یک جفت سوسک شاخدار؛ ۸ تا ۱۵ میلیون تومان!
«محمد آروین» یکی از پرورش‌دهندگان حشرات است که از ۱۰ سال پیش هر ماه میلیون‌ها سوسک، مگس، ملخ، جیرجیرک و کرم پرورش داده و می‌فروشد. با این مدرس و مشاور پرورش حشرات که در این حرفه درآمد چند ده میلیونی دارد و با انتقال تجربیاتش به صدها جوان کارآفرینی می‌کند، گفت‌وگو کرده‌ایم.
چه چیزی پای شما را به دنیای کسب و کار باز کرد؟
متولد روستا هستم، از کودکی به حشراتی که اطرافم می‌دیدم علاقه داشتم و کلکسیونی از انواع حشره جمع کرده بودم. تا سال ۱۳۷۹ و در دوره دانشجویی هم درباره حشرات مطالبی در وبلاگم مطالبی منتشر می‌کردم. آن زمان دانشجویان رشته کشاورزی درسی به نام حشره‌شناسی داشتند و باید ۱۰۰ حشره پیدا می‌کردند. یادم است دانشجویی با من تماس گرفت و در ازای مبلغ ۲۵ هزار تومان که آن سال پول زیادی بود، درخواست ۱۰۰ حشره داشت. مزه آن پول زیر زبانم رفت و تصمیم گرفتم از طریق حشرات درآمدزایی کنم. ۱۰ سال طول کشید تا رشته مرتبط با این حرفه را در دانشگاه خواندم و اطلاعاتم را از منابع داخلی و خارجی تکمیل کرده و از سال ۱۳۹۰، حرفه‌ای وارد این کار شدم. در حال حاضر هم چند مزرعه پرورش حشره دارم و از راه فروش حشرات و آموزش این حرفه به علاقه‌مندان کسب درآمد می‌کنم.
چه حشراتی را پرورش می‌دهید و روزانه چند مشتری دارید؟
در حال حاضر مزرعه سوسک، جیرجیرک، مگس خانگی، مگس سرباز سیاه، میل ورم، کرم ابریشم و خرخاکی دارم و به طور متوسط روزی ۲۰ مشتری دارم که از نقاط مختلف کشور تماس می‌گیرند و حشره می‌خواهند، یکی ۱۰۰ کیلو ملخ، یکی ۲۰ کیلو جیرجیرک، یکی ۱۰ کیلو سوسک حمام و ... سفارش می‌دهند.
حشرات را به چه منظوری خریداری می‌کنند؟
مشتریان من افرادی هستند که حیوان خانگی مثل پرنده، ماهی و انواع خزنده دارند و حشرات را برای خوراک حیوانات خانگی‌شان می‌خرند. مثلا ملخ را برای تغذیه طرقه و بلبل، جیرجیرک را برای تغذیه بلدرچین و حشرات خشک شده را برای آکواریوم می‌برند. البته برخی هم برای درمان از حشرات استفاده می‌کنند. مثلا برخی مراجعان به توصیه دکتر سنتی هر ماه نیم کیلو ملخی که تغذیه ارگانیک داشته، می‌خورند یا سوسک حمام را در برخی نقاط برای درمان استفاده می‌کنند.
حشرات را برای مصارف غذایی خریداری می‌کنند؟
با وجودی که حشرات منبع پروتئینی غنی هستند اما در کشور ما به عنوان غذا مصرف نمی‌شوند.
قیمت حشرات و درآمد ماهیانه این حرفه چقدر است؟
قیمت حشرات بسته به مسایلی از جمله محیط مزرعه، غذایی که مصرف می‌کنند و ... بستگی دارد. اما معمولا یک کیلو میلورم خشک از ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان، ملخ زنده ۲۵۰ هزارتومان، ملخ خشک ۵۰۰ هزار تومان و جیرجیرک خشک درجه یک ۵۰۰ هزار تومان قیمت دارد. مورچه‌ها هم به صورت کلونی خرید و فروش می‌شوند و یک کلونی ۱۰ هزار تایی مورچه یک میلیون تومان قیمت دارد. درآمد پرورش‌دهندگان حرفه‌ای حشرات هم بالای ۵۰ میلیون تومان در ماه است. البته من نگرانم با انتشار این ارقام شغل‌های کاذب ایجاد شود.
چه شغل‌هایی؟ کمی بیشتر توضیح دهید.
صیادی یا پرورش غیربهداشتی حشرات. حشراتی که در مزرعه و اصولی پرورش داده می‌شوند غذایشان تمیز و شبیه غذای انسان است. یعنی انواع غلات، صیفی‌جات می‌خورند و مزرعه حشره هیچ بار میکروبی ندارد. (البته به جز مگس که از ضایعات کشاورزی و رستورانی و کشتارگاهی هم تغذیه می‌کند.) اگر حشرات از غذای کثیف تغذیه کنند می‌میرند یا حامل انگل و میکروب می‌شوند، در این صورت وقتی به عنوان غذای حیوانات خانگی به فروش برسند باعث بیماری و مرگ حیوان می‌شوند. برای همین من تأکید می‌کنم استفاده از حشراتی که در شرایط غیراستاندارد پرورش یافته‌اند یا حشرات صید شده قطعا زیان مالی برای پرورش‌دهنده حشره یا دارنده حیوان خانگی به دنبال دارد. صید حشره علاوه بر اینکه غیربهداشتی است از نظر زیست‌محیطی هم دردسرساز است چون به اکوسیستم آسیب می‌زند.
صادرات و واردات حشره هم دارید؟
صنعت پرورش حشره در کشورمان هنوز به رسمیت شناخته نشده، از ۲ هزار و ۱۱۱ نوع حشره‌ای که در کل دنیا تولید، مصرف و صید می‌شود فقط ۷ نوع آن در ایران پرورش داده می‌شود که اگر مسئولان حمایت کنند می‌توانیم صادر کنیم. واردات هم به صورت جزیی و به عنوان حشره خانگی انجام می‌شود. مثلا سوسک شاخ دار کرگردنی را از خارج کشور وارد می‌کنند؛ ولی این را هم تاکید کنم که می‌توانیم هر نوع حشره‌ای را با توجه به نیاز بازار و هدف تهیه خوراک حیوانات، مصارف پزشکی، تزیینی و ... پرورش بدهیم.
چه حشراتی را به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌کنند و قیمتشان چقدر است؟
معمولا پروانه، مانتیس، سوسک شاخدار کرگدنی را به عنوان حیوان خانگی خریداری و نگهداری می‌کنند. قیمت این حشرات هم متفاوت است. مثلا پروانه دانه‌ای ۳۰ تا ۲۰۰ هزار تومان، مانتیس ۱۰ هزار تومان و سوسک شاخدار کرگدنی (به اندازه قوطی کبریت) هم دانه‌ای ۳ میلیون تومان خریدار دارد و اگر از این سوسک جفت نر و ماده را برای تکثیر و پرورش بیاورند ۸ تا ۱۵ میلیون تومان فروخته می‌شود.
از همه جای ایران مشتری دارید؟
بله. البته من از متقاضی حشره سوال‌های چالشی می‌پرسم و اگر نتواند سوالات را درست جواب دهد و متوجه بشوم که حشره را برای مصارف نامتعارف می‌خواهد نمی‌فروشم. مثلا یکی هزار تا سوسک می‌خواست و در ازایش رقم بالایی هم پیشنهاد ولی متوجه شدم می‌خواهد هر روز چند تایشان را له کند، یا یکی دیگر می خواست حشره را در مغازه اغذیه‌فروشی یکی از آشنایانش بریزد و ... من به این افراد به هیچ وجه حشره نمی‌فروشم.
تا به امروز برای چند نفر اشتغال‌زایی کرده‌اید؟
به طور مستقیم و غیرمستقیم برای بیش از ۱۰۰۰ نفر، تا به امروز به ۷۰۰ نفر کار را در ابعاد مشاغل خانگی، کارگاهی و صنعتی آموزش داده ام و قطعا تمام افراد آموزش دیده اقدام به کارآفرینی کرده‌اند.
