هشدار درباره ساخت‌و ساز در محوطه‌ شهر باستانی شوش

آفتاب‌‌نیوز :  آفتاب: انجمن باستان شناسان جوان ایران، در بیانیه‌ای ضمن ابراز نگرانی شدید از رخدادهایی که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، میراث فرهنگی و معنوی میهن‌مان را در چنبره خود گرفته و یکی پس از دیگری به نابودی می‌کشد، از هم‌میهنان خواستار شده است تا با هوشیاری به دفاع از هستی فرهنگی و معنوی خود بپردازند. 

به گزارش سرویس فرهنگ و اندیشه آفتاب، این انجمن در بیانیه‌ خود به تشریح یکی از مهم‌ترین این وقایع یعنی صدور مجوز «هتل‌سازی در چشم‌انداز فرهنگی مجموعه باستانی شوش» پرداخته و لزوم پیشگیری از آن را به آگاهی ملت بزرگ ایران رسانده است:

1- در ماه‌ها و هفته‌های اخیر که شاهد انتشار اخبار ناگواری درباره تخریب یادمان‌ها و محوطه‌هایی همچون مسجد گلشن (خراسان)، مدرسه چهارباغ (اصفهان)، شهر هرمزاردشیر (اهواز)، شهر تاریخی‌اسلامی سیراف، مجموعه جهانی نقش رستم (فارس)، کتیبه هخامنشی خارک و... هستیم، مصاحبه معاون محترم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری (آقای فریبرز دولت‌آبادی، مورخه 22/7/1387) با خبرگزاری ایسنا و در پی آن بیانیه رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی (آقای حسن فاضلی‌نشلی) درباره بلامانع بودن ساخت هتل و مخدوش کردن حریم فرهنگی مجموعه باستانی شوش خبری تکان‌دهنده و غیره‌منتظره است که بی‌شک در تاریخ تشکیلات میراث فرهنگی ایران طی چهار دهه اخیر بی‌سابقه بوده است.

2- شوش یکی از مهمترین محوطه‌های تاریخ بشری است که قریب هفت هزار سال تداوم سکونت داشته و وجود دو پایتخت دنیای باستان (یعنی تمدن عیلامی و امپراتوری هخامنشی) در کنار آثار و یادمان‌هایی از دوره‌هایِ اشکانی، ساسانی و اسلامی اعتباری جهانی به آن بخشیده است. جای بسی تاسف است که مسئولان محترم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عوض آنکه روند ثبت جهانی این مجموعه کهن بشری که در حافظه جهانی جایگاهی ویژه دارد را تسریع کنند، در اقدامی غیرقابل توجیه و غیرکارشناسانه درصدد ایجاد موانعی در راه جهانی شدن آن بر آمده‌اند.

3- هتل بین‌المللیِ لاله شوش در 200 متری هسته اصلی تپه‌های باستانی شوش قرار دارد و در جنوب آن کارگاههای پخت سفال از سده‌های نخستین اسلامی دیده می‌شود. همچنین در شمال شرق آن معبد معروف «آیه‌دانه» از دوره هخامنشی وجود دارد که در سده گذشته توسط باستان‌شناسان فرانسوی مورد کاوش قرار گرفته است. در جنوب‌شرقی آن نیز امامزاده و گورستان معروف امامزاده عباس قرار دارد که از زمان کنت لفتوس در سال 1850 م، وجود آنها گزارش شده است. افزون بر آن، در دیواره محدوده خاکبرداری شده برای ساخت این هتل آثار مشخصی از خمره‌های تدفینی دوره ساسانی و اشکانی و لایه‌های باستانی وجود دارد که تصاویر آنها هم در رسانه‌ها انتشار یافته است. هتل دیگر هم که مربوط به بخش خصوصی است و هنوز به مرحله اجرا نرسیده، در 30 متری دیواره غربی کاخ آپادانا قرار گرفته و مشخصاً بر روی آثار دوره هخامنشی قرار دارد. ما با ساخت هتل‌های مذکور مخالفتی نداریم تنها درخواست ما از مسئولان محترم، رعایت ضوابط عرصه و چشم‌انداز فرهنگی مجموعه باستانی شوش است که امر دشواری نیست. هر دوی این هتل‌ها می‌توانند بی‌هیچ اشکالی، یکی‌دو کیلومتر آن‌سوتر و بیرون از محدوده حریم آثار ساخته شوند.

متاسفانه در این راستا، رئیس محترم پژوهشکده باستان‌شناسی نیز بدون آنکه از محل هتل‌های دوگانه شوش بازدید کرده باشد، در بیانیه مورخه 23/7/1387 «ساخت دو هتل در منطقه شوش را بلامانع دانسته است»، حال آنکه در فروردین ماه سال جاری تعیین حریم مجموعه باستانی شوش با مجوز این پژوهشکده انجام شده و بر باستانی بودن منطقه تاکید می‌کند و این خود تناقضی آشکار است. در این بیانیه همچنین محل هتل لاله شوش در 3000 متری هسته اصلی تپه‌های شوش ذکر شده که اشتباه بوده و در 200 متری آن قرار دارد و حاکی از عدم اشراف ایشان به مجموعه باستانی شوش است.

4- بدون تردید مصاحبه اخیر معاون محترم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، درخصوص اعلام بلامانع بودن ساخت هتل در عرصه مجموعه باستانی شوش در راستای فعالیتهایی طبقه‌بندی می‌شود که در سال‌های اخیر به زیان میراث فرهنگی و معنوی ایرانیان بوده و در عرصه‌های جهانی منجر به تخریب چهره انسانیِ میهن اسلامی‌مان گشته است. بی‌شک ادامه این روند باعث دست‌اندازی مستقیم مراکز و نهادهای گوناگون به محوطه‌های باستانی خواهد شد. ما نگران نهادینه شدن رویه‌ای هستیم که در چند سال اخیر مرتباً اتفاق افتاده است. سازمان میراث فرهنگی همواره در هنگام وقوع چنین معضلاتی، پس نشسته و عرصه را بر سایر مراکز، سازمان‌ها، نهادها و یا وزارتخانه‌ها خالی گذاشته است. ای کاش سازمان میراث فرهنگی به اندازه وزارت راه توان دفاع از حریم خود را داشت. مثال عینی اینکه «در حالی که وزارت راه اعلام نموده، ساخت هتل لاله شوش به دلیل قرار داشتن در حریم جاده اندیمشک-اهواز ممنوع است، اما سازمان میراث فرهنگی در اقدامی عجیب ساخت همان هتل را درون عرصه شهر باستانی شوش روا دانسته است».

5- متاسفانه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری عموماً، انتقاد به وضعیت تخریب میراث فرهنگی کشور را موضوعی سیاسی قلمداد کرده و با وارد آوردن فشارهای مختلف به کارشناسان خود، آنها را از هرگونه اظهار‌نظری منع کرده است. بیم آن می‌رود که بالا گرفتن روند تخریب میراث فرهنگی به فاجعه غالب زمانه ما مبدل شود. به هوش باید بود که دغدغه‌های فرهنگی با بازی‌های سیاسی آمیخته نشود و انتقادهای دوستداران میراث فرهنگی با غرض‌ورزی‌های سیاسی یکی پنداشته نشود. همچنین ضروری است با اتخاذ تدابیر لازم، از تبدیل موضوع شوش به سرنوشتی مشابه سیوند و دره بلاغی پرهیز شود. در شوش هنوز نه مانند سد سیوند (بودجه‌های میلیاردی) هزینه شده و نه حتی ساخت و سازی صورت گرفته است. تنها به خواست نادرست و قائم به شخص رئیس محترم میراث خوزستان، آقای صادق محمدی، و علیرغم مخالفت کارشناسان استان محوطه‌ای یک هکتاری به منظور احداث یک هتل خاکبرداری شده و تاکنون هیچ سرمایه‌گذاری دیگری انجام نشده است. هشدار می‌دهیم که ساخت هتل و بناهای جانبی آن همچون پارکینگ، فضای سبز، نگهبانی، حصار محدوده و... که برای هر هتلی ضروری است، تخریب بیشتری را به دنبال خواهد آورد و علاوه بر تخریب مستقیم لایه‌های باستانی منجر به مخدوش شدن «چشم‌انداز فرهنگی این مجموعه» و «جلوگیری از ثبت جهانی آن» می‌گردد.

6- این دبیرخانه، دستور ریاست محترم سازمان میراث فرهنگی، جناب آقای اسفندیار رحیم مشایی مبنی بر پیگیری موضوع خاکبرداری غیرکارشناسی و تخریب لایه‌های ساسانی و اشکانی شهر شوش را ارج می‌نهد. با این وصف، جای تاسف است که این دستور با پیگیری نامطلوب لوث شده است. درحالی که ریاست محترم میراث استان خوزستان (آقای صادق محمدی)، به دلیل ناکارآمدی و عدم آشنایی با ماهیت مسایل میراث فرهنگی مسئول اصلی تخریب میراث فرهنگی و معنوی کشور در منطقه شوش و دیگر نقاط استان خوزستان است و می‌بایست کلیه فعالیت‌های وی در طی پنج سال گذشته مورد بازرسی قرار گیرد، طی اقدامی عجیب، فعالیت وی در شوش مورد تایید سازمان مرکزی میراث فرهنگی قرار گرفته است. لذا خواستار آن هستیم که دستور ریاست محترم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مبنی بر پیگیری مساله حفر غیرقانونی پی هتل لاله شوش و تخریب گسترده میراث خوزستان به مرحله اجرا درآمده و به طور دقیق پیگیری شود.

در پایان این بیانیه انجمن باستان‌شناسان جوان ایران آمادگی خود را به منظور در دسترس قراردادن همه گونه اسناد و مدارک روشن و متقن درباره نادرست بودن ساخت هتل در عرصه مجموعه باستانی شوش، و عملکرد بد در قبال میراث فرهنگی استان خوزستان به مراجع ذیصلاح اعلام نموده است و خواستار شده تا همه مسئولان فرهنگی کشور (خصوصاً ریاست و نمایندگان مجلس )، آنان که صاحب نفوذ کلام هستند یا آنان که به نوعی از فعالان عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی کشور محسوب می‌شوند، و نیز از همه کسانی که حقیقتاً برای ارزش‌ها و دستاوردهای میراث فرهنگی و معنوی و بشری احترام قائلند، مسائل کلان مدیریت میراث فرهنگی و تاریخی کشور را با حساسیت بیشتری دنبال کرده و از امحاء و نابودی آن جلوگیری نمایند.