حوالی ساعت ۱۱ صبح چهارشنبه تعداد زیادی پیامک به دارندگان بسیاری از اسمارت فونهایی که در سراسر کشور از سیستم عامل اندروید استفاده میکردند و اپراتورشان همراه اول بود، پیام هشدار وقوع زلزله را بر صفحههای نمایش گوشی خود دریافت کردند. پیامی که میتوانست ترسی همگانی ایجاد کند و بسیاری را به خیابانها بکشاند.
این برای اولین بار بود که چنین پیامی در ایران در اختیار انبوه مردم قرار میگرفت.
این سیستم هشدار بلایای طبیعی گوگل چند سالی است که در کشورهایی، چون ژاپن و مکزیک و تعدادی از ایالتهای آمریکا فعال شده تا یک سامانه هشدار جمعی با فاصله زمانی کوتاه برای پناه گرفتن باشد.
سامانهای که باید خیلی دقیق و با ضریب اشتباه حداقلی اطلاع رسانی کند. این نکتهای است که مهدی زارع زلزله شناس سرشناس درباره اش به خبرآنلاین گفته. اینکه حتی در همان کشورها هم معمولا چنین پیامی ارسال عمومی نمیشود، چون میتواند ایجاد ناامنی و استرس عمومی کند. بیشتر این پیام در اختیار ایستگاههای خدمات عمومی قرار میگیرد و …
اینکه ارسالش ضوابط ویژهای دارد و نباید یکباره چنین بی تدبیر و به غلط برای جمع کثیری از مخاطبان یک اپراتور ارسال شود.
هک یا اشتباه؟
از همان لحظات ابتدایی ارسال این پیام هشدار که برای آیفون دارها قابل دریافت نبود جو عمومی تحت تاثیر قرار گرفت. صدا و سیما ویژه برنامه گذاشت و سناریوهای مختلفی را مطرح کرد. بحث هک شبکه را کارشناس خبرنگار مدعو مطرح کرد و نهادهای مسئول مختلف بلافاصله روی خط آمدند. از معاون ستاد بحران تا معاون وزیر کشور و نمایندگان وزارت ارتباطات و همراه اول تا در نهایت حکاکان نماینده همراه اول با رد احتمال هک شبکه اعتراف کرد همکارانش در اشتباهی فاحش سامانه پیام اضطراری را برای تست به جای ارسال محدود برای جمع کثیری از کاربران دارنده گوشیهای اندروید ارسال کرده اند.
اشتباه فاحشی که مهدی زارع استاد دانشگاه و کارشناس خبره تشخیص زلزله درباره اش میگوید: «چه این اتفاق با هک صورت گرفته باشد و چه خطای شبکه همراه اول بوده، بسیار جای تاسف دارد، هشدار باید در ابتدا به سیستم خودکار در زیرساختهای مهمی شامل مترو، قطار، نیروگاهها و ... داده شود.»
او ادامه میدهد: «در کشورهایی که سیستم هشدار زلزله به شکل پیامک به شهروندان داده میشود، بعد از تستهای فراوان و اتصال به سیستم خودکار مراکز مهم، به شهروندان اطلاعرسانی میشود نه اینکه بدون هیچ پیشزمینهای چنین پیامکی به شهروندان ارسال شود.»
هشدار به کاربران در هنگام وقوع زلزله
اندروید دو نوع اعلان دارد که برای هشدار به کاربران در مورد زلزله طراحی شده است. هشدار اول به گونهای که با ضربه زدن روی اعلان، اطلاعات بیشتری را ارائه دهد و برای زلزلههای ضعیف ارسال میشود و در عین حال تنظیمات صدا، مزاحم نشوید و اعلان تلفن را تغییر نمیدهد.
هشدار دوم برای جلب توجه قبل از تجربه لرزش متوسط تا شدید طراحی شده به طوری که بتوانید برای محافظت از خود اقدام کنید و برای زلزلهای با بزرگی ۴.۵ درجه در مقیاس ریشتر یا بیشتر ارسال میشود. این هشدار تنظیمات مزاحم نشوید را بیاثر، صفحهنمایش را روشن و صدای بلندی پخش میکند.
تشخیص زلزله در جستجوی گوگل نیز قابل مشاهده است. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد هر گونه فعالیت لرزهای در نزدیکی خود، به سادگی عبارت «زلزله در نزدیکی من» را جستجو کنید.
تبعات گاف همراه اول چیست؟
آنچه از سوی اپراتور همراه اول رخ داد، شروعی است بر یک بی اعتمادی برای لحظه خطر. ماجرای قصه قدیمی چوپان دروغگو و اعتمادی که این پیامهای اشتباه از مخاطب برای لحظه خطر میکاهد. اشتباه بزرگی که معاون ارتباطات اپراتور معروف با خود اندیشیده با اهدای یک روز مکالمه رایگان درون شبکه میتواند بر آن سرپوش بگذارد!
درحالی که در ماههای گذشته میزان نارضایتی از اپراتورها برای خدمات اینترنت به بالاترین سطح ممکن رسیده و حملات سایبری به سامانههای پیامکی و اعمال محدودیتها هم مزید بر علت شده تا کارهای مردم به مشکل بخورد، این اشتباه بزرگ ضربه مهلکی به اعتماد عمومی بود و باید مدیران این اپراتور آیا برنامه و تمهیدی برای بازسازی اعتماد عمومی دارند؟