کشف‌هایی از یک گورستان تاریخی در سمنان
محمدرضا نعمتی در نشست تخصصی باستان‌شناسی که ۲۷ آذر ۱۴۰۱ به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد، به بیان مختصری از کاوش نجات‌بخشی گورستان مرسین چال (سد فینسک، استان سمنان) پرداخت و افزود: محوطه مرسین چال در شمال غرب استان سمنان در دامنه شمالی کوه سر طلا و حاشیه جنوبی رودخانه سفیدرود واقع شده و از نظر توپوگرافی از سه بخش تشکیل شده است.
به گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، او یادآور شد: این محوطه در سال ۱۳۸۹ توسط آقای صالحی، بررسی و شناسایی شد. اولین و دومین فصل کاوش‌های این محوطه در سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۹ توسط مهرداد ملک‌زاده و فصل سوم این پژوهش‌ها در تابستان سال ۱۴۰۰ توسط دو هیأت به سرپرستی اینجانب و عطا حسن‌پور انجام شد.
این باستان شناس گفت: در سه ترانشه کاوش‌شده، ۴۹ گور شناسایی شد که در بستر طبیعی و براساس توپوگرافی منطقه از غرب به شرق بین ۳۰ تا ۸۰ سانتیمتر با خاک پوشیده شده‌اند و گورهای کاوش‌شده بین ۱۹۰ تا ۲۲۰ سانتیمتر طول، بین ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر عرض و دارای عمقی بین ۳۰ تا ۶۵ سانتیمتر هستند.
نعمتی افزود: در قسمت عرض گورها تخته سنگ‌هایی اغلب از جنس ماسه‌ای به‌صورت عمودی به کار رفته که برای ایستایی آن‌ها از سنگ‌های کوچک در کنارشان استفاده شده است. گورها بیشتر به‌صورت جنوب‌غرب شمال‌شرق بودند و تعداد کمی از گورها تقریباً در جهت غرب به شرق و یا جنوب به شمال بودند. پس از تدفین چالۀ گور با همان خاک کنده شده پر می‌شده است.
این باستان‌شناس اظهار کرد: شیوه تدفین در گورها به‌صورت تاق‌باز بوده که تنها در نحوه قرار گرفتن سر، دست‌ها و پاها باهم متفاوت هستند. با توجه به مطالعات اولیه انجام شده روی بقایای استخوانی برجا مانده، جامعه مورد مطالعه شامل ۲۴ مرد، ۱۶ زن و ۲ کودک است و تعداد ۷ مورد قابل تعیین جنسیت نبودند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی با بیان این‌که بیشتر گورها دارای یک یا چند شیء از جنس سفال، نقره، مفرغ، شیشه، سنگ و قیر بودند، گفت: یافته‌های سفالی بیشتر شامل انواع کاسه‌های پایه‌دار، کف تخت، کف محدب و یا کفی که از زیر به سمت داخل فشار داده شده بود، کاسه‌های چند وجهی، پیاله‌ها، ظروف دسته راستی با آبریز کوچک، کوزه‌های کوچک و سردوک‌ها هستند.
به گفته او، برخی از کاسه‌ها و یا پیاله‌ها در داخل یا بیرون و هر دو قسمت داغدار هستند.
نعمتی افزود: اشیای فلزی از جنس آهن، مفرغ و نقره و شامل انواع خدنگ، خنجر، کارد، دهره، داس، پیکرک، مهره، دستبند، النگو، پابند، گوشواره، حلقه، انگشترمُهر، گل سینه و زنگوله هستند و اشیای شیشه‌ای هم به‌طور کل انواع مُهره‌ها را در برمی‌گیرند.
این باستان‌شناس گفت: از نظر گاهنگاری با توجه به مقایسه‌های انجام شده، این گورستان دارای آثاری از دوره عصرآهن تا دوره اشکانی است.
گورستان مرسین چال در حوزه آبگیر «سد فینسک» شهرستان مهدیشهر استان سمنان واقع شده است.
