سینمای ایران در جشنواره‌های مهم امسال چه کرد؟

هفتاد و دومین جشنواره فیلم برلین از ۱۰ تا ۲۰ فوریه (۲۱ بهمن تا ۱ اسفند) به صورت حضوری در کشور آلمان برگزار شد و امسال «ام. نایت شامالان» سینماگر هندی-آمریکایی به عنوان رئیس هیات داوران این رویداد سینمایی انتخاب شده بود.

سینمای ایران که امسال نماینده‌ای در بخش رقابتی اصلی نداشت اما با آثاری در بخش‌های پانوراما، نسل، مواجهه و فوروم این رویداد سینمایی حاضر بود.

فیلم سینمایی «تا فردا» محصول مشترک ایران، فرانسه و قطر به کارگردانی علی عسگری و تهیه‌کنندگی نیکی کریمی به بخش پانورامای جشنواره فیلم «برلین» دعوت شد و همچنین فیلم سینمایی«روز سیب» به کارگردانی محمود غفاری و تهیه‌کنندگی الهه نوبخت، در اولین نمایش جهانی خود به بخش رقابتی« نسل ها» در هفتاد و دومین دوره جشنواره بین المللی فیلم برلین راه یافت.

«گوزن» ساخته هادی بابایی‌فر هم در بخش فیلم های کوتاه "نسل" دیگر اثر سینماگران ایرانی حاضر در برلین ۲۰۲۲ بود و مستند «جمعه می‌بینمت» ساخته میترا فراهانی به عنوان محصول مشترک، فرانسه، سوئیس، ایران ولبنان هم در بخش مواجهه (Encounters) برلیناله پذیرفته شد.

محمد رضا فرزاد با فیلم کوتاه ۱۵ دقیقه‌ای «مجموعا» به عنوان محصول مشترک ایران و لهستان در بخش «Forum Expanded» حضور داشت. همچنین حامد سلیمان‌زاده فیلمساز ایرانی نیز یکی از داوران جایزه فیپرشی جشنواره فیلم برلین بود.

فیلم‌های ایرانی در برلیناله ۲۰۲۲

در نهایت هیات داوران بخش مسابقه اصلی جشنواره فیلم برلین ۲۰۲۲، جایزه خرس طلای بهترین فیلم این دوره از این رویداد سینمایی را به فیلم اسپانیایی- ایتالیایی «آلکارس» ساخته «کارلا سیمون» اعطا کرد و جایزه خرس نقره بزرگ هیات داوران به «فیلم رمان نویس» ساخته «هونگ سانگ-سو» و خرس نقره هیات داوران به «ردای گوهرها» ساخته «ناتالیا لوپز گایاردو» رسید.

همچنین خرس نقره ای بهترین کارگردان به «کلر دنی» برای فیلم «آتش»، خرس نقره بهترین فیلمنامه و بازیگر مرد به «رابعه کورناز» برای فیلم «بر علیه جورج دبلیو بوش» اعطا شد.

پروژه سینمایی «کیک مورد علاقه من» ساخته بهتاش صناعی ها و مریم مقدم و محصول مشترک ایران و فرانسه جایزه گسترش فیلمنامه یوریماژ به همراه ۲۰ هزار یورو را در بخش بازار تولید مشترک برلیناله دریافت کرد و مستند «جمعه می‌بینمت» ساخته میترا فراهانی، جایزه ویژه هیات داوران در بخش مواجهه را به خود اختصاص داد و فیلم کوتاه «گوزن» از ایران هم جایزه ویژه بهترین فیلم کوتاه را از سوی هیات داوران بین‌المللی در بخش نسل (Generation kplus) از آن خود کرد.

***

هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم کن از ۲۷ اردیبهشت (۱۷ می) تا ۷ خرداد (۲۸ می) در جنوب فرانسه برگزار شد و میزبان طیف متنوعی از سینماگران سرشناس و جوان ایرانی بود.

اصغر فرهادی که از جمله چهره‌های مورد وثوق جشنواره کن است و در سال ۲۰۲۱ هم با فیلم «قهرمان» جایزه بزرگ هیات داوران را به خود اختصاص داد، یکی از داوران بخش مسابقه اصلی در کنار «وینسنت لیندون»، «ربکا هال»، «دیپیکا پادوکونه»، «یاسمینه ترینکا»، «لاج لی»، «جف نیکولز» و «یواخیم تریه» بود و ۲۱ فیلم بخش مسابقه اصلی را داوری کردند. فرهادی در نشست خبری داوران جشنواره کن از این فرصت استفاده کرد و بیانیه‌ای را در مورد حواشی مطرح شده درباره فیلم قهرمان در حضور خبرنگاران بین‌المللی خواند.

فرش قرمز فیلم «برادران لیلا» در کن

بخش مسابقه اصلی هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ شاهد رقابت ۲۱ فیلم از سینماگران شناخته‌شده و جوان بود و سینمای ایران نیز با فیلم فیلم ۱۶۵ دقیقه‌ای «برادران لیلا» از سعید روستایی در مهمترین بخش جشنواره حضور داشت.

دیگر فیلم ایرانی حاضر در جشنواره کن امسال، «تصور» اولین ساخته علی بهراد بود که به عنوان یکی از ۷ فیلم بلند در بخش مسابقه هفته منتقدین جشنواره کن به نمایش گذاشته شد و نخستین تجربه حضور سینمای ایران در بخش جنبی هفته منتقدین را در ۲۰ سال اخیر رقم زد.

امیلی عاطف سینماگر ایرانی تبار هم با فیلم «بیش تر از همیشه» (محصول مشترک فرانسه، آلمان، لوکزامبورگ و نروژ) در بخش نوعی نگاه کن به روی پرده رفت.

در پایان جشنواره کن ۲۰۲۲، جایزه نخل طلای بهترین فیلم به «مثلث غم» ساخته «روبن اوستلوند» رسید و «برادران لیلا» جایزه بهترین فیلم از نگاه هیات داوران فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرشی) را به خود اختصاص داد و این فیلم یک جایزه جنبی به نام «جایزه شهروندی » نیز دریافت کرد.

***

قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان از ۳۱ آگوست (۹ شهریور) در ایتالیا آغاز به کار کرد و تا ۱۰ سپتامبر (۱۹ شهریور) ادامه ادامه یافت و سینمای ایران حضور پررنگی در دوره جدید از این جشنواره سینمایی داشت، «شب، داخلی، دیوار» ساخته وحید جلیلوند و «بدون خرس» از جعفر پناهی، دو نماینده سینمای ایران در بخش مسابقه اصلی جشنواره امسال ونیز بودند. همچنین سینمای ایران در بخش افق‌ها با فیلم «جنگ جهانی سوم» به کارگردانی هومن سیدی حضور داشت و در بخش افق ها اِکسترا نیز فیلم «بی رویا» از آرین وزیر دفتری به نمایش گذاشته شد.

فیلم «تنها» به کارگردانی جعفر نجفی هم در بخش خارج از مسابقه نوزدهمین دوره بخش مستقل «روزهای ونیز» رونمایی شد و در بخش بینال کالج سینما نیز فیلم «بانو» به کارگردانی «تهمینا رافائلا» محصول ایتالیا، فرانسه و ایران به تهیه کنندگی کتایون شهابی پذیرفته شد و داریوش خنجی به عنوان مدیر فیلمبردار در فیلم «باردو» ساخته «آلخاندرو گونزالز ایناریتو» همکاری کرده بود.

هومن سیدی و محسن تنابنده

لیلا حاتمی بازیگر ایرانی یکی از داوران بخش مسابقه اصلی جشنواره ونیز بود، جایی که «کازوئو ایشی‌گورو» نویسنده برنده نوبل ادبیات ژاپنی، «ماریانو کان»، «لئوناردو دی‌کاستانزو»، «آدری دیوان» و «رودریگو سوروگوین» دیگر اعضای هیات داوران را تشکیل می‌دادند و در نهایت شیر طلایی بهترین فیلم به مستند «همه زیبایی و خونریزی» به کارگردانی «لورا پویترس» رسید.

لیلا حاتمی در حاشیه برگزاری جشنواره ونیز، جایزه سالانه زن در سینما را از سوی روزنامه‌نگاران زن سینمای ایتالیا دریافت کرد.

سینمای ایران در نهایت موفق به کسب سه جایزه از این رویداد معتبر شد و جایزه ویژه هیات داوران بخش اصلی به جعفر پناهی برای فیلم «خرس نیست» رسید و فیلم «جنگ جهانی سوم» به کارگردانی هومن سیدی جایزه بهترین فیلم و بهترین بازیگر مرد (محسن تنابنده) بخش افق‌های ونیز را به خود اختصاص داد.

***

پنجاه و ششمین جشنواره فیلم کارلووی واری از تاریخ اول تا نهم جولای (۱۰ تا ۱۸ تیرماه) در کشور جمهوری چک برگزار شد و در نهایت فیلم سینمایی «تابستان با امید» ساخته صدف فروغی محصول کانادا و ایران، با بازی لیلی رشیدی که در شمال ایران فیلمبرداری شده است، پس از ۱۰ سال غیبت سینمای ایران در بخش مسابقه این رویداد سینمایی، جایزه گوی بلورین بهترین فیلم را از آن خود کرد.

فیلم تابستان با امید

فیلم «آسمان زیر آب» ساخته «درناز حاجیها» نماینده سینمای ایران در بخش رقابتی پروکسیمای این جشنواره بود، «زالاوا» به کارگردانی ارسلان امیری در بخش نمایش‌های نیمه شب و مستند «جمعه میبینمت رابینسون» ساخته میترا فراهانی و محصول مشترک فرانسه، سوئیس، ایران و لبنان هم در بخش «خارج از گذشته» این رویداد سینمایی به نمایش گذاشته شد.

***

بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم تالین از تاریخ ۱۱ تا ۲۷ نوامبر (۲۰ آبان تا ۶ آذر) در کشور استونی برگزار شد و هایده صفی‌یاری تدوینگر باسابقه سینمای ایران یکی از داوران بخش مسابقه اصلی بود. در نهایت فیلم «شهر خاموش» که در نخستین نمایش جهانی در بخش مسابقه‌ی اصلی این رویداد سینمایی حضور داشت موفق به دریافت جایزه بهترین کارگردانی شد.

فیلم شهر خاموش ساخته احمد بهرامی

امسال فیلم «جنگ جهانی سوم» از هومن سیدی و «خرس نیست» ساخته جعفر پناهی در بخش بهترین‌های جشنواره، فیلم «سونسوز» به کارگردانی رضا جمالی در بخش تازه راه اندازی شده منتخب منتقدان، فیلم کوتاه «آبان» ساخته عباس طاهری و مهدیه طوسی در بخش آثار کوتاه و مستند «چطور جرات کردی چنین آرزوی مسخره‌ای کنی» به کارگردانی مانیا اکبری و محصول مشترک ایران و بریتانیا هم در بخش غیر رقابتی به نمایش گذاشته شدند.

***

سی و پنجمین جشنواره فیلم توکیو از تاریخ ۲۴ اکتبر تا دوم نوامبر (۲ تا ۱۱ آبان) در ژاپن برگزار شد و فیلم «جنگ جهانی سوم» ساخته هومن سیدی که در بخش مسابقه اصلی این رویداد سینمایی حضور داشت در نهایت جایزه ویژه هیات داوران را به خود اختصاص داد. فیلم «پروانه‌ها فقط یک روز زندگی می‌کنند» ساخته محمدرضا وطن‌دوست که در بخش آینده سینما حضور داشت، نیز جایزه بهترین فیلم این بخش را به خود اختصاص داد. این فیلم در نخستین نمایش جهانی خود در جشنواره توکیو رونمایی شد.

**

جشنواره بین‌المللی فیلم بوسان در کشور کره جنوبی نیز امسال با اعطای ۲ جایزه به سینمای ایران به کار خود پایان داد. بیست و هفتمین دوره این رویداد سینمایی بین روزهای ۱۳ تا ۲۲ مهر (۵ تا ۱۴ اکتبر) در شهر بوسان کره جنوبی برگزار شد و فیلم «دِرب» جدیدترین ساخته هادی محقق که فیلم افتتاحیه جشنواره بود در نهایت موفق به کسب جایزه بخش «رقابتی «کیم جی سئوک» شد که ویژه فیلمسازان تثبیت‌شده آسیایی است و جایزه نقدی ۱۰ هزار دلاری همراه می‌شود.

فیلم دِرِب

در سایر بخش‌های جشنواره فیلم بوسان نیز مستند «عشق فوتبال» ساخته مشترک شارمین مجتهدزاده و پالیز خوشدل که در بخش رقابتی آثار مستند حضور داشت، جایزه «BIFF Mecenat Award» را از آن خود کرد که با هدف کشف و حمایت از مستندسازان مستعد و نوظهور آسیایی در جشنواره بوسان اعطا می‌شود.

سینمای ایران امسال حضور چشمگیری در جشنواره بوسان داشت و «بدون خرس» به کارگردانی جعفر پناهی در بخش اسطوره‌ها، «شب، داخلی، دیوار» ساخته وحید جلیلوند و «برادران لیلا» از سعید روستایی در بخش «پنجره‌ای به سینمای آسیا»، فیلم «بی‌پایان» به کارگردانی نادر ساعی‌ور (محسوب مشترک ایران، آلمان، ترکیه) در بخش رقابتی «جریان‌های نو»، فیلم «لذت» به کارگردانی صادق اسحاقی و «دره باد» به کارگردانی سمیرا نوروز ناصری در بخش «رقابتی فیلم‌های کوتاه آسیایی»، «جمعه می‌بینمت رابینسون» از میترا فراهانی در بخش «ویترین مستند» و «زندگی و زندگی» ساخته علی قوی‌تن نیز دیگر فیلم‌های ایرانی در این رویداد سینمایی بودند.

همچنین سعید روستایی یکی از سه داور جایزه (Sonje Award) ویژه بخش رقابتی فیلم‌های کوتاه کره‌ای و فیلم‌های کوتاه آسیایی است.

**

هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم لوکارنو نیز امسال ۱۲ تا ۲۲ مرداد بدون حضور هیچ فیلمی از سینمای ایران برگزار شد اما شهرام مکری سینماگر ایرانی یکی از داوران فیلم‌های اول این جشنواره سینمایی بود.