یارانه نقدی حذف می‌شود؟
پس از بحث‌های متعددی که پیرامون حذف ارز ترجیحی به وجود آمد، در نهایت دولت تصمیم به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفت. برای حذف ارز ترجیحی دو مسیر اصلی مطرح می‌شد، یکی پرداخت یارانه نقدی به مردم و دیگری تخصیص کالابرگ الکترونیک.
با توجه به اصرار مجلس برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیک به مردم به جای یارانه نقدی، این موضوع در قالب بودجه به قانون تبدیل شد. علت این اصرار نیز تورم بود. به عبارت دیگر از آنجایی که تورم سبب می‌شود تا قیمت کالا‌ها افزایش پیدا کند، اما میزان پرداخت یارانه نقدی همواره ثابت است، در نتیجه این موضوع به کاهش قدرت خرید یارانه بگیران منجر می‌شود.
در نتیجه این استدلال بحث کالابرگ به تصویب رسید با این وجود دولت در اردیبهشت ماه سال جاری ارز ترجیحی را حذف کرد، اما زیرساخت لازم برای اجرای طرح کالابرگ هنوز فراهم نشده بود. در نتیجه دولت تصمیم گرفت تا زمان فراهم شدن این زیر ساخت‌ها یارانه را به صورت نقدی پرداخت کنند؛ بنابراین از همان زمان پرداخت یارانه‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی آغاز شد. طی دو ماه اخیر گفته شد که زیر ساخت‌های لازم برای اجرای طرح کالابرگ فراهم شده و بحث اجرای آزمایشی آن در یکی از استان‌های کشور در حال پیگیری است.
چرا مجریان به دنبال گسترش عجولانه طرح کالابرگ الکترونیک به سه استان دیگر هستند؟
اجرای این طرح به شرکت فارا در زیر مجموعه وزارت کار و رفاه اجتماعی واگذار شده است و اجرای آزمایشی نیز در استان هرمزگان آغاز شد. عملیاتی شدن کامل این طرح از ماه گذشته آغاز شده است و هنوز سیکل یک ماهه خود را به طور کامل طی نکرده است تا میزان استقبال مردم از کالابرگ مشخص شود.
با این وجود در حال حاضر زمزمه گسترش این طرح به سه استان دیگر نیز به گوش می‌رسد. این سوال وجود دارد که چرا چنین عجله‌ای برای اجرای این طرح وجود دارد و هنوز مرحله آزمایشی تکمیل نشده، مجریان طرح به دنبال گسترش آن به استان‌های دیگر هستند.
در صورت استفاده از کالابرگ یارانه نقدی کاهش خواهد یافت
براساس طرح کالابرگ قرار است دولت همان رقم یارانه را در هنگام خرید ۱۰ قلم از کالا‌های اساسی به مردم پرداخت کند. در حقیقت مردم معادل قیمت اردیبهشت ماه کالا را پرداخت می‌کنند و مابه‌التفاوت آن از جانب دولت پرداخت می‌شود؛ بنابراین در هر صورت پرداخت بخشی از قیمت کالا برعهده خریدار خواهد بود.
با در نظر داشتن این نکته، ۲۰ بهمن ماه بازخورد اصلی این طرح که همان بازخورد اجتماعی است، مشخص خواهد شد. دقیقا زمانی که خانوار‌های یارانه بگیر دقیقا درک خواهند کرد که چه میزان از یارانه نقدی پرداختی به آن‌ها به دلیل استفاده از طرح کالابرگ کاهش یافته است.
در اینجا است که باید نتیجه را مشاهده کرد و تغییر عملکرد افراد در ماه یا ماه‌های بعد این مسئله را نشان خواهد داد. در کنار این موضوع می‌توان از نظر سنجی‌ها هم استفاده کرد، اما مسئله این است که هنوز حتی چرخه اول اجرای آزمایشی این طرح نیز کامل نشده که بخواهیم در مورد چنین مسائلی صحبت کنیم.
دو علت مهم برای عدم استقبال از کالابرگ
گفتنی است، با توجه به آمار حدود ۹۰ درصد از جمعیت استان هرمزگان یارانه‌بگیر هستند. با این وجود آمار‌های غیررسمی که در مورد استفاده مردم از طرح کالابرگ وجود دارد، استقبال گسترده‌ای را نشان نمی‌دهد.
دو علت عمده برای این موضوع می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد. اول اینکه طی ماه‌های اخیر یارانه به طور نقدی به مردم پرداخت شده است و با توجه به قدرت تصمیم‌گیری و اختیار کاملی که برای استفاده از یارانه نقدی وجود دارد، شاید بسیاری از افراد ترجیح بدهند که از یارانه نقدی استفاده کنند.
دلیل دوم نیز این است که در طرح کالابرگ در هر صورت فرد باید قسمتی از قیمت را پرداخت کند. با این وجود برخی ترجیح خواهند داد تا مبلغ نقدی را دریافت کنند و با همان یارانه نقدی خرید خود را انجام دهند، دیگر محدودیتی هم برای خرید ۱۰ قلم کالا نخواهند داشت.
البته این موضوع نیز به مرور زمان براساس بررسی اجرای طرح در هرمزگان باید مشخص شود که هنوز چنین اتفاقی رخ نداده است.
لازم به ذکر است، با وجود مواردی که ذکر شد، مسئله در اصل اجرای طرح کالابرگ الکترونیک نیست و موضوع اصلی در عملکرد عجولانه‌ای است که در اجرای آن مشاهده می‌شود. در نتیجه این انتظار وجود دارد تا دولت پیش از گسترش این طرح به بررسی دقیق و صحیح اجرای مرحله آزمایشی بپردازد تا شاهد تحمیل هزینه‌های اضافی به دولت نباشیم.
