تماشایی‌ترین فینال تاریخ جام‌های جهانی
فینال جام ۲۰۱۸ با آن گل‌های مضحکش، حقیقتا بازی باشکوهی نبود. اشتباه فاحش هوگو لوریس یکی از گل‌های کرواسی را رقم زد و یک گل فرانسه هم گل‌به‌خودی ماریو مانژوکیچ بود!
در جام ۲۰۱۴ مسابقۀ فینال نفس‌گیر بود ولی فراز و فرود چندانی نداشت. یک گل برای آلمان و دو فرصت گلِ هدررفته برای آرژانتین، بازی چندان دلچسبی رقم نزد.
در فینال ۲۰۱۰ نیز بازی دفاعی هلند، به قول کرایف، روح فوتبال را کشته بود و نهایتا اسپانیا با تک گل اینیستا قهرمان شد.
در سال ۲۰۰۶ دنیا شاهد فینال جذاب‌تری بود ولی دو گل در ۱۹ دقیقۀ نخست بازی، کافی نبود برای اینکه آن فینال را جذاب‌تر از فینال ۲۰۲۲ بدانیم. اگرچه اخراج زیدان، آن فینال را به داستانی متفاوت تبدیل کرد. هیچ ژنرالی تا به حال در هیچ یک از فینال‌های جام جهانی اخراج نشده است.
مسابقۀ برزیل و آلمان در فینال ۲۰۰۲ هم چندان جذاب نبود. همه می‌دانستند که شانس برزیل بیشتر است. تیم رودی فولر، فقط سه بازیکن طراز اول داشت: کان، بالاک، کلوزه. از این سه نفر، بالاک بازی فینال را از دست داده بود و تیم نه‌چندان قدرتمند آلمان، با قدرت کمتری در فینال حضور داشت.
فینال سال ۱۹۹۸ قطعا زیبا بود ولی مسابقه‌ای یک‌طرفه از آب درآمد. اگر برزیل یکی از دو گل زیدان را تلافی کرده بود، شاید نمایش میهج‌تری در زمین رقم می‌خورد.
مسابقۀ کسالت‌آور برزیل و ایتالیا در فینال ۱۹۹۴ را هم باید نادیده بگیریم. نیز بازیِ کم‌گل آلمان و آرژانتین در فینال ۱۹۹۰، که محصول عملکرد به‌شدت دفاعی آرژانتینی‌ها بود. تیم بیلاردو در فینال ۱۹۹۰ اصلا توان حمله‌کردن نداشت. آلمان هم نتوانست موقعیت گل مسلمی خلق کند و به لطف داور پیروز شد.
از اینجا به بعد، با چند فینال جذاب مواجه می‌شویم. آلمانی‌ها در ۱۹۸۶ بازی دو بر صفر باخته را به تساوی کشاندند و قطعا یکی از جذاب‌ترین فینال‌های جام جهانی را رقم زدند ولی بازی سریعا به سود آرژانتین تمام شد. در فینال ۱۹۸۶ نه کار به وقت اضافی کشید، نه مارادونا چندان درخشان بود؛ چرا که ماتئوس سایه به سایۀ او حرکت می‌کرد (اگر چه در هر سه گل آرژانتین به نوعی موثر بود)، نه چیزی شبیه دوئل مسی - ام‌باپه در جریان بود.
اگر آلمان در فینال ۸۶ یک بار دیگر کامبک می‌زد، آن فینال هم تقریبا شبیه این فینال می‌شد. اما چرا تقریبا؟ چون تیم آلمان در سال ۱۹۸۶ متشکل از بازیکنانی پیر و خسته بود که با جان‌کندن به فینال رسیده بودند. ستاره و کاپیتان تیم، کارل هاینس رومنیگه هم آسیب‌دیده بود و نمی‌توانست چنانکه باید درخشان باشد. گرمای مکزیک هم از کیفیت کار ژرمن‌ها کاسته بود در آن جام.
فینال ۱۹۸۲ یکی از فینال‌های کلاسیک تاریخ جام جهانی است ولی در آن مسابقه ایتالیا تیم برتر زمین بود و آلمان نتوانست ایتالیا را به تنگنا بیندازد؛ کاری که فرانسه دیشب توانست با آرژانتین انجام دهد.
به نظر می‌رسد فینال ۱۹۷۸ بیش از سایر فینال‌هایی که تا اینجا برشمردیم، دست کم از حیث میهج‌بودن شبیه فینال ۲۰۲۲ بوده باشد. در ۱۹۷۸ آرژانتین در زمین خودش نیمۀ اول را برد ولی در دقیقۀ ۸۲ گل مساوی را دریافت کرد. در دقیقۀ ۸۹ مهاجم هلندی در مصاف تک‌به‌تک با گلر آرژانتین، توپ را به تیر دروازه کوبید و نفس در سینۀ بوینس‌آیرس حبس شد. هلندی‌ها قبل از گل تساوی هم یک بار دیگر تیر دروازۀ آرژانتین را لرزانده بودند. با این حال وقت اضافی آن فینال یک‌طرفه شد. آرژانتین گل دوم را زد و سپس گل سوم را. اما دیشب فرانسه در وقت اضافی هم بازی را به تساوی کشید و حتی در دقیقۀ ۱۲۰ نزدیک بود گل چهارم را بزند که گلر آرژانتین غیر ممکن را ممکن کرد و توپی را گرفت که قاعدتا نباید می‌گرفت!
فینال ۱۹۷۴ هم اگرچه جزو فینال‌های کلاسیک جام جهانی است ولی اگر به جریان بازی با دقت نگاه کنیم، می‌بینیم که آلمان در مجموع به‌سختی پیروز نشد. در همان نیمۀ اول دو بر یک پیش افتاد و گل سوم را هم زد که داور به اشتباه گل را مردود اعلام کرد. پیروزی حق آلمان بود و در همان نود دقیقه به دستش آورد. دیشب ولی تا دقیقۀ ۱۲۳ که ام‌باپه سه مدافع آرژانتینی را دریبل کرد و مدافع چهارم توپش را دفع کرد، هر آن ممکن بود نتیجۀ بازی عوض شود.
در فینال ۱۹۷۰ هم برتری مطلق از آن برزیل بود. شاید فینال ۱۹۶۶ نزدیک‌ترین رقیب فینال ۲۰۲۲ باشد. در آن بازی آلمانی‌ها در دقیقۀ ۱۱ با گل هلموت هالر پیش افتادند و جف هرست در دقیقه ۱۹ بازی را به تساوی کشاند. در دقیقۀ ۷۸ مارتین استنفورد گل دوم انگلیس را زد و در حالی که همه چیز تمام‌شده به نظر می‌رسید، ولفگانگ وبر در دقیقۀ ۹۰ بازی را به تساوی کشاند.
فینال ۱۹۶۶ از این حیث هم تا مدت‌ها در خاطره‌ها بود که گل سوم انگلیس در دقیقۀ ۱۰۱ به مسئله‌دارترین گل تاریخ جام جهانی بدل شد. اینکه شوت زیرطاق جف هرست گل شد یا نه، سوالی بود که حداقل تا دو دهه بعد، ذهن فوتبالدوستان جهان را مشغول کرد. توپ احتمالا گل نشد ولی گل مرموز جف هرست فینال ۱۹۶۶ را متفاوت از سایر فینال‌های جام جهانی کرد.
فینال ۱۹۶۶ از این حیث هم مهم است که جام جهانی تقریبا از ۱۹۶۶ به شکل امروزی فراگیر شد و پخش تلویزیونی قابل توجهی پیدا کرد. مسابقات قبل از جام ۱۹۶۶، شبیه بازی‌های عهد عتیق‌اند! ضمنا در فینال ۱۹۶۶ جف هرست سه گل به آلمان زد و تا دیشب که ام‌باپه در جریان بازی سه گل به آرژانتین زد، ۵۶ سال بود که کسی نتوانسته بود کار جف هرست را تکرار کند.
در فینال‌های ۱۹۶۲ و ۱۹۵۸ نیز برزیل عالی بود ولی به‌راحتی قهرمان شد. از فینال‌های قبلی نیز ویدئوهای درخوری وجود ندارد. قطعا پیروزی آلمان در فینال ۱۹۵۴ و پیروزی ایتالیا در فینال ۱۹۳۴ و نیز فینال پرگل ۱۹۳۰، که با پیروزی چهار بر دو اروگوئه مقابل آرژانتین پایان یافت، مسابقات جذابی بودند ولی ابتدایی‌بودن فوتبال در دهۀ ۱۹۳۰ و فقدان تصاویر دقیق از فینال ۱۹۵۴ دلایلی هستند برای اینکه پنج فینال نخست در تاریخ جام جهانی را در سطح فینال ۲۰۲۲ ندانیم.
باید افزود که تراژدی بازی آخر جام ۱۹۵۰، بین برزیل و اروگوئه، اگرچه تاریخی و خاص بود ولی جذابیت چندانی برای کسی نداشت جز مردم اروگوئه!
در مجموع می‌توان گفت فینال ۲۰۲۲ جذاب‌ترین فینال در تاریخ جام جهانی بوده است. البته این بازی ۴۵ دقیقۀ غیر جذاب هم داشت. یعنی بعد از ۳۵ دقیقۀ دیدنیِ ابتدایی، که آرژانتین دو بر صفر پیش افتاد، بازی تا دقیقۀ ۸۰ چنگی به دل نمی‌زد ولی گل‌های ام‌باپه در دقایق ۸۰ و ۸۱ ورق را برگرداند.
اینکه آرژانتین در یک بازی معمولی دو بر صفر فرانسه را ببرد و قهرمان جهان شود، عجیب بود. امر عجیبی که خوشبختانه محقق نشد. دو گل ام‌باپه و انبوهی از لحظات حساس و نفس‌گیر تا پایان وقت اضافی دوم، فینالی را رقم زد حتی تماشایی‌تر از فینال ۱۹۶۶.
چهل دقیقۀ پایانی فینال دیشب، نشان داد که چرا فوتبال محبوب‌ترین ورزش دنیاست و چرا هنوز جام جهانی مهم‌تر از لیگ قهرمانان اروپاست. بدون این چهل دقیقه، قهرمانی آرژانتین و کامیابی مسی این قدر لذتبخش نمی‌شد؛ نه برای مردم آرژانتین نه برای مردم دنیا.
و نهایتا باید گفت که دوئل مسی - ام‌باپه نقش ویژه‌ای در تبدیل بازی دیشب به «تماشایی‌ترین فینال جام جهانی» داشت. ام‌باپه دیشب با پنالتی آخرش چهار بار توپ را به تور دروازۀ آرژانتین چسباند. کاری که هیچ بازیکنی در هیچ فینالی انجام نداده بود؛ از ۱۹۳۰ تا همین دیشب.
هت‌تریک ام‌باپه، درخشش چشمگیرش در چهل دقیقۀ پایانی، سه بار گل‌کردن ضربۀ پنالتی در برابر بهترین گلر جام، که پنالتی‌گیر قهاری هم بود، کاری بود که اکثر بازیکنان طراز اول دنیا هم قادر به انجامش نیستند.
بدون درخشش ام‌باپه فینال ۲۰۲۲ چنین کیفیتی پیدا نمی‌کرد. ام‌باپه مثل رونالدوی ۲۰۰۲ با هشت گل آقای گل جام جهانی شد. دوئل مسی و ام‌باپه چیزی بود که فینال ۲۰۲۲ را برتر از سایر فینال‌های ولو جذاب در تاریخ جام جهانی کرد.»
