زایمان یوزپلنگ در فصل پاییز در منطقه توران نادر است
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه متاسفانه دیگر امکان بازگرداندن دو توله یوز تازه کشف شده در پارک ملی توران به طبیعت وجود ندارد، عنوان کرد: دامپزشکان ما فعلا مشغول تغذیه دو توله ماده با شیر خشک و انجام مراقبت‌های بهداشتی از آن‌ها هستند و به محض این که توله‌ها به وضعیت پایدارتری برسند، حتما توله‌ها را از توران خارج خواهیم کرد و احتمالا آن‌ها را به تهران می‌آوریم.
دو روز گذشته خبر پیدا شدن دو توله یوزپلنگ ایرانی توسط یک چوپان در پارک ملی توران در استان سمنان باعث نگرانی فعالان محیط زیست شد، زیرا این دو توله که جنسیت هر دوی آن‌ها ماده تشخیص داده شده است، عملا به دست این چوپان از طبیعت و مادر خود جدا شده‌اند و دیگر امکان بازگشت آن‌ها به محیط طبیعی وجود ندارد، چون به گفته کارشناسان حیات وحش، وقتی دست انسان به توله‌های یوزپلنگ تازه متولدشده می‌خورد، دیگر مادر آن‌ها را نمی‌پذیرد؛ به نحوی که با وجود این که در روز‌های اخیر محیط بانان پارک ملی توران دو مرتبه توله‌ها را به محل کشف آن‌ها توسط چوپان بازگرده‌اند، یوزپلنگ مادر برای پیدا کردن آن‌ها به محل نیامده است و با توجه به سرمای شدید منطقه، محیط بانان ناچار شده‌اند که توله‌ها را به پاسگاه محیط بانی بازگردانند.
جدا شدن دو توله یوز ماده از طبیعت در حالی در «روز جهانی یوزپلنگ» رخ داده است که برآورد‌های سازمان محیط زیست نشان می‌دهد که کمتر از ۴۰ فرد یوزپلنگ در طبیعت ایران باقی مانده و اگر شرایط به همین صورت پیش برود، احتمال انقراض یوز ایرانی در طبیعت دور از انتظار نیست. البته خوشبختانه در ماه‌های اخیر خانواده‌های جدید، توله‌های تازه‌متولدشده و جمعیت پویایی از یوزپلنگ در پارک ملی توران استان سمنان و منطقه حفاظت شده میاندشت استان خراسان شمالی مشاهده شده که امید‌ها را به احیای نسل یوز ایرانی در طبیعت زنده کرده است، اما به شرط آن که عوامل اصلی تهدیدکننده جمعیت این یوز‌ها یعنی جاده‌های ناایمن و دامداری در مراتع طبیعی، این جمعیت را به نابودی نکشاند.
پارک ملی توران و مراتع طبیعی داخل و حاشیه آن از گذشته محلی برای چراندن دام اهلی توسط چوپانان و صاحبان گله بوده است و با وجود این که از ابتدای دهه ۸۰ یعنی زمان آغاز اجرای پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی تا امروز، تلاش‌های مختلفی برای رفع تعارض بین دام اهلی و یوزپلنگ در این منطقه صورت گرفته، اما هنوز این تلاش‌ها به ثمر ننشسته است و همچنان حضور سگ‌های گله که بعضا بر سر طعمه با یوز‌ها درگیر می‌شوند و البته ناآگاهی جوامع محلی درباره نحوه مواجهه با یوزپلنگ و توله‌های آن، جمعیت یوز ایرانی را در منطقه توران تهدید می‌کند. تا جایی که اخیرا یک چوپان محلی دقیقا به دلیل همین ناآگاهی و کمبود آموزش‌های ارائه شده به جوامع محلی از سوی سازمان محیط زیست، دو توله یوز را از مادر خود جدا کرد و دیگر امکان بازگرداندن آن‌ها به محیط طبیعی وجود ندارد.
یوزپلنگ مادر برای پیدا کردن توله‌ها برنگشته استدر همین
راستا، «حسن اکبری» معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در جزئیات بیشتر درباره نحوه پیدا شدن این توله‌ها توسط چوپان گفت: ظاهرا روز پنجشنبه هفته گذشته یک چوپان در حوالی مرز جنوب شرقی پارک ملی توران، دو توله یوزپلنگ ماده را از طبیعت جدا می‌کند و آن‌ها را به کلبه دامداری خود می‌برد. ابعاد کامل ماجرا هنوز برای ما مشخص نشده است، ولی طبق اظهارات چوپان، او توله‌ها را در یک بیشه زار مشاهده می‌کند و، چون می‌ترسد که سگ‌ها، توله‌ها را شکار کنند، آن‌ها را به منزل می‌برد و به گفته خودش یک شب آن‌ها را نگهداری کرده و به آن‌ها شیر داده است.
وی افزود: صبح روز جمعه، خود چوپان به تصمیم شخصی خود یا برحسب تصمیم صاحب اصلی گله، موضوع را به محیط بانی منطقه اطلاع می‌دهد و همکاران ما هم بلافاصله توله‌ها را به محلی که زنده گیری شده بود بازمی‌گردانند و با فاصله زیاد از آن محل به کمین می‌نشینند تا یوزپلنگ مادر به محل بازگردد که متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد. عصر جمعه نیز که همکاران ما از مرکز استان سمنان و ستاد سازمان در تهران به محل اعزام شدند، یک بار دیگر توله‌ها را به محل زنده‌گیری معرفی می‌کنند و تا ۱۱ شب در محل کشیک می‌دهند، ولی مادر برای پیدا کردن توله‌های خود به محل نمی‌آید و با توجه به سرمای شدید هوا، همکاران ما توله‌ها را به پاسگاه محیط بانی منطقه بازمی‌گردانند.
دیگر امکان بازگرداندن توله‌ها به طبیعت وجود ندارد
اکبری با تاکید بر این که دیگر امکان بازگرداندن توله‌ها به طبیعت وجود ندارد، گفت: دو توله یوز ماده تا کنون دو بار به طبیعت معرفی شده‌اند، اما با توجه به این که مادر در هر دو مرتبه برای پیدا کردن توله‌ها به محل نیامده است و خود توله‌ها نیز مدت زمان زیادی در کنار انسان حضور داشتند، دیگر امکان بازگرداندن آن‌ها به طبیعت وجود ندارد.
این مقام مسئول در سازمان محیط زیست ادامه داد: بخشی از اظهارات چوپان هنوز برای ما مبهم است، از جمله این که آیا یک شب توله‌ها را پیش خود نگه داشته است یا مدتی بیشتر. همچنین ما هنوز نمی‌دانیم دقیقا هدف او از جدا کردن توله‌ها از طبیعت چه بوده و اساسا چرا خود مادر برای پیدا کردن توله‌هایش به محل برنگشته است؟ این‌ها موضوعاتی است که اکنون در حال تحقیق روی آن‌ها برای پی بردن به ابعاد ماجرا هستیم، اما به صورت قطعی مشخص شده است که هر دو توله ماده هستند و حدود سه هفته از تولد آن‌ها می‌گذرد.
زایمان یوزپلنگ در فصل پاییز در منطقه توران نادر است
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه توضیحات خود گفت: یکی از مهمترین مسائل مبهم در این ماجرا، زایمان یوزپلنگ مادر در این فصل از سال در پارک ملی توران است؛ بخصوص که زمستان‌های منطقه توران کاملا سرد است و پوشش بدن توله‌ها در ابتدای تولد به گونه‌ای است که در برابر سرما دوام نمی‌آورد و اساسا به دنیا آمدن توله‌ها در این فصل از سال در آن منطقه، اتفاقی بسیار نادر است.
وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به این که امکان دارد حادثه‌ای برای مادر این توله‌ها به وجود آمده باشد، در طول روز شنبه نیز محیط بانان و همکاران ستادی برای پیدا کردن یوزپلنگ مادر، منطقه را کاملا جست و جو کردند و موضوع را از مخبران سازمان محیط زیست در جوامع محلی نیز جویا شدند، ولی هنوز شواهدی مبنی بر این که اتفاقی برای مادر رخ داده باشد، به دست نیامده است.
توله‌ها احتمالا به تهران آورده می‌شوند
اکبری درباره برنامه سازمان محیط‌زیست برای نگهداری از دو توله یوز ماده تازه کشف شده توضیح داد: با توجه به اینکه این توله‌ها تنها سه هفته عمر دارند و بسیار کوچک هستند، نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارند که در خود منطقه توران امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین حتما توله‌ها را از توران خارج خواهیم کرد و احتمالا آن‌ها را به تهران می‌آوریم. البته موضوع نگهداری از توله‌ها در مرکز استان سمنان نیز مطرح شده است، ولی با توجه به امکانات بیشتری که ما برای نگهداری از این توله‌ها در پایتخت داریم، ترجیح می‌دهیم که آن‌ها را به تهران بیاوریم، البته تصمیم گیری در این زمینه هنوز قطعی نشده است.
وی افزود: ما قرار نیست دو توله ماده را با عجله جابه‌جا کنیم و حتما یکی دو روز منتظر می‌مانیم تا توله‌ها به حالت پایدارتری برسند. برای همین منظور نیز دامپزشکان سازمان را به منطقه اعزام کرده‌ایم تا به روند تغذیه و مراقبت‌های بهداشتی از آن‌ها نظارت کنند. اکنون هم مشغول تغذیه این توله‌ها با شیر خشک هستیم و وقتی شرایط جسمی آن‌ها مناسب‌تر شود، احتمالا آن‌ها را به تهران می‌آوریم تا بتوانند فرآیند رشد مناسبی را طی کنند.
دل خوشی از تمرکز کردن روی مساله تکثیر یوزپلنگ در اسارت ندارم
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه درباره تداوم پروژه تکثیر یوزپلنگ ایرانی در اسارت گفت: ما همواره تاکید کرده‌ایم که اولویت اول ما برای جلوگیری از انقراض یوزپلنگ ایرانی، بهبود شرایط حفاظت از یوز‌های موجود در طبیعت است و خود من شخصا دل خوشی از تمرکز کردن روی مساله تکثیر یوزپلنگ در اسارت ندارم. یوز‌هایی هم که اکنون در شرایط اسارت در محوطه محصور پارک ملی توران نگهداری می‌شوند و همچنین دو توله‌ای که اخیرا کشف شده‌اند، ظرفیت‌هایی هستند که به صورت ناخواسته در اختیار ما قرار گرفته‌اند و ما برای این که بتوانیم بهترین بهره برداری را از این ظرفیت ببریم، باید از این یوز‌ها در پروژه تکثیر استفاده کنیم.
اکبری در ادامه توضیح داد: وقتی امسال وضعیت پویایی جمعیت یوزپلنگ در طبیعت بخصوص در منطقه توران بهتر از سال گذشته شده است، قطعا ما راضی نیستیم که هیچ یوزی از طبیعت این منطقه جدا شود و در شرایط اسارت نگهداری شود، زیرا در ماه‌های اخیر چهار خانواده جدید یوز ایرانی در منطقه توران مشاهده شده‌اند و این در حالی است که سال قبل، نتایج پایش‌ها درباره به دنیا آمدن توله یوز جدید در طبیعت توران ناامیدکننده بود؛ بنابراین وقتی همچنان طبیعت منطقه توران زادآور محسوب می‌شود، ما حتما تمرکز خود را روی حفاظت از یوز‌های موجود در طبیعت می‌گذاریم، نه پروژه تکثیر در اسارت.
وی در ادامه تاکید کرد: با وجود این که جمعیت یوز ایرانی در طبیعت توران همچنان بسیار اندک است، ولی خوشبختانه ما با جمعیتی پویا و زادآور مواجه هستیم و معتقدیم اگر بتوانیم از پارک ملی توران و زیستگاه‌های اطراف آن به خوبی حفاظت کنیم و شرایط را برای امن‌تر شدن کوه‌ها و جاده‌های اطراف آن فراهم کنیم، حتما جای امیدواری زیادی برای افزایش جمعیت یوزپلنگ ایرانی در سال‌های آینده در طبیعت توران وجود دارد.
توضیح درباره شرکتی که خود را «حامی پیروز» معرفی کرده است
اکبری در پاسخ به سوال دیگری درباره پخش بنر‌ها و کلیپ‌های تبلیغاتی در سطح شهر و فضای مجازی توسط یک شرکت با عنوان «حامی رسمی یوز ایرانی» و «حامی پیروز» توضیح داد: شرکت مورد اشاره از طریق صندوق ملی محیط زیست برای حمایت از پیروز پای کار آمد و در ابتدا قصد داشت که فقط از پیروز حمایت کند، ولی ما به مدیران آن شرکت گفتیم که سازمان محیط زیست خودش می‌تواند هزینه‌های نگهداری از پیروز را تامین کند و این شرکت می‌تواند در صورت تمایل در بهبود امکانات حفاظتی زیستگاه‌های طبیعی یوز‌های ایرانی بخصوص در منطقه توران به ما کمک کند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه اداد: این شرکت تا کنون دو دستگاه خودروی فوتون به مبلغ حدود ۲.۵ میلیارد تومان را از طریق صندوق ملی محیط زیست برای پاسگاه‌های محیط بانی پارک ملی توران تهیه کرده که کمک مهمی به این پاسگاه‌ها بوده است؛ بخصوص که پیش از این خودرو‌های پاسگاه محیط بانی پارک ملی توران فرسوده بود. البته خود سازمان محیط زیست امسال ده دستگاه موتورسیکلت جدید برای این پاسگاه‌ها تهیه کرده و حالا با اضافه شدن این دو خودرو، وسایل نقلیه یگان محیط بانی پارک ملی توران به عنوان زیستگاه اصلی یوز‌های ایرانی به شکل محسوسی بهبود یافته است.
وی در پایان تصریح کرد: این شرکت همچنین کمک‌هایی را به همیاران محیط بان منطقه توران و توسعه و اصلاح چشمه‌ها و آبشخور‌ها انجام داده است. فعلا قرارداد ما با این شرکت دوساله است و تا دو سال آینده قرار است این شرکت به ازای کمک‌هایی که به طبیعت پارک ملی توران انجام می‌دهد، از تبلیغات مربوط به یوز ایرانی و پیروز استفاده کند.
