قطع سراسری اینترنت؛ تضمین سلامت کنکور یا پاک کردن صورت مساله؟
بروز حواشی "تقلب و لو رفتن سؤالات" آزمون وروردی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی چند سالی است که نگرانی‌ها و ابهامات زیادی را در اذهان عمومی جامعه به خصوص داوطلبان این رشته‌های پرطرفدار دانشگاهی ایجاد کرده است و اکنون نیز در حالی که فضای علمی کشور خود را آماده برگزاری اولین نوبت برگزاری کنکور ۱۴۰۲ در پایان ماه جاری می‌کند، صبح امروز دکتر حسن مروتی معاون امور آزمون‌های سازمان سنجش در برنامه تلویزیونی "صبح بخیر ایران" اعلام کرد که قصد داریم با همکاری وزارت ارتباطات در زمان برگزاری کنکور در کل کشور اینترنت را قطع کنیم!
وی در پاسخ به سوال مجری برنامه در خصوص امکان قطع نقطه‌ای اینترنت در زمان برگزاری کنکور برای کاهش احتمال تقلب گفت: ما سال گذشته به صورت نقطه‌ای اینترنت را قطع کردیم، اما برخی توانسته بودند از آنتن‌های دیگر کمک بگیرند و به اینترنت وصل شوند؛ بنابراین قصد داریم در زمان برگزاری آزمون، ان‌شاءالله اینترنت را کلا قطع کنیم!
وی اظهار کرد: براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرحله اول کنکور ۱۴۰۲ در تاریخ ۲۹ و ۳۰ دی ماه و مرحله دوم ۱۵ و ۱۶ تیرماه ۱۴۰۲ برگزار می‌شود.
معاون امور آزمون‌های سازمان سنجش آموزش کشور افزود: داوطلبان در هر کدام آزمون‌ها نمره بیشتری کسب کرده باشند، نمرات آن آزمون ملاک قرار می‌گیرد، مگر اینکه فرد در ۲ گروه مختلف شرکت کرده باشد که خود فرد در این شرایط انتخاب خواهد کرد. اختیار با خود داوطلبان است و می‌توانند در هر دو مرحله کنکور شرکت نکنند.
سازمان سنجش و سرمایه‌ای به نام "اعتماد اجتماعی"
بررسی‌ها در سال‌های ۹۰ تا ۹۵، سازمان سنجش آموزش کشور را جزو سازمان‌های مورد اعتماد مردم معرفی کرد که از پایگاه اجتماعی خوبی بین عموم برخوردار بود. این سازمان در حالی همواره شعار "عدالت محوری" را در دوره‌های مختلف مدیریتی سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده که سال‌های اخیر با حواشی زیادی در مهمترین و حساس‌ترین آزمون‌های خود مواجه شده است. علی رغم این پشتوانه ارزشمند، اخبار مرتبط با موضوع تقلب و اظهارنظر و واکنش مسئولان این سازمان در سال‌های اخیر حاکی از ظهور پدیده‌ای به نام "تقلب" در فرایند برگزاری مهمترین آزمون این سازمان یعنی کنکور است.
به گونه‌ای که طی چند سال اخیر موضوع لو رفتن سؤالات و دفترچه‌های کنکور در فضای مجازی هر ساله با نزدیک شدن به زمان برگزاری کنکور، مطرح می‌شود و ما شاهد رشد قارچ گونه انواع شبکه‌ها، سایت‌ها و کانال‌های فروش سؤالات کنکور و یا ادعای لو رفتن سؤالات این آزمون سرنوشت‌ساز هستیم.
تقلب‌های سریالی در کنکور
اولین بار در کنکور سال ۹۹ بود که واژه "تقلب" و "داد و ستد سؤالات" در فضای مجازی به طور صریح مطرح شد؛ سال گذشته نیز روز اول برگزاری کنکور و در حالیکه تازه بخش عمومی کنکور هنر به پایان رسیده بود ناگهان تصاویری در فضای مجازی منتشر شد که حاوی همان سؤال‌های دفترچه آزمون در حال برگزاری بود.
این تصاویر چنان با سرعت در فضای مجازی منتشر شد که در کمتر از یک ساعت به موجی نگران کننده برای والدین نگران و کنکوری‌های مضطرب بدل شد و اینکه نکند سؤالات کنکور ۹۹ واقعا لو رفته باشد؟! این نگرانی و تماس‌های بیش از حد والدین با سازمان سنجش آنچنان زیاد بود که سخنگوی این سازمان را وادار به واکنش کرد.
لو رفتن سئوالات کنکور ۹۹
فاطمه زرین آمیزی سخنگوی وقت سازمان سنجش آموزش کشور با تایید این موضوع در آن مقطع گفت: یکی از داوطلبان گروه آزمایشی هنر موفق به بردن گوشی همراه خود به جلسه آزمون شد و بخشی از سؤالات این آزمون را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده است. این داوطلب در بیمارستان طالقانی آزمون می‌داد که با سوءاستفاده از عوامل اجرایی و شرایط کرونایی خود توانسته بود بعد از پایان آزمون دروس عمومی از سؤالات عکس بگیرد و منتشر کند.
سخنگوی وقت سازمان سنجش آموزش کشور با اشاره به دستگیری فرد متخلف و منتشر کننده سؤالات کنکور هنر، تاکید کرد: اگر چه این داوطلب اظهار کرده است قصد تقلب نداشته، اما در حال حاضر به محاکم قضایی معرفی شده و مجازات پیش‌بینی شده در قانون شامل جزای نقدی از ۱۰ میلیون ریال تا یک میلیارد ریال یا حبس از یک تا پنج سال یا هر دو مجازات در خصوص او اجرا خواهد شد و این سازمان برای این گونه افراد تقاضای اجرای بالاترین حد مجازات را دارد.
اما ماجرا به همین جا ختم نشد و در روز دوم کنکور سراسری نیز در حالیکه هنوز ساعتی از شروع کنکور سراسری داوطلبان گروه علوم انسانی و گروه علوم ریاضی نگذشته بود که در فضای مجازی تصویر صفحات دفترچه‌های کنکور منتشر شد و برخی کانال‌ها مدعی شدند که سؤالات کنکور لو رفته است.
انتشار این تصاویر باعث شد تا بار دیگر سازمان سنجش واکنش نشان دهد.
زرین آمیزی، سخنگوی وقت سازمان سنجش آموزش کشور درباره تصاویری که برای بار دوم در فضای مجازی منتشر شده بود گفته بود: در حال حاضر صحت یا عدم صحت این عکس‌ها توسط حفاظت سازمان سنجش آموزش کشور در دست بررسی است و نتیجه آن را اطلاع رسانی خواهیم کرد.
وی در اظهار نظری دیگر تاکید کرد: حفاظت آزمون سازمان سنجش آموزش کشور با همکاری دستگاه‌های امنیتی و انتظامی در استان‌های فارس و یکی از استان‌های غربی دو تیم را دستگیر کردند که برای ارسال عکس از حوزه‌های امتحانی برنامه‌ریزی کرده بودند که در تهران نیز دو نفر شناسایی شده‌اند که به زودی دستگیر خواهند شد. براساس بررسی‌های به عمل آمده اصولاً هدف این افراد از ارسال عکس، تقلب نیست بلکه القای شبهه در آزمون است.
حواشی کنکور ۱۴۰۰
این حواشی قبل از برگزاری پنجاه و یکمین کنکور ۱۴۰۰ نیز مطرح شد و تعدادی از کانال‌ها در فضای مجازی اقدام به خرید و فروش سؤالات جعلی کنکور کردند به طوری که سقف و کف قیمت‌های اعلامی این کانال‌ها تا چندین میلیون نیز اعلام شد. اما در نهایت عده‌ای داوطلب از خرید این سؤالات متضرر شدند و تعدادی از باند‌های فروش سؤالات توسط نیرو‌های انتظامی و با همکاری دستگاه‌های نظارتی و اطلاعاتی کشور دستگیر شدند.
در این رابطه سردار وحید مجید رئیس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ناجا به ایسنا گفته بود: در رصد پیش‌دستانه فضای سایبر در بیش از ۱۰۰ کارگروه استانی و شهرستانی طی ایام منتهی به برگزاری کنکور سراسری سال ۱۴۰۰، تعداد زیادی سایت و تارنما که اقدام به فعالیت مجرمانه در این خصوص می‌کردند، مورد شناسایی قرار گرفتند.
وی در ادامه از شناسایی و دستگیری بیش از ۲۰ نفر از مجرمان در کشور که با تبلیغات دروغین و کاذب مدعی فروش سؤالات کنکور سراسری سال ۱۴۰۰ پیش از برگزاری آن بودند، خبر داد و اظهار کرد: اقدام قضائی علیه تعدادی از مجرمان دیگر نیز در این حوزه در جریان است.
بحث فروش سئوالات و تقلب در کنکور ۱۴۰۰ تا جایی پیش رفت که وزارت اطلاعات نیز با صدور اطلاعیه‌ای تاکید کرد؛ در راستای حفظ سلامت و آرامش روانی خانواده‌های داوطلبان آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور، با اشراف اطلاعاتی سربازان گمنام امام زمان، تحرکات چند شبکه کلاهبرداری که در زمینه عرضه و فروش سؤالات غیر واقعی آزمون سراسری ۱۴۰۰ فعالیت داشتند، با هماهنگی دستگاه قضایی شناسایی و مورد برخورد قرار گرفته و تعدادی از سودجویان شبکه‌ای دستگیر شدند.
در همین رابطه دکتر ابراهیم خدایی رییس وقت سازمان سنجش آموزش کشور ضمن تاکید جدی در برخورد با کلاهبردارن در زمینه فروش سؤالات کنکور، گفت: برای جلوگیری از تخلف و رعایت حفاظت از آزمون، کمیته‌ای با حضور مجموعه دادستانی، تشکیل شد و با هماهنگی‌های صورت گرفته در این کمیته با موضوع برخورد جدی با کلاهبرداری در زمینه فروش سؤالات کنکور تصمیم‌گیری شد.
وی در ادامه تصریح کرد: تمام موارد مربوط به فروش سؤالات کنکور کلاهبرداری است و شگرد کلاهبرداران این است که ابتدا ۵۰ درصد پول را از داوطلب دریافت کرده و اعلام می‌کنند که ما به سؤالات دسترسی داریم و پس از انتشار سؤالات، ۵۰ درصد باقی پول را دریافت می‌کنیم؛ در صورتی که پس از دریافت ۵۰ درصد پول اولیه، تماس‌ها قطع می‌شود و آن‌ها حتی نمی‌توانند جلد دفترچه کنکور ما را به داوطلبان برسانند.
خدایی با بیان اینکه یکسری از عوامل کلاهبرداری فروش سؤالات کنکور شناسایی شده اند، افزود: با آن‌ها برخورد شده و طبیعتا برخورد‌های بیشتری با توجه به گزارش‌های رسیده با این افراد می‌شود. به داوطلبان اطمینان می‌دهم که تحت هیچ شرایطی سؤال کنکور قبل از جلسه به بیرون نیامده و داوطلبان مطمئن باشند کلاهبردار نمی‌تواند سئوالی بدهد چرا که حتی نمی‌تواند روی دفترچه را هم کپی کند.
پرونده‌های بی‌سرانجام
پدیده فروش سؤالات و بروز تقلب در کنکور سال گذشته در حالی از سوی مسئولان وقت سازمان سنجش تکذیب شد که در برخی موارد ادعا می‌شود هنوز پرونده‌های شبهه‌دار تعداد زیادی از پذیرفته شدگان رشته‌های پرطرفدار علوم تجربی بدون تعیین تکلیف و با وساطت تعدادی از مسئولان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی مختومه اعلام شده و این داوطلبان اکنون در پرطرفدارترین صندلی‌های دانشگاه تحصیل می‌کنند.
در حالی که انتظار می‌رفت کنکور ۱۴۰۱ به دلیل تغییراتی که در دفترچه سؤالات و پاسخنامه‌ها صورت گرفته بود، با کمترین حاشیه برگزار شود در عین ناباوری و تعجب، این آزمون به یکی از تاریک‌ترین آزمون‌های سراسری تبدیل شد و این موضوع علاوه بر انعکاس در شبکه‌های اجتماعی، با واکنش برخی مطبوعات نیز مواجه شد؛ به طوریکه برخی روزنامه‌ها خواستار برخورد جدی با مُسببان این امر و استعفای مسئولان سازمان سنجش آموزش کشور شدند.
ماجرای کنکور ۱۴۰۱ از این قرار بود که در آزمون رشته‌های تحصیلی هنر، ریاضی و انسانی، سئوالات برخلاف سال‌های گذشته پس از پایان آزمون و به صورت رسمی دراختیار عموم داوطلبان قرار نگرفت، اما درمورد آزمون تجربی برخی مدعی شدند کل سئوالات عمومی و اختصاصی کنکور تجربی در ساعت ۹:۴۹، یعنی چند دقیقه پس از توزیع دفترچه اختصاصی شماره ۲، روی یکی از کانال‌های تلگرامی قرار داده شد. در این فایل دفترچه اختصاصی شماره ۳ که هنوز در آن زمان توزیع نشده بود نیز وجود داشته است.
در همین حال برخی منابع در فضای مجازی ادعای تقلب گسترده ۲۵ هزار نفر از داوطلبان تجربی را مطرح کردند که البته رییس سازمان سنجش با حضور در یک برنامه تلویزیونی ضمن رد ادعای مطرح شده درباره تقلب گسترده در کنکور تجربی، اذعان کرد که با تعداد ۴۸۰ نفر از متخلفان این آزمون برخورد شده و برای آن‌ها پرونده تشکیل شده است.
عبدالرسول پورعباس رئیس سازمان سنجش آموزش کشور نیز در این زمینه گفت: با تمهیدات اندیشیده شده با استفاده از دستگاه آشکارساز موبایل بسیاری از داوطلبان متخلف در این آزمون که ابزار الکترونیک به همراه داشتند شناسایی شدند و برای آن‌ها پرونده تشکیل شده است.
رییس سازمان سنجش پیش از این و در جریان بازدید وزیر علوم از سازمان سنجش آموزش کشور در کرج نیز گفته بود: همکاری خوب وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، سپاه و تمامی ارگان‌های امنیتی و حفاظتی باعث شد تاکنون ۱۰ گروه فعال در زمینه فروش سؤال‌های جعلی کنکور دستگیر شوند.
کنکور ۱۴۰۲ نیامده حاشیه ساز شد
امسال نیز دکتر پورعباس معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در هفته دولت با تقدیر از فعالیت‌های کارکنان سازمان سنجش در برگزاری آزمون‌های سراسری، کارشناسی ارشد و دکتری نیمه متمرکز ۱۴۰۱ و اقدامات تحولی نظیر افزایش سه برابری تعداد دفترچه‌ها و پاسخنامه‌ها و نیز به‌کارگیری ابزار‌های سیگنال یاب برای ارتقای امنیت آزمون‌ها، افزود: خوشبختانه با تمهیدات اندیشیده شده در سال جاری هیچ فردی قبل از اعلام نتایج اولیه آزمون سراسری در هیچ سطحی به نتایج آزمون دسترسی نداشت و دسترسی به نتایج در زمان مشخص برای همه داوطلبان و مسئولان همزمان فراهم شد که این اقدام در افزایش اعتماد داوطلبان به سازمان سنجش و جلوگیری از سوءاستفاده مؤسسات کنکوری مؤثر بود.
رئیس سازمان سنجش آموزش کشور همچنین با تأکید بر ضرورت پویایی و نوآوری در برنامه‌ها و اقدامات اجرایی، از همه کارکنان و مدیران این سازمان خواست برای تلاش مضاعف در برگزاری آزمون سراسری ۱۴۰۲ در دو نوبت مختلف آماده شوند.
تاکید معاون وزیر علوم بر نوآوری و پویایی در برگزاری کنکور ۱۴۰۲ و سخنان امروز صبح معاون وی در سازمان سنجش مبنی بر قطع سراسری اینترنت کشور در روز‌های برگزاری کنکور نشان از تناقض در گفته‌های مسئولان این سازمان دارد!
البته از منابع غیر رسمی در وزارت علوم و سازمان سنجش شنیده شده که بحث قطع اینترنت کل کشور برای برگزاری کنکور فقط در حد یک پیشنهاد بوده و نه راهکار اصلی برای جلوگیری از بروز تخلف در کنکور ۱۴۰۲؛ موضوعی که وزارت اتباطات نیز زیر بار آن نرفته و این مسئله را تکذیب کرده است.
بر اساس آمار تخمینی ارائه شده سالانه بیش از هزاران میلیارد تومان هزینه کلاس‌های کنکور و همچنین خرید و فروش سؤالات کنکور می‌شود. قطعا وقتی پای چنین تجارت پر سودی در میان باشد شاهد تخلفات و کلاهبرداری‌های گسترده در این عرصه خواهیم بود. اگر چه طی سال‌های اخیر پدیده لو رفتن سؤالات و رواج تقلب در بین داوطلبان کنکور همپای رشد شبکه‌های مجازی و وسایل الکترونیکی و ابزار‌های هوشمند افزایش یافته است، اما به نظر می‌رسد سازمان سنجش آموزش کشور باید با پیش بینی چنین اتفاقاتی تمهیداتی ویژه برای جلوگیری از سوء استفاده از این تکنولوژی انجام دهد چرا که بروز چنین تخلفاتی علاوه بر اینکه اجحاف در حق دانش آموزانی شود که سال‌ها تلاش کرده اند تا بتوانند بر صندلی دلخواه خود در دانشگاه تکیه بزنند، اعتماد اجتماعی به سازمان سنجش را نیز کاهش می‌دهد. البته باید توجه داشت که راهکار این موضوع، پاک کردن صورت مساله یعنی قطع سراسری اینترنت کشور در روز‌های برگزاری کنکور (که امری ناشدنی و محال به نظر می‌رسد) نیست.
