زمستان سخت؛ از ناترازی گاز تا چالش بنزین
افزایش مصرف گاز در زمستان یکی از مشکلات هرساله حوزه انرژی کشور بوده است، این کسری را که وزیر نفت میزان آن را ۲۰۰ میلیون متر مکعب در روز عنوان کرده در شرایطی است که با آغاز فصل سرما نگرانی صنایع، نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و داستان‌های قدیمی آلودگی هوا به دلیل مصرف بیشتر سوخت مایع هم آغاز می‌شود، هرچند سواپ گاز روسیه و واردات از ترکمنستان راهکاری برای حل این چالش دومین دارنده ذخایر گازی دنیا اعلام شده، اما در همین سال جاری اگرچه فعلا قطعی گاز منازل را نداشتیم، اما گرهی از صنایع هم باز نشد و گاز ۵۰ کارخانه سیمانی قطع شد و این همان زمستان سختی است که پیش‌بینی آن را برای اروپای فقیر از منابع هیدروکربوری داشتیم، امروز علیرغم از دست رفتن مبدا اصلی دریافت انرژی در اروپا؛ اروپایی‌ها هیچ هیزمی نسوزاندند، هیچ کارخانه‌ای تعطیل نشد و کلیدواژه زمستان سخت نیز از مرز‌های ایران فراتر نرفت.
اوضاع نابسامان حامل‌های انرژی در کشوری که مدعی رقم بالای ذخایر نفتی و گازی است به اینجا ختم نمی‌شود در حوزه سوخت نیز اگرچه روزی با به مدار آمدن پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس جشن خودکفایی بنزین را فریاد زد امروز به نقطه‌ای رسیده که در فصل زمستان یک میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر کسری دارد، به گفته مسئولین مربوطه از کیفیت کم کرده تا کمیت را پاسخ دهد و شاید هم به محصول تولیدی پتروشیمی‌ها برای جبران کسری بنزین روی آورده است.
در همین ارتباط جلال میرزایی درباره عملکرد وزارت نفت در حوزه حامل‌های انرژی و کسری گاز و سوخت در کشور اظهار داشت: در هفته‌های اخیر اظهاراتی از سوی وزیر و سایر مسئولین وزارت نفت مطرح شد که بخشی از این اظهارات را باید به فال نیک گرفت، چون نشانه‌ای از واقع‌گرایی در صنعت نفت و اقتصاد ایران است. اینان قبلا منکر برخی مسائل از جمله احتمال چالش گاز در کشور بودند و یا اینکه گفته شد اگر سرمایه‌گذاری نشود در این حوزه با مشکلات مواجه می‌شویم، همچنین گفته شده طی ۵-۴ سال آینده برای حل مشکلات خودمان در حوزه سوخت باید به سمت واردات برویم.
وی افزود: این تغییر رویه‌ها مثبت است، اما انتقاداتی که به برخی از این اظهارات وارد است اینکه هنوز در سطوحی از وزارت نفت مدعی هستند و دنبال این هستند که غیرواقع‌گرایی و آرمان‌گرایی زیان‌بار را در وزارت نفت وارد کنند، به گونه‌ای موضع می‌گیرند که انگار همچنان در حوزه نفت مشکلی نداریم و ناهم‌ترازی‌ها هم وجود ندارد.
این نماینده سابق مجلس گفت: قبلا زنگنه در سال‌های ۹۷-۹۶ نسبت به وضعیت گاز در کشور هشدار داده و عنوان کرده بود که اگر سرمایه‌گذاری خارجی جذب نکنیم و نتوانیم در این بخش سرمایه‌گذاری کنیم دچار مشکل جدی می‌شویم و این جدید نیست، اما در این سال‌ها شاهد بودیم که منکر این قضیه شدند و تصور می‌کردند با همان شعار‌ها می‌توانند مردم را برای مدتی امیدوار نگه دارند، مدتی باز هم همان شعار‌ها را تکرار کردند و در حالی که دیگر خاصیتی نداشت و امروز که با واقعیت مواجه شده‌اند نمی‌دانند چگونه توجیه کنند.
وی با بیان اینکه اکنون وزیر نفت تحت فشار قرار گرفته است، خاطرنشان کرد: اکنون زمزمه‌هایی در مورد استعفا و کنار گذاشتن او شنیده می‌شود و عده‌ای قدرت‌طلب دنبال کسب قدرتند، البته اوجی هم اشتباهاتی داشته، اما اکنون واقعیات را بیان می‌کند و نسبت به وقوع بحران در سال‌های آینده اعتراف می‌کند با توجه به این شرایط عده‌ای دنبال این هستند که او را کنار بگذارند و افراد شعاری را بر سر کار بیاورند.
محمود خاقانی نیز در این ارتباط گفت: برخی کارشناسان اقتصاد انرژی غیرایرانی گفته‌اند که در صنعت گاز ایران از مسیر تولید به مصرف میزان قابل توجهی گاز هدر می‌رود و این میزان هدرروی روزانه حدود ۲۷ میلیون متر مکعب یعنی یک سوم کل مصرف روزانه برخی کشور‌های همسایه تخمین زده شده است.
وی با اشاره به ناکارآمدی و ناشایسته‌سالاری در بخشی از صنعت نفت ایران تصریح کرد: یکی از دلایل کمبود گاز در ایران این است که مقادیر زیادی گاز هدر می‌رود، ما در دنیا نفر اولی هستیم که کارمان هدر دادن است درست مانند برنامه هدفمند کردن حامل‌های انرژی که به جرات می‌توان گفت این برنامه هم درواقع هدر دادن انرژی بوده است و این مسیر ما را به جایی رساند که امروز با ۱.۲ میلیون لیتر کسری بنزین و ۲۰۰ میلیون متر مکعب کسری گاز روبرو باشیم.
این کارشناس حوزه انرژی خاطرنشان کرد: ما برای جبران کسری گاز صنعت، نیروگاه و پتروشیمی را قطع می‌کنیم تا مردم در منازل گاز بیشتری بسوزانند در حالی که مصرف این گاز در صنعت و بخش تولید ارزش افزوده دارد و برای کشور درآمدزا است.
وی تاکید کرد: ما برای جبران کسری گاز باید سرمایه‌گذاری کنیم اکنون فاز‌های پارس جنوبی از برنامه عقب هستند در دولت احمدی‌نژاد ۳۵ میلیارد دلار به وزارت نفت داده شد که کلیه فاز‌ها را در مدت ۳۵ ماه تکمیل کنند و گاز را برای مصرف داخلی و صادرات تولید کنند و اکنون مشخص نیست آن پول کجا هزینه شده است تا زمانی که ما به طور مستقل دور از گرایش سیاسی بررسی نکنیم که چرا پروژه‌ها تکمیل نشدند و در کجا سرمایه‌گذاری اشتباه داشته‌ایم، وضع به همین منوال است.
خاقانی بیان کرد: دولتمردان مشکلات را صادقانه با مردم مطرح کنند اجازه دهند مسائل توسط مردم حل شود، باید نسبت به حکمرانی ایجاد اعتماد کنیم، این را هم باید بدانیم هر قدر در دور زدن تحریم تلاش کنیم در واقع به فساد دامن زده‌ایم.
