مسئولینی که پاسخگو نیستند و فیلم‌هایی که می‌سوزند
به اسفند ۱۳۹۸ بازگردیم، روزگاری که ویروسی ناشناخته شیوع پیدا کرده بود و از رستوران و مسجد و مدرسه گرفته تا دانشگاه را به کام تعطیلی کشانده بود. از همان زمان و به مدت دوسال، سالن‌های سینما در بازه‌های زمانی متعدد تعطیل بودند و همین موضوع سبب شد تا فیلم‌های زیادی موقعیت اکران را از دست بدهند. به علاوه سخت‌گیری‌های دولت جدید برای اکران فیلم‌ها، باعث شده تا تعداد فیلم‌هایی که به موقعیت اکران دست پیدا نمی‌کنند، دائم افزایش پیدا کند.
از ابتدای مهر تا امروز (۲۶ مهر)، بیش از ۲۵ فیلمنامه برای تولید، درخواست پروانه ساخت داده‌اند. این آمار درحالی چشم‌گیر به حساب می‌آید که این تعداد برای خرداد، ۵ فیلمنامه، برای تیر ۵ فیلمنامه، برای مرداد۱۰ فیلمنامه و برای شهریور ۱۵ فیلمنامه بوده است.
با توجه به این آمار، به احتمال زیاد، تعداد درخواست‌ها به شورای پروانه ساخت تا پایان مهر، به ۲برابر میزان مراجعه در شهریور خواهد شد.
نکته ماجرا این است که فیلم‌های متعدد سینمایی ساخته می‌شوند و روی پرده نمی‌روند و همین موضوع باعث می‌شود چیزی حدود ۳۰۰ فیلم سینمایی، پشت پرده اکران بماند و یک فیلم‌سوزی در تاریخ سینمای ایران رخ دهد، محمدرضا لطفی، کارگردان و منتقد سینما در یک مصاحبه‌ای به خبرآنلاین گفته بود: «ما درباره ویرانه‌ای به نام سینما صحبت می‌کنیم و شاهد بزرگ‌ترین فیلم‌سوزی تاریخ در سینمای ایران هستیم.»
ماجرا این است که پس از این همه رکود در اکرانِ فیلم‌های سینمایی، چرا هنوز هم چیزی حدود ۱۰۰ فیلم در سال تولید می‌شود؟ البته نمی‌توان از فیلمساز خواست که فیلم نسازد، اما دست‌کم چرا تعداد آن کاهش پیدا نمی‌کند؟ شادمهر راستین در پاسخ به این سوال گفت: «نزدیک به بیست سال است، سود اصلی سینما در تولید است، نه در پخش، در واقع محصولی تولید می‌شود که با ساختن آن سود به دست می‌آید و مهم نیست مخاطبی داشته باشد یا نه.»
سالن‌های سینما افزایش یابد
حالا که بزرگ‌ترین فیلم‌سوزی تاریخ سینما در حال رخ دادن است، سینما‌ها بخاطر شرایط اجتماعی دچار رکود شده و فیلمساز هم می‌خواهد کارش را ادامه دهد، چند پیشنهاد روی میز قرار می‌گیرد. یکی از پیشنهاد‌ها افزایش تعداد سالن‌های سینما است. سید امیر سیدزاده، تهیه کننده سینما، درباره این موضوع می‌گوید: «افزایش سالن‌های سینما، توجه ویژه به عوامل، سازندگان و متولیان فرهنگی، می‌تواند چشم‌انداز مفیدی برای سینما به ارمغان بیاورد.»
این تهیه‌کننده درباره یکی از بحث‌های اصلی درباره اکران فیلم‌ها هم گفت: «یکی از مسائل مهم دیگر که باید به آن توجه شود این است که شورای صنفی نمایش به بسیاری از فیلم‌ها فرصت اکران نمی‌دهد و یا سالن کافی در اختیار آن‌ها قرار نمی‌دهد. دلیلش هم این است که فیلم بازیگر چهره ندارد، پس نمی‌تواند فروش خوبی داشته باشد. من خودم سه فیلم با همین شرایط دارم. اما این‌گونه نمی‌توان اوضاع را پیش برد. باید فرصت عادلانه برای اکران در اختیار همه فیلم‌ها قرار بگیرد، برای این‌که سینمادار هم ضرر نکند؛ یک کف فروش مشخص در یک بازه زمانی مشخص برای آن در نظر بگیرند.»
ایزد مهرآفرین، از دیگر منتقدان سینما نیز معتقد است انتخاب هر فیلم برای اکران به سینماداران واگذار شود، او در این‌باره گفت: «قدرت اکران را به دست سینمادار‌ها بدهیم و بگذاریم آن‌ها مشخص کنند چه اثری روی پرده سینمای‌شان برود. عزمی عمومی در جامعه سینمایی، به همت وزیر فرهنگ‌وارشاد اسلامی و رئیس سازمان سینمایی شکل بگیرد تا تلویزیون و شهرداری در زمینه تبلیغات با سینماگران همراهی کنند و در وهله نخست مردم متوجه شوند که سینما‌ها باز است. کیفیت فیلم‌ها بالا برود و باز بودن سینما را به هر طریقی به همه مردم اعلام کنیم.»
یکی دیگر از این پیشنهاد‌ها این است که شرایط اکران آنلاین برای فیلمساز‌ها فراهم شود، یکی دو مورد چنین اتفاقی رخ داد، اما به واسطه عدم وجود قانون کپی رایت، این ایده چندان مورد استقبال قرار نگرفت.
محمدرضا صاحبی، کارگردان و مستندساز، درباره اکران آنلاین می‌گوید: «اکران آنلاین درمجموع، هم تهدید است و هم فرصت. تهدید است، چون مخاطب سینمارو که پیش از این به سینما می‌رفته است، تغییر رویکرد می‌دهد و در خانه به تماشای فیلم می‌نشیند. همچنین یک فرصت برای فیلم‌هایی است که مخاطبان محدودتری دارند و اکران‌شان روی پرده سینما از نظر اقتصادی قابل توجیه نیست.»
حامد سلیمان‌زاده، منتقد وداور جشنواره‌های مختلف سینمایی درباره عدم وجود شرایط مناسب برای اکران آنلاین گفت: «یکی دیگر از مشکلات ما مخصوصا در مواجهه با اکران آنلاین این است که بستر امنی برای حفظ آثار نداریم و این‌گونه سینمای ایران هیچ وقت نمی‌تواند در بستر مجازی به حیات خود ادامه دهد. اگر کسی به سمت اکران آنلاین برود، فقط یک نعش از اثرش باقی می‌ماند. مشکل هم آنجاست که هیچ‌گاه از قانون کپی رایت حمایت نشده و نخواهد شد.»
سلیمان‌زاده در ادامه با اشاره به اکران آنلاین در دیگر کشور‌ها گفت: «البته در کرونا بسیاری از کشور‌ها به سمت اکران آنلاین رفتند، اما به صورت محدود آن را دنبال کردند، چون سینماگران بزرگ نسبت به این موضوع اعتراض داشتند و معتقد بودند جای فیلم روی پرده سینماست همین اعتراض‌ها باعث شد تا برخلاف تصور عده‌ای، در این دوران سینما آنلاین نشود و سالن‌های سینمایی همچنان به فعالیت خودشان ادامه دهند.»
او ادامه داد: «من سه راهکار برای بهبود وضعیت سینما دارم. اول انجام پژوهش‌های کارآمد. دوم تنوع در اکران بعد از کرونا و سوم تعطیل نکردن جشنواره‌ها و برگزاری رویداد‌های فرهنگی.»
مسئولینی که پاسخگو نیستند!
برای رسیدگی به این وضع که تکلیف این همه پروانه نمایشی که صادر می‌شود چیست و چرا نوبت اکران به همه فیلم‌ها نمی‌رسد، تلاش کردیم تا با مسئولان شورای صنفی نمایش صحبت کنیم. مسئولینی که یا پاسخ تلفن و پیام ما را ندادند، یا از پاسخ دادن به این سوال سرباز زدند و پاسخ‌گویی را به فرد دیگری واگذار کردند، اما با تمام این شرایط همچنان به دنبال پاسخی برای رسیدگی به وضع موجود هستیم. وضعی که فیلم‌ها می‌سوزد، کسی کاری ز دستش بر نمی‌آید.
