روز‌های ترسناک آبی در پیش است
رضا حاجی‌کریم درباره تداوم خشکسالی و وضعیت منابع آبی کشور اظهار داشت: ابتدا اینکه مسئله بارندگی به هیچ وجه ارتباطی با بیلان مصرف آب کشور ندارد یعنی مسئله‌ای که امروز با آن مواجهیم تغییرات بارندگی نیست، مسئله اصلی بد مصرف کردن آب است. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که ۸۵ درصد مناطق کشور در اقلیم گرم و خشک قرار دارد، در همین شرایط اقلیمی الگوی توسعه‌ای را از کشور‌هایی الگوبرداری کردیم که اصولا کمبود آب ندارند. الگوی توسعه ما از اروپایی گرته‌برداری شده است که دسترسی به منابع آبی بسیار زیادی دارد، نوع سرمایه‌گذاری و استراتژی صنعتی‌مان هم به همین شکل بوده و چولگی منحنی سرمایه‌گذاری همیشه سمت صنایع آب‌بر بوده است.
وی افزود: با این شرایط در نظر بگیریم که در سطح بین‌الملل هم با گلوبال‌وارمینگ و گرمایش جهانی روبرو هستیم، این تنها مسئله‌ای نیست که مشکل ما را حاد کرده و از نظر آبی به شرایط امروز رسیده‌ایم. مسئله‌ای که ما را به این روز رسانده تلاقی تغییرات اقلیمی، الگو‌های بد توسعه‌ای و مصرف آب است، فرض کنیم در سال آبی آینده ۲۰ درصد هم بالای منحنی نرمال باشیم ما بیش از ۴۰۰ دشت ممنوعه داریم آیا این ۲۰ درصد رویایی بالای نرمال مشکل اصفهان و همدان، صنایع آب‌بری را که به کویر مرکزی منتقل شده‌اند را حل می‌کند؟ مسئله آب شهر تهران را که به تمام منابع آبی ۴ استان دیگر دست‌اندازی می‌کند؛ حل می‌کند؟ آیا می‌تواند ماجرای آب‌های بین حوضه‌ای را حل کند؟ بنابراین شرایط اقلیمی یک عامل تشدیدکننده بوده نه عامل اصلی.
این کارشناس حوزه آب تاکید کرد: اگر با همین آهنگ کنونی پیش برویم تهدید تمدنی است و بدون رودربایستی و پرده‌پوشی باید بگوییم که روز‌های سختی را خواهیم داشت و شاهد تعارضات اجتماعی، سیاسی، قومیتی و صنفی در حوزه آب خواهیم بود. اما اگر تدبیری اتخاذ کنیم منجمله برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی را به نحو احسن اجرا کنیم شاید گریزی باشد.
وی خاطرنشان کرد: ما اکنون ۲۰ میلیارد متر مکعب مازاد برداشت آب داریم که اگر نتوانیم آن را در بازه مشخصی سر و سامان داده و مدیریت کنیم؛ روز‌های سخت و ترسناکی را در پیش خواهیم داشت. اما نکته ناراحت‌کننده اینکه در سطح استراتژیستی هیچ نشانه‌ای مبنی بر بهبود اوضاع نمی‌بینیم یعنی وقتی به رئوس برنامه هفتم و سیاست‌های کشاورزی که نگاه می‌کنیم اراده‌ای برای سامان این وضعیت وجود ندارد.
حاجی‌کریم بیان داشت: می‌توان برای صفر کردن مصرف این ۲۰ میلیارد متر مکعب آب مازاد؛ برنامه‌ریزی کرد و سندی تدوین کرد، ولی ماجرا این است که برنامه نیاز به منابع مالی و سرمایه‌گذاری‌های کلان دارد در شرایط فعلی یکی از بزرگترین بازدارنده‌ها برای حصول موفقیت؛ تجهیز منابع مالی است که در شرایط فعلی امکانات لازم را نداریم، چون دولت پول ندارد محدودیت و مضایق مالی شدید دارد و بخش خصوصی هم به علل مختلف تمایلی به سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارد یعنی ترجیح می‌دهد سرمایه را در بازار‌هایی ببرد که بازدهی بهتری دارند، این باعث می‌شود هیچوقت به اهداف مدنظر نرسیم، مگر اینکه استراتژی جدیدی اتخاذ کنیم که سرمایه‌گذاری درحوزه آب اقتصادی بوده و به اندازه بازار‌های دیگر جذابیت داشته باشد.
وی با اشاره به راهکار‌ها برای برون‌رفت از اوضاع کنونی آب گفت: من اعتقادی ندارم از کشاورزی به سمت دیگری برویم مثلا در برنامه مقابله با بی‌آبی در کالیفرنیای امریکا سطح زیر کشت را پایین آوردند و بواسطه استفاده از تکنولوژی و سرمایه‌گذاری در روش‌های نوین کشت و آبیاری میزان برداشت محصول بالا رفت. ما نیز در همین راستا می‌توانیم، روی مصرف آب در بخش صنعت و شرب، کاهش میزان آب به حساب نیامده بازچرخانی پساب کار کنیم، وقتی از منابع مالی و تکنولوژی روز استفاده کنیم مشک قابل حل است و نیازی نیست که کشاورزی را کم کنیم و یا نگران اشتغال کشاورزان باشیم.
