«خودکشی» دومین علت مرگ دانشجویان جهان
دکتر مریم معصومی در وبیناری که به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی و با تلاش انجمن علمی روانپزشکان ایران همزمان با روز جهانی پیشگیری از خودکشی برگزار شد، درباره خودکشی در محیط‌های دانشگاهی اظهار کرد: نرخ جهانی خودکشی در محیط‌های دانشگاهی ۷.۵ در ۱۰۰ هزار نفر است و بعد از تصادفات، دومین علت مرگ دانشجویان محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه افسردگی شناخته نشده و یا درمان نشده، اصلی ترین فاکتور در امر خودکشی در محیط‌های دانشگاهی محسوب می‌شود، درباره ریز فاکتورهای این نوع خودکشی نیز تصریح کرد: از جمله این ریز فاکتورها دانشجویان مهاجر هستند که در شهر یا کشوری تنها هستند. این دانشجویان آسیب‌پذیرترند. از سوی دیگر دانشجویانی که طول دوره تحصیلی آنها از هم دوره‌ای های خود طولانی تر شده نیز آسیب پذیرتر از سایر دانشجویان در امر خودکشی هستند.
این روانپزشک با یادآوری اینکه اغلب افراد به دانشجویانی که دچار افت تحصیلی، گوشه‌گیری و کم حرفی شده‌اند کمتر توجه کرده و خطر خودکشی را متوجه دانشجویانی می‌دانند که درباره این امر صحبت می‌کنند، تاکید کرد که حواسمان باید به این دانشجویان گوشه‌گیر که دچار افت تحصیلی شده‌اند، باشد.
معصومی در بخش دیگر سخنان خود این را هم گفت که پیشگیری از خودکشی بسیار مهم است و بخشی از این پیشگری معطوف به آماده بودن و آمادگی داشتن برای مقابله با این بحران می‌شود.
دبیر کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان ایران معتقد است که برای پیشگیری از خودکشی باید دانش، مهارت یا توانایی لازم برای مقابله با خودکشی را در افراد ایجاد کرد تا در صورت بروز این بحران آثار مخرب آن را به حداقل رساند.
وی با اشاره به تدوین و آموزش "مهارت‌های زندگی" در دروس دانشگاهی، ادامه داد: در چند سال اخیر برای به حداقل رساندن ضرر مخرب بحران‌ها واحد «آموزش مهارت زندگی» به واحدهای درسی دانشجویان اضافه شده است. هدف کلی این اقدام افزایش سواد سلامت روان است و انتظار می‌رود دانشگاه‌ها در این راستا دوره‌های آموزشی لازم برای افزایش سواد سلامت روان تمام خدمه، پرسنل، کارکنان و دانشجویان را فراهم کنند.
به گفته این روانپزشک، افزایش احساس تعلق به گروه‌های مختلف و قرار گرفتن در محیط‌های همدلانه که احترام متقابل افراد در آن حفظ می‌شود، می‌تواند از خودکشی دانشجویان پیشگیری کند.
معصومی همچنین این را هم گفت که می‌توان با ایجاد تعادل در ساعات کاری و تعادل در پرداختی‌ها و نیز فراهم کردن دورهمی‌های دوستانه برای دانشجویان و به ویژه رزیدنت‌ها در راستای کاهش فرسودگی و پیشگیری از خودکشی در محیط های دانشگاهی قدم برداشت.
دبیر کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان ایران، دسترسی به خدمات سلامت روان را از جمله عوامل مهم در پیشگیری از خودکشی در بین دانشجویان عنوان کرد و توضیح داد: دانشجویان باید بدانند مرکز مشاوره دانشگاه کجا قرار دارد تا در شرایط بحران به آن مراجعه کنند. البته گروه هدف ما در افزایش سواد سلامت روان باید همه افراد باشند چراکه خودکشی مساله‌ای نیست که گروهی از آن مبرا باشند.
این روانپزشک با اشاره به مدل "بتا" و "کُگنیتو" در راستای افزایش آگاهی در زمینه پیشگیری از خودکشی، خاطر نشان کرد: دو مدل در دسترس برای آموزش و ارتقای مهارت‌های لازم در خصوص پیشگیری از خودکشی "بتا" و "کُگنیتو" است که اثربخشی آنها ثابت شده است.
وی درباره مدل "بِتا" توضیح داد: مدل "بتا" یا همان "بپرس، ترغیب کن و ارجاع بده" برپایه افزایش آگاهی است. هدف آن این است افراد آنقدر توانمند شوند که خیلی واضح درباره افکار خودکشی خود از اطرافیان سوال بپرسند. برنامه بتا خرافه‌ها در زمینه خودکشی نظیر اینکه "کسی که یک بار خودکشی کرده دیگر این اقدام را انجام نمی‌دهد" را تعدیل کرده و باورهای درست را جایگزین آن می‌کند. همچنین گروه هدف این مدل همه مردم هستند.
معصومی همچنین درباره مدل "کُگنیتو" بیان کرد که "کُگنیتو" پلتفرمی مجازی با هدف ترویج فرهنگ حرف زدن درباره بیماری‌های روانپزشکی است و به افراد به وسیله آن نوعی تمرین حرف زدن می‌کنند.
دبیر کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روانپزشکان ایران با اشاره به اینکه باید برای بعد از خودکشی در محیط‌های دانشگاهی نیز برنامه درستی داشت، تاکید کرد: نیازی نیست پس از خودکشی در محیط‌های دانشگاهی همه جزئیات آن را بیان کنیم اما در عین حال پنهان کردن آن نیز به تشدید این "استیگما" (انگ اجتماعی) دامن می‌زند. پس از خودکشی در محیط‌های دانشگاهی باید حواسمان به باقی دانشجویان باشد. باید غربالگری برای باقی دانشجویان انجام شود.
وی معتقد است که فراهم کردن زمینه قرار ملاقات برای دانشجویان و حرف زدن آنها با یکدیگر درباره احساساتشان در خصوص خودکشی انجام شده در محیط‌های دانشگاهی می‌تواند از تسری یافتن این امر جلوگیری کند.
این روانپزشک تصریح کرد که پس از گذشت یک هفته از خودکشی رخ داده در محیط های دانشگاهی نیز بهتر است برنامه‌های آموزشی را در محیط دانشگاهی از سر گرفت و همزمان با ادامه دادن سوگواری برای فرد فوت شده باید کار را نیز از سر گرفت.
معصومی در پایان سخنان خود با تاکید بر اینکه در کنار پیشگیری از خودکشی آماده بودن برای پس از خودکشی نیز مهم است، تاکید کرد: آماده بودن برای بعد از خودکشی در محیط های اجتماعی مهم است. در محیط‌های دانشگاهی تاکید بر ۳ رکن یعنی "بازنگری برنامه‌های آموزشی"، "بهبود دسترسی به خدمات سلامت روان" و "تعادل در ساعات کاری" برای پیشگیری توصیه می‌شود. اگر می‌شنویم خودکشی در بین دانشجویان زیاد شده است درواقع این امر بازتابی از شرایط کل کشور است اما اقداماتی که در این راستا دانشجویان دریافت می‌کنند کمتر از آنچه که باید، است.
