۳ سال بعد از سرنگونی هواپیمای اوکراینی؛ نتیجه دادگاه چه شد؟

ساعت ۰۶:۱۴ بامداد، ۱۸ دی ماه سال ۹۸ بود که هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین که از تهران عازم کی‌یف بود در فرودگاه امام خمینی مورد اصابت دو موشک پدافند به فاصله ۲۶ ثانیه قرار گرفت و همه ۱۷۶ نفر سرنشین پرواز ۷۵۲ با سقوط این هواپیما جان باختند. در ابتدا مقامات کشور نقص فنی را عامل اصلی سرنگونی هواپیمای اوکراینی اعلام کردند، اما سرانجام شنبه ۲۱ دی ماه ۹۸ ساعت ۷ صبح، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به صورت رسمی مسئولیت این اتفاق را بر عهده گرفت و علت آن را بروز خطای انسانی اعلام کرد، درحالی که در این فاصله زمانی، این موضوع بار‌ها از سوی مقامات تکذیب شده بود.

در دادگاه هواپیمای اوکراینی چه گذشت؟

در سه سال گذشته جلسات مختلفی در محاکم نظامی و انتظامی برای تعیین تکلیف این پرونده برگزار شده، اما هر چه از ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸ می‌گذرد، اطلاعات و اخبار مربوط به برگزاری این دادگاه‌ها کمتر و کمتر شده به شکلی که این احتمال وجود دارد به زودی قوه قضائیه به طور رسمی احکام این دادگاه را صادر کند. تا سومین سالگرد انهدام هواپیمای اوکراینی مجموعا از شش جلسه دادگاه بیش و کم اخباری منتشر شده که در این گزارش به ذکر آن‌ها می‌پردازیم. گزارش‌های رسانه‌های داخلی گویای این واقعیت است که از زمان حادثه تاکنون مجموعا شش جلسه دادگاه برگزار شده که دو جلسه اول در دادگاه نظامی و در تاریخ ۳۰ آبان انجام شده و یک سال بعد، چهار جلسه دیگر در فاصله اواخر آذرماه تا ششم دی‌ماه امسال برگزار شده که از ششمین جلسه هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست. ذکر این نکته ضروری‌ست که منبع اطلاعات منتشر شده در این گزارش از روند حقوقی پرونده هواپیمای اوکراینی، صرفا خبرگزاری قوه قضائیه است.

برگزاری جلسات اول و دوم در دادگاه نظامی

۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۰، اولین جلسه دادگاه رسیدگی به سانحه پرواز pS ۷۵۲ اوکراین با حضور متهمان، شکات، خانواده جانباختگان و وکلای آن‌ها به ریاست قاضی ابراهیم مهرانفر در دادگاه نظامی استان تهران، برگزار شد. در این جلسه نماینده دادستان در جریان قرائت کیفرخواست، با ذکر اسامی شکات، خلاصه شکایت و اظهارات شاکیان را مطرح کرد. پس از برگزاری جلسه دوم، پرونده به علت آنچه رفع نقص عنوان شد، به دادسرا عودت داده شد.

در طول این سه سال مهم‌ترین خواسته خانواده قربانیان اجرای عدالت است و بر کشف حقیقت اصرار می‌ورزند. حالا پس از یک سال وقفه، دوباره پرونده هواپیمای اوکراینی در دادگاه تهران باز شده است. در ادامه به شرح سه جلسه اخیر دادگاه می‌پردازیم.

جلسه سوم دادگاه هواپیمای اوکراینی؛ ۲۴ آذرماه ۱۴۰۱

صبح روز پنجشنبه ۲۴ آذر بود که سومین جلسه رسیدگی به پرونده سقوط هواپیمایی ۷۳۷ کشور اوکراین با حضور متهمان، شکات، خانواده جانباختگان و وکلای آن‌ها به ریاست قاضی ابراهیم مهرانفر در دادگاه نظامی استان تهران برگزار شد. این جلسه درحالی آغاز شد که قوه قضائیه اعلام کرده ۱۰ متهم از رده‌های مختلف نظامی (بدون ذکر نام) در آن حاظر بودند.

آنطور که مرکز رسانه قوه قضائیه گزارش داده است در طول این جلسه قاضی مهرانفر از نماینده دادستان خواست تا با حضور در جایگاه، کیفرخواست متهمان پرونده سانحه سقوط هواپیمایی ۷۳۷ کشور اوکراین را قرائت کند. پس از قرائت کیفرخواست از سوی نماینده دادستان و تفهیم اتهامات به متهمان پرونده، قاضی مهرانفر با دعوت از شاکیان پرونده به جایگاه از آن‌ها خواست تا در خصوص پرونده صحبت و درخواست‎های خود را در دادگاه مطرح کنند.

جلسه چهارم دادگاه هواپیمای اوکراینی؛ ۲۶ آذرماه ۱۴۰۱

دو روز بعد (شنبه ۲۶ آذر)، چهارمین جلسه رسیدگی به پرونده سقوط هواپیمای اوکراینی برگزار شد. طبق گزارش میزان، در این جلسه که حدود ۴ ساعت به طول انجامید، قاضی مهرانفر با دعوت از وکلای شاکیان پرونده به جایگاه از آن‌ها خواست تا در خصوص پرونده صحبت و نقطه نظراتشان را در دادگاه مطرح کنند که ۶ نفر از آن‌ها با حضور در جایگاه به ایراد نظرات خود پرداختند. در ادامه متهم ردیف اول به جایگاه فراخوانده شد و توضیحاتی را درباره روز حادثه و نحوه عملکرد خود بیان کرد. همچنین در جریان جلسه متهمان دیگر پرونده هم به بیان توضیحاتی پرداختند.

جلسه پنجم دادگاه هواپیمای اوکراینی؛ ۲۷ آذرماه ۱۴۰۱

صبح روز دوشنبه ۲۷ آذرماه پنجمین جلسه دادگاه آغاز شد. بر اساس گزارش میزان از شرح جلسه دادگاه، در طول این جلسه یکی از وکلای جانباختگان با دعوت قاضی در جایگاه قرار گرفت و نظرات و نکات خود در مورد پرونده را بیان کرد. همچنین ۸ نفر از اولیای دم جانباختگان با حضور در جایگاه اظهارات خود را مطرح کردند. بدین ترتیب قاضی مهرانفر با اعلام اینکه زمان جلسه بعدی دادگاه به خانواده جان‌باختگان و وکلای آن‌ها ابلاغ می‌شود، ختم جلسه را اعلام کرد.

جلسه ششم دادگاه هواپیمای اوکراینی؛ ۳ دی‌ماه ۱۴۰۱

گویا سوم دی ماه، ششمین جلسه دادگاه رسیدگی به پرونده هواپیمای اوکراینی برگزار شده، اما تا کنون هیچ منبع رسمی از شرح آن گزارشی ارائه نداده است و اطلاعاتی در این باره در دست نیست.

آخرین خبر‌ها از پرداخت دیه جانباختگان

سال گذشته معاون سازمان هواپیمایی در گفتگو با ایرنا اعلام کرد: بر اساس مصوبه هیات دولت برای هر جانباخته، مبلغ ۱۵۰ هزار دلار پرداخت خواهد شد. پرداخت این مبلغ به معنی سلب حق خانواده‌ها برای پیگیری پرونده نزد مراجع ذی‌صلاح نخواهد بود. حتی در مصوبه هیات دولت آمده است که برداشت این نباشد که در ازای دریافت این مبلغ خانواده‌ها از پیگیری خود منصرف شوند.

ابعاد بین‌المللی پرونده هواپیمای اوکراینی

به مناسبت دومین سالگرد سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده بود سازمان قضائی نیرو‌های مسلح و دادستانی نظامی تهران وفق وظایف ذاتی و قانونی خود، تحقیقات کیفری لازم را با دقت و با تأکید بر تحقق عدالت انجام داده است.

در متن این بیانیه آمده است: تاکنون چندین جلسه از دادگاه رسیدگی به متهمین این سانحه، با حضور خانواده‌های جانباختگان برگزار شده است. متعاقب وقوع سانحه، نهاد‌های مرتبط در جمهوری اسلامی ایران با اعلام علت اصلی وقوع سانحه، وفق قوانین داخلی و تعهدات بین‌المللی، وظایف و تکالیف خود را با دقت، شفافیت و سرعت انجام دادند.

انتشار این بیانیه درحالی است که بعد از گذشت سه سال از سرنگونی هواپیمای اوکراینی پیگیری‌های قضایی این پرونده به نتیجه نرسیده است و مطالبات خانواده قربانیان همچنان نادیده گرفته شده‌اند.