قیمت کالا‌ها ۲ برابر شد/ کاهش قدرت خرید به مرحله هشدار رسید
اطلاعاتی که به‌تازگی توسط مرکز اطلاعات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر شده، نشان می‌دهد که قیمت ۲۳ درصد از بعضی از خوراکی‌ها و ارزاق مهم در مقایسه با سال قبل، دو برابر شده است! همزمان هشدار‌ها درباره کاهش قدرت خرید مردم بالا گرفته است؛ انتقادات صریح از فعالان کارگری و اقتصاددانان نیز فراتر رفته و حالا خود اشخاصی که روزی سکاندار دستگاه‌های مهم کشور بودند، با زبان کنایه به انتقاد از دولت برخاسته‌اند. نمونه اخیر آن، توئیت عبدالناصر همتی– رئیس کل بانک مرکزی دولت روحانی است که خطاب به دولت سیزدهم نوشت: «قدرت خرید مردم ۲۰ درصد کمتر شد؛ خسته نباشید!». اشاره همتی به کاهش ۲۰ درصدی قدرت خرید مردم ظرف کمتر از سه ماه از اول مهرماه است.
کمترین و بیشترین قیمت به کدام کالا‌ها اختصاص دارد؟
بررسی تازه‌ترین گزارش مرکز اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشانگر اطلاعات مهمی است. آنگونه که در این گزارش آمده، در هفت قلم از کالای منتخب، تغییر قیمت بیش از ۱۰۰ درصد بوده و بیشترین افزایش قیمت در اقلام روغن مایع، روغن نباتی جامد و ماکارونی مشاهده شده است. همچنین کمترین افزایش قیمت‌ها مربوط به اقلام گوجه‌فرنگی، ماهی قزل‌آلا و پرتقال بوده است. همچنین، بر اساس این گزارش، متوسط قیمت حدود ۹۳.۳ درصد اقلام منتخب شامل برنج ایرانی درجه یک، برنج خارجی درجه یک، ماکارونی، گوشت گاو یا گوساله، مرغ ماشینی، ماهی قزل‌آلا، شیر پاستوریزه، ماست پاستوریزه، پنیر ایرانی پاستوریزه، تخم‌مرغ ماشینی، کره پاستوریزه، روغن مایع، روغن نباتی جامد، موز، سیب، پرتقال، قارچ، خیار، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، پیاز، نخود، لوبیا چیتی، عدس، قند، شکر، رب گوجه‌فرنگی، چای خارجی بسته‌ای، بالاست و نیازمند اتخاذ تصمیماتی با هدف کاهش قیمت است. همچنین، وزارت رفاه اعلام کرده که متوسط قیمت اقلام خوراکی مانند گوشت گوسفند و شیر خشک در محدوده هشدار قرار گرفته است.
پیشتر در گزارشی به این موضوع پرداخته شد که افزایش قیمت تعدادی از کالا‌ها و همزمان کاهش درآمد خانوار و تقلیل یافتن قدرت خرید، باعث حذف بعضی از اقلام از سبد خرید کم‌درآمد‌ها شده است؛ اقشاری که حالا از فقر درآمدی وارد تله فقر زمانی شده‌اند. برخی برآورد‌ها نشان می‌دهد که ۳۷ درصد خانوار ایرانی دچار زمان‌فروشی شده‌اند که نتیجه آن فروپاشی خانوار خواهد بود.
در همین زمینه، برخی گزارش‌ها حکایت از این دارد که تقاضا برای کالا‌هایی مثل گوشت قرمز، گوشت مرغ و ماهی به میزان ۹۰ درصد کاهش داشته است. تقاضا برای اقلامی مانند برنج، روغن، قند و چای نیز با افت ۵۰ درصدی مواجه شده است. این آمار‌ها بیانگر این مطلب است که سبد کالا آب رفته و مردم به ناچار به سراغ کالا‌هایی می‌روند که طعمی مشابه با خوراکی‌های حذف‌شده داشته باشند، اما در عین حال بهایی کمتر. درباره اقلامی مثل مرغ و گوشت، گزارش‌ها نشان می‌دهد مردم به سمت خرید بوقلمون رفته‌اند.
اقتصاددانان چه نسخه‌ای می‌پیچند؟
اما در حالی روز به روز قدرت خرید مردم کاهش پیدا می‌کند که برخی اقتصاددان بر این باورند که دولت به نقطه‌ای رسیده که دچار امتناع سیاستگذاری شده است؛ این یعنی این نهاد نه می‌تواند سیاست‌های اصلاحی اجرا کند و نه می‌تواند در دام سیاست‌های پوپولیستی نیفتد. مسیری که در نهایت خود دولت در آن غرق خواهد شد. دولت سال‌هاست که رویکرد پوپولیستی در پیش گرفته که در سایر کشور‌ها این سیاست دیگر منسوخ شده است. پیشتر کارشناسان اقتصادی پیشنهاد داده بودند که اگر قرار بر دادن یارانه است، بهتر است به مردم کارت الکترونیک داده شود تا بتوانند کالای ایرانی از فروشگاه‌های بزرگ بخرند. این طرح حدود چهار سال قبل ارائه شده بود و فروشگاه‌ها تمایل خود را برای عرضه کالا تا ۳۰ درصد زیر قیمت ابراز کرده بودند. این امر می‌توانست سه نتیجه مهم به دنبال داشته باشد؛ کاهش هزینه‌های مالی دولت، بالا رفتن تقاضا برای کالای ایرانی و مدیریت بهتر نقدینگی. کارشناسان می‌گویند اگر قرار باشد دولت فقط یک کار و فقط یک کار انجام دهد، کنترل منطقی تورم است، وگرنه مردم نیازی به کمک حمایتی ندارند و کمک‌های حمایتی مثل یارانه باتوجه به میانگین تورم در اقتصاد ایران یعنی ۴۵ درصد، هر روز ارزش خود را بیشتر از قبل از دست می‌دهند.
