روسیه چگونه به کشوری غمگین با مردمی فقیرتر بدل شد؟
ولادیمیر پوتین از زمان شروع مجدد ریاست جمهوری خود، روسیه را به سمت پرتگاه اقتصادی و اجتماعی هدایت کرده است. یک رکود سنگین برای سال آینده این کشور پیش‌بینی می‌شود که آن را بیش از ۱۰ سال به عقب برمی‌گرداند.
هنگامی که ولادیمیر پوتین پس از یک وقفه چهار ساله در مقام نخست وزیری روسیه، در سال ۲۰۱۲ به قدرت بازگشت، اذعان داشت که جبهه او برنده یک جنگ صادقانه شده است. با اینکه روند انتخابات ریاست جمهوری او هر چیزی به جز صادقانه بود. در آن زمان به نظر می‌آمد که بسیاری از مسائل به درستی پیش می‌روند. جمعیت رشد خوبی داشت و مردم عمر طولانی‌تر، ثروت بیشتر و زندگی شادتری داشتند.
اما بر اساس مقاله‌ای از مجله اکونومیست، آن دوران دیگر به پایان رسیده است. در طول ۱۰ سال گذشته مردم روسیه، کمتر عمر کرده‌اند و جمعیتشان در حال کاهش بوده است. روس‌ها همچنین در این سال‌ها فقیرتر و افسرده‌تر شده‌اند.
ضربه نخست، به اقتصاد وارد شد. الحاق کریمه به خاک این کشور در سال ۲۰۱۴ استقبال خوبی داشت. اما موجی از تحریم‌ها را به همراه خود آورد و منجر به ریزش در قیمت‌های نفت شد. رکود متعاقب، آسیب جدی به اقتصاد روسیه زد. متوسط درآمد به خصوص برای قشر ضعیف‌تر جامعه کاهش یافت و اگر چه تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۱۸ بهبود پیدا کرد، اما میانگین درآمد مردم چنین نشد.
بر اساس داده‌های «مطالعات درآمد لوکزامبورگ»، میانگین درآمد شهروندان کشور روسیه در سال ۲۰۱۹، حدود ۱۰ درصد از اوج خود در سال ۲۰۱۲ کمتر بود. گزارش شادی جهانی نیز که طی نظرسنجی‌هایی احساس مردم را نسبت به زندگیشان می‌پرسد، به این نتیجه رسیده که میزان شادی روس‌ها نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است. مردم این کشور در سال ۲۰۱۷، خود را نسبت به ۵ سال گذشته غمگین‌تر می‌دانستند.
جان‌باختگان جنگ و کرونا
پس از آن همه‌گیری کرونا آغاز شد. آمار رسمی فوتی‌های کرونا در روسیه چندان بالا نیست، اما این آمار گمراه‌کننده است. طبق تخمین‌های اکونومیست از مرگ‌ومیر، تعداد واقعی فوتی‌های کرونا این کشور در میان بالاترین آمار‌های کشور‌های جهان قرار دارد. در واقع حدود ۱.۲ میلیون نفر بر اثر کرونا جان باخته‌اند که تقریبا دو برابر جان‌باختگان آمریکا و حدود سه برابر فوتی‌های اروپاست. این موضوع در ترکیب با کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش مهاجرت، باعث شد تا جمعیت این کشور نسبت به سال ۲۰۱۲ کمتر شود. تنها در سال ۲۰۲۱، جمعیت روسیه ۶۹۳ هزار نفر یا به ۰.۵ درصد کاهش پیدا کرد.
جنگ روسیه و اوکراین، تنها اوضاع را وخیم‌تر کرد. اگرچه تعداد خسارات جانی به طور قطعی اعلام نمی‌شود و در مقایسه با تلفات کرونا کم است، اما به طور فزاینده‌ای در حال افزایش بوده و در حال حاضر هم از چند هزار نفر گذشته است و سربازانی که کشته شده‌اند اغلب جوان بودند.
تحریم، آتش‌بیار معرکه اقتصاد روسیه
از سوی دیگر تحریم‌هایی که چه از نظر مقیاس چه از نظر هدف، بی‌سابقه بودند، به اقتصادی که از قبل متلاطم شده بود بیش از پیش آسیب زدند. تاکنون خسارت وارده به اقتصاد روسیه از آنچه انتظار می‌رفت کمتر بوده، اما تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که در ماه‌های آتی این آسیب افزایش پیدا کند. صندوق بین‌المللی پول یک رکود سخت را پیش‌بینی می‌کند. «موسسه دارایی جهانی»، یک گروه بانکی، رکود ۱۵ درصدی را پیش‌بینی می‌کند که رشد درآمد واقعی را در یک دهه گذشته را کاملا از بین می‌برد و حتی آن را به عقب برمی‌گرداند.
همه این‌ها به اندازه کافی بد هست. اما در مقایسه با سایر کشور‌های جهان به عنوان یک کل یا حتی کشور‌های ثروتمند، اوضاع روسیه حتی وخیم‌تر هم به نظر می‌رسد. در دهه گذشته، تولید ناخالص داخلی در اقتصاد‌های پیشرفته ۲۲ درصد و در کل جهان ۴۱ درصد رشد کرده است.
اگر پیش‌بینی‌های مربوط به انقباض اقتصادی ۱۵ درصدی روسیه درست باشد، تا پایان سال، اقتصاد روسیه ۷ درصد ضعیف‌تر از سال ۲۰۱۲ خواهد بود. در این صورت، روسیه نه تنها یک دهه رشد را چه از نظر اقتصاد چه نظر شادی از دست داده است، بلکه در حال حرکت به گذشته است.
در بیشتر دموکراسی‌ها، چنین سابقه نادرخشانی برای فرد بالادستی دردسر زیادی ایجاد می‌کند. اما با وجود در بند یا تبعید بودن مخالفان، برگزاری انتخابات روسیه به دور از آزادی و عدالت و رسانه‌های تحت کنترل حکومت، ولادیمیر پوتین کمترین ترسی از این عواقب ندارد. اما مردمی که تحت حکومت او زندگی می‌کنند دچار آسیب‌های زیادی می‌شوند.
