر سر راه شورایعالی فضای مجازی وجود دارد، اجرانشدن کامل برخی مصوبات است. البته برخی از آنها تاکنون اجرا شده اند اما هنوز کارهای بسیاری مانده و کارشناسان معتقدند باید نهادهای مربوطه وارد عمل شوند تا مصوبات این شورا اجرایی شود و این نهاد مهم کشور در بحث حکمرانی فضای مجازی که امروزه یکی مسائل مهم در کشور است، ورود کرده و نقش موثری داشته باشد.
کارشناسان می گویند مشارکت معنی‌دار ذینفعان برای تصویب قانون یا خط و مشی گذاری اقدامی مهم در حکمرانی فضای مجازی کشور و اجرایی شدن مصوبات است. زمانی که همه نهادها به درک مشترکی روی موضوعات برسند، اگر قانونی مصوب شود نیز قابلیت اجرایی شدن خواهد داشت.
شورایعالی ابزار نظارت بر مصوبات را ندارد
ناصر فروغی، پژوهشگر حوزه حکمرانی دیجیتال درباره بحث اجرایی نشدن مصوبات شورایعالی گفت: شبیه این شورا ما شورایعالی انقلاب فرهنگی را داریم که هردو نهاد مصوباتشان را در قانون دارند و برای نهادهای ذیربط شان لازم الاجراست. اما هردو شورا با مشکل عدم اجرای مصوبات مواجهند. ما مقررات و دستورالعمل‌های مختلفی در دستگاه‌ها و نهادها داریم که قانون نیستند ولی وقتی از طرف نهاد بالادستی صادر می شوند، لازم‌الاجرا هستند اما به اجرا نمی‌رسند.
یکی از مشکلات این است که خود مجریان در بحث تصویب مصوبات شورایعالی، اعضای شورا هستند. مثلا اگر مجلس مصوباتی داشته باشد و وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوطه آن اجرا نکنند، اجازه این را دارد که نهادهای مربوطه را فرا خوانده،سوال کند و اگر پاسخ دریافت نکرد یا قانع نشد، وزیر مربوطه را استیضاح و حتی برکنار کند. این یک ابزار است که قدرت نظارتی به مجلس می دهد. اما شورایعالی این قدرت نظارت اجرایی را ندارد.
وی افزود: همین موضوع یک ضعف عمده‌ای ایجاد می کند که دستگاه‌ها در مقابل شورا، پاسخگو نیستند و همین اولین تفاوت بین این نهاد با مجلس است. دامنه این بحث که ضمانت اجری مصوبات را به شورا بدهیم، خیلی وسیع‌تر از قدرت حساب پس کشی است و این تنها بخشی از این فرایند است.
سطوح مختلف برای ضمانت اجرا دادن به مصوبات
او سه سطح مختلف برای اجرای مصوبات معرفی کرد و گفت اگر این سه مرحله اجرایی شوند، مصوبات نیز اجرایی خواهند شد.
او توضیح داد: یک سطح از همدلی دادن اختیار و آگاهی به نهادهای ذیربط یا مردم در فرایند خط مشی گذاری و قانونگذاری است. این اختیار و آگاهی پایه اصلی ایجاد همدلی و وفاق روی موضوع مورد نظر است. ما در حال حاضر معضلی که در بحث صیانت از فضای مجازی داریم این است که می گوییم فضای مجازی هم اطلاعات نادرست می دهد هم باعث انحرافات نابجا میشود که خود مردم هم نمی‌پسندند، اما درک مردم از مصوبه شورایعالی فضای مجازی به نسبت طرح صیانت به گونه دیگری رقم خورده است. این موضوع از ذهنیت نهادهای ذیربط در این بحث هم نشات می گیرد.
او نقش رسانه ها را در بحث همدلی مهم دانست و یکی از مشکلاتی که باعث شده این مهم،محقق نشود را نبود ارتباط بین شورایعالی و رسانه ها عنوان کرد. فروغی در این باره گفت: به دلیل اینکه ما به نهادها و به مردم اختیار کافی برای اظهار نظر در فرآیند خط مش گذاری و قانونگذاری ندادیم، همدلی ایجاد نشده است. اینجا موضوع بال رسانه‌ای مطرح می شود، یعنی رسانه در اینجا بخش عمده‌آگاهی دهی به مردم را برعهده دارد . رسانه برای رساندن فهم درست و آگاهی دهی باید فرایند تبیین را انجام دهد. یعنی وقتی که خبری منتشر می شود، باید درباره آن تبیین کند.
در حال حاضر شورایعالی فضای مجازی به صورت سیستماتیک ارتباطی با رسانه‌ها ندارد. منظور از ارتباط این نیست که رسانه ها صرفا اخبار را منعکس کنند،بلکه شورایعالی باید این نهاد را در مصوبات شریک کرده و آنها را گام به گام با خودش پیش بیاورد. رسانه‌های مختلف باید درگیر موضوع باشند
وی افزود: نگاه به مصوبه صیانت از فضای مجازی این است که تصویب شده تا اینترنت را قطع یا سانسور کند. در صورتی که واقعا دغدغه‌ی کسانی که این طرح را تصویب کردند، این نبوده است. مجریان این طرح به دنبال این بودند که از یک فضایی که راست و دروغ آن مشخص نیست و آسیب‌های مختلفی به اقتصاد و نهاد خانواده می زند، جلوگیری کنند و با سامان دادن به قانون گذاری، مشخص کنند هرکسی چه نقش و وظیفه‌ای دارد.
فروغی گفت که در بحث همکاری، فرایند خط مشی و قانونگذاری باید به گونه ای طراحی شود که مصوبه در نتیجه همکاری ذینفعان مختلف اجرایی شود. اگر اجرای مصوبه را به نهاد خاصی واگذار کنیم، بقیه ذینفعان احساس می کنند سهمی در اجرا ندارند. در ان صورت هرچقدر هم که تلاش کرده باشیم، در اجرا به کارآمدی مدنظر نمی رسیم. باید ضمانت اجرایی مصوبات را در فرآیند قانونگذاری طراحی و تبیین کنیم وگرنه پس از تصویب مشکلات و سختی هایی وجود خواهد داشت و حتی اگر مصوبه اجرایی شود، در بلندمدت شکست خواهد خورد.
مهمترین معضل اجرایی نشدن مصوبات، نبود همفکری و هم اندیشی است
فروغی مهمترین معضل و مشکل در اجرایی نشدن مصوبات را در ایجاد همفکری و هم‌اندیشی دانست. او می گوید ما نرم‌افزار اجتماعی یا فناوری اجتماعی که همفکری را در دستگاه‌ها و نهادهای مختلف ایجاد کند نداریم. تا زمانی که نظام کارشناسی چیزی خلاف مصوبات داشته باشد، هرچقدر هم که ضمانت اجرایی، عزل و نصب، استیضاح یا حساب خواستن را در اختیار و داشته باشد، مصبوبه اجرایی نخواهد شد. چون کارشناسی که برای این موضوع انتخاب شده اصلا باور به مصوبه ندارد و متفاوت از مجریان فکر می کند.
گفتنی است که در جلسه جدید شورایعالی فضای مجازی که با ریاست رئیس جمهور و حضور اعضای حقیقی و حقوق این شورا برگزار شد، اعضا در ادامه بررسی سند راهبردی فضای مجازی کشور ۳۹ اقدام کلان در این حوزه از جمله اقتصاد دیجیتال، نظام پولی، رمزارزها و فناوری‌های مالی را به تصویب رساندند.
