دانشگاه‌های پولی به‌صرفه‌ترند!
«بیش از سه روز از انتشار ابلاغیه جدید وزارت علوم درباره افزایش پنج تا ۱۰ برابری نرخ آزادسازی مدرک تحصیلی می‌گذرد و هنوز هیچکدام از مسئولان این وزارتخانه و زیرمجموعه آن - که سازمان امور دانشجویان است - درباره این اقدام ناگهانی، توضیحی ندادند. مسئولان روابط عمومی سازمان امور دانشجویان که مسئولیت این ابلاغیه را به عهده دارند، توضیح درباره این موضوع را به روز دیگری موکول کردند و سایر مسئولان هم حاضر به پاسخگویی نشدند. از سوی دیگر هم از میان اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات، تنها سخنگوی این کمیسیون پاسخگو بود و به هم‌میهن گفت: «امروز (یک‌شنبه) از دوستان درباره این موضوع سوال می‌شود. نمی‌دانیم چرا این اتفاق افتاده است.»
رضا حاجی‌پور از جزئیات این ابلاغیه اطلاعی نداشت. فعالان دانشجویی از راه‌اندازی کارزاری در مخالفت با این ابلاغیه خبر می‌دهند. آنها می‌گویند بیش از چندین هزار دانشجو در سراسر کشور برای امضای آن اقدام کرده‌اند اما هنوز این کارزار رسانه‌ای نشده است. به گفته آنها این ابلاغیه غیرقانونی و ناعادلانه است.
از اولین ساعت‌های دهم آذرماه، تصویری از ابلاغیه جدید سازمان امور دانشجویان وزارت علوم منتشر شد که حکایت از افزایش چندین برابری تعرفه آزادسازی مدرک تحصیلی داشت. بر اساس این ابلاغیه، دانشجویانی که قبلا برای آزادسازی مدرک تحصیلی مقطع کارشناسی بین شش تا ۱۰میلیون تومان پرداخت می‌کردند حالا باید بیش از شش برابر هزینه کنند.
دانشجویان دانشگاه‌های دولتی (رایگان) در همان فرم‌های اولیه ثبت نام به طور ضمنی متعهد به خدمت پس از فارغ‌التحصیلی می‌شوند. یعنی افراد بر اساس سهمیه منطقه‌شان (منطقه یک، دو و سه) متعهد می‌شوند به ازای ترم‌هایی که در دانشگاه دولتی بدون پرداخت شهریه تحصیل کرده‌اند، پس از فارغ‌التحصیلی خدمت کنند. در این میان دانشجویانی که قصد مهاجرت دارند، بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی اصل مدرک‌شان را درخواست می‌کنند اما بر اساس همان تعهد باید یا هزینه آن را بدهند یا در مقابل آن در رشته تحصیلی‌شان خدمت کنند و برایشان بیمه در نظر گرفته شود. حالا از میان دانشجویان، آنها که قصد ادامه تحصیل در کشور دیگری دارند، با چالش مواجه شده‌اند.
بر اساس تصویر منتشرشده از این ابلاغیه، هزینه آزادسازی مدرک در گروه علوم انسانی برای هر ترم در مقطع کارشناسی و کاردانی، پنج میلیون و ۹۷۴هزار و ۳۶۰تومان و برای مقطع کارشناسی ارشد برای هر ترم ۱۰میلیون و ۶۸۰هزار و ۶۴۰تومان و برای مقطع دکترای تخصصی ۱۷میلیون و ۴۷۱هزار و ۶۰۰تومان است. بنابراین برای آزاد کردن مدرک کارشناسی در گروه علوم پایه، دانشجو باید بیش از ۴۷میلیون تومان هزینه پرداخت کند. در حالی که قبلا این تعرفه بین شش تا ۱۰میلیون تومان بود. بنا بر همان ابلاغیه، آزادسازی مدرک اما برای گروه هنر گران‌تر است؛ به طوری که برای هر ترم در مقطع کاردانی و کارشناسی هشت‌میلیون و ۶۰۹هزار و ۶۸۰تومان و برای کارشناسی ارشد ۱۴میلیون و ۸۵۹هزار و ۷۲۰تومان و برای مقطع دکترای تخصصی ۲۴میلیون و ۸۰۹هزار و ۲۴۰تومان حساب می‌شود. گروه فنی و مهندسی هم نرخ‌های بالایی دارد و برای هر ترم رشته‌های فنی و مهندسی در مقطع کاردانی و کارشناسی هفت‌میلیون و ۲۶هزار و ۵۶۰تومان در نظر گرفته شده است. دانشجویان گروه علوم پایه هم برای لغو تعهد خدمت آموزش رایگان در سال تحصیلی جاری، برای هر ترم در مقطع کاردانی و کارشناسی باید شش‌میلیون و ۳۷۴هزار و ۸۰۰تومان هزینه بپردازند. همچنین دانشجویان علوم پایه مقطع کارشناسی ارشد برای هر ترم ۱۲میلیون و ۵۹۴هزار و ۱۲۰تومان و برای دکترای تخصصی ۲۲میلیون و ۴۲۷هزار و ۵۲۰تومان باید پرداخت کنند.
لیست سیاه برای پیدانشدن کار
زیر سایه قوانین سختگیرانه، دانشجویان به سمت دورزدن قوانین می‌روند و اداره‌های کاریابی هم از نیازشان برای آزادکردن مدرک سواستفاده می‌کنند. محدثه میرزایی، فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی از دانشگاه خوارزمی از این ماجرا با خبر است. او به فعالیت اداره‌های کاریابی اشاره می‌کند و به هم‌میهن می‌گوید، شش‌ماه پس از فارغ‌التحصیلی، می‌توان به این اداره درخواست کاریابی دارد و شش‌ماه هم باید این درخواست بماند. اما نکته اینجاست که برای آزادکردن مدرک، افراد تمایلی به پیداشدن کار ندارند. آنها به نامه‌ای نیاز دارند که نشان دهد کاری برایشان پیدا نشده و با آن نامه به دانشگاه بروند و مدرک‌شان را بگیرند. تمام این پروسه نزدیک ۱۱۰هزار تومان هزینه می‌برد. میرزایی اما می‌گوید، در اداره‌های کاریابی افرادی هستند که با گرفتن چند میلیون تومان، متقاضی را وارد بلک‌لیست می‌کنند. در این لیست، کاری برای افراد پیدا نمی‌شود و پس از شش‌ماه فرد می‌تواند به‌راحتی نامه را بگیرد و مدرک‌اش را آزاد کند.
به گفته او، بین یک میلیون تا سه میلیون تومان برای ورود اسم افراد به لیست سیاه، باید هزینه کرد. در غیر این صورت اگر کسی عجله‌ای ندارد، باید به تعداد سال‌های تحصیل‌اش مشغول به کار شود یا تحت پوشش بیمه قرار گیرد: «افرادی که قصد مهاجرت دارند، محدودیت زمانی دارند و نمی‌توانند برای زمان زیادی منتظر بمانند. بنابراین ترجیح می‌دهند پول بیشتری پرداخت کنند.»
میرزایی فارغ‌التحصیل سال ۹۷ است اما حدود یک‌سال‌ونیم پیش برای آزادکردن مدرکش اقدام کرده: «برخی متقاضیان مهاجرت، به جای پرداخت این پول، آنقدر رزومه‌های‌شان را بد می‌نویسند تا برایشان کاری پیدا نشود. در واقع این اداره‌ها برای کارنیابی است نه کاریابی!»
دانشگاه‌های پولی به‌صرفه‌ترند
«سبحان»، فعال دانشجویی دیگری است که مقطع کارشناسی‌اش را با ۳۰میلیون تومان آزاد کرد. رشته دانشگاهی او مهندسی پزشکی بود و به دلیل طولانی شدن دوره تحصیل، مجبور به پرداخت هزینه بیشتری شد: «اطلاع دارم که برای رشته‌های دندانپزشکی و پزشکی تعرفه‌های آزادسازی مدرک، روی یک‌میلیارد تومان است، این تعرفه‌ها با تورم حساب می‌شود.»
آقای «ش» هم، سال‌ها فعال دانشجویی دانشگاه شریف بوده و به هم‌میهن می‌گوید، قبل از این هزینه آزادکردن مدرک کارشناسی ۱۰میلیون تومان بود: «هزینه پذیرش در یک دانشگاه خارجی بین ۶۰ تا ۷۰میلیون تومان بود که متقاضی مهاجرت حدود ۱۰میلیون تومان برای آزادسازی مدرک در نظر می‌گرفت. البته تعرفه رشته‌ها با هم متفاوت است، اما حالا نرخ به‌شدت بالا رفته و این برخلاف تعهدی است که در ابتدای ثبت نام از دانشجو گرفته می‌شود.»
آقای «ش»، فارغ التحصیل رشته مکانیک از یکی از دانشگاه‌های دولتی در سال ۹۵ است و ادامه می‌دهد: «یکی از دانشجویان حساب کرده بود اگر در پردیس دانشگاه درس خوانده بود، هزینه‌اش برای خروج از کشور کمتر می‌شد؛ چراکه اگر دانشجو در دانشگاهی درس بخواند که شهریه پرداخت کند، دیگر نیاز نیست برای آزادکردن مدرکش هزینه‌ای کند.»
هم‌میهن
