جنجال عوارض زاکانی برای مرگ
در سال‌های گذشته بر اساس مصوبه شورای شهر، شهرداری تهران مکلف بود به افرادی که وسع مالی نداشتند، قبر رایگان اختصاص دهد. اما انگار علیرضا زاکانی، شهردار تهران بنا را بر آن گذاشته از هر راهی درآمد کسب کند. کافی است نگاهی به آمار فوت‌شدگان تهران بیندازیم. طبق اعلام سایت سازمان بهشت‌زهرا (س) از سال ۴۹ تا سال ۹۷ یعنی قبل از شروع کرونا بیش از دو میلیون متوفی در بهشت‌زهرا (س) به خاک سپرده شده‌اند. اگر این آمار را ملاک قرار دهیم و اگر این ردیف درآمدی شهرداری به تصویب شورای شهر تهران برسد، شهرداری تهران بیش از ۳۳۱ میلیارد تومان در سال درآمد کسب خواهد کرد. اگر آمار رسمی فوت‌شدگان تهران از سال ۹۸ تا شش‌ماهه ۱۴۰۱ را به این تعداد اضافه کنیم، بیش از دو میلیون و ۲۷۹ نفر در تهران فوت کرده‌اند. با یک حساب‌وکتاب ساده شهرداری کیسه‌ای به‌اندازه ۳۷۴ میلیارد تومان در سال برای درآمد‌های بهشت‌زهرا دوخته است.
عباس عبدی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در واکنش به این خبر در توئیتر خود نوشت: «در صورت تصویب شورای شهر تهران و تائید فرمانداری، از سال آینده هزینه نگهداشت سالیانه قبور برای هر پلاک قبر گرفته می‌شود. گرچه طرحی نابخردانه است، ولی باید به دشمنان دیروز نئولیبرالیسم که امروز مدیرند گفت در وحشی‌ترین نظام‌های سرمایه‌داری هم مردم را این‌طور تلکه نمی‌کنند.»
روزنامه هم‌میهن برای بررسی اخذ عوارض از قبور، با تاجیک، مدیرعامل بهشت‌زهرا (س) تماس گرفت تا شاید از راهکار‌های اجرایی این طرح خبر بیشتری کسب شود، اما مدیرعامل تماس را بی‌پاسخ گذاشت. با این وجود با قربانعلی، معاون فرهنگی بهشت‌زهرا (س) تماس گرفته شد. او در پاسخ به سوالات درخواست کرد سؤالات برای او ارسال شود، اما پاسخی دریافت نشد.
به همین منظور درباره این مساله با چند نفر از اعضای شورای شهر دوره کنونی و یک نفر از اعضای کمیسیون خدمات شهری دوره پنجم شورای شهر به گفتگو نشستیم.
ممکن است شایعه باشد
احمد قائمی، عضو شورای شهر تهران درباره لحاظ عوارض به هر پلاک قبر به هم‌میهن گفت: «ممکن است شهرداری پیشنهاد‌هایی را در لایحه خود اعلام کند، اما کمیسیون‌های تخصصی شورای شهر تهران در مورد این پیشنهاد‌ها بحث می‌کنند و در صحن شورای شهر تهران به رأی گذاشته می‌شود. بعید می‌دانم چنین عوارضی موردقبول اعضای شورای شهر تهران قرار گیرد.» او در پاسخ به این سؤال که چرا باید چنین درآمد‌های شهری در مدیریت دوره ششم پایتخت عنوان شود؟ تأکید کرد: «این پدیده‌ای است که آقایان در بودجه پیشنهاد کرده‌اند. نمی‌شود گفت که چرا دست به این اقدام زده‌اند. باید در کمیسیون‌ها دلایل آن‌ها را بشنویم. اگر منطقی بود باید راهکار امکان‌پذیری آن را بررسی کنیم. چون ممکن است بعضی از موضوعات مناسب به نظر آید، اما اصلاً قابلیت اجرا نداشته باشد. مثلاً چطور می‌خواهند از صاحب قبر عوارض بگیرند؟ به‌دلیل آنکه تعداد ردیف‌های بودجه بیش از دوهزار و ۷۰۰ مورد است من این موضوع را ندیدم. اما نه کمیسیون تخصصی (کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری) با آن موافقت می‌کند، نه سایر اعضای شورای شهر تهران. بودجه ۱۴۰۲ در حال حاضر لایحه است، یعنی پیشنهاد شهرداری. وقتی بحث و بررسی شد و اگر در صحن شورای شهر تهران ردیف بودجه عجیب‌وغریبی مصوب شد، جای سؤال دارد. در حوزه مسئولیت خودمان اظهارنظر می‌کنیم.» قائمی با اشاره به اینکه فایل بودجه را باز کردم، افزود: «چیزی به نام عوارض قبور در لایحه نمی‌بینم. ممکن است خبر بر اساس یک شایعه منتشر شده باشد.»
این ردیف در بودجه شهرداری وجود دارد
مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، اما برعکس قائمی درباره اخذ عوارض از قبور در گفتگو با هم‌میهن تأکید کرد: «من این موضوع را دیدم، اما بعید می‌دانم مورد تائید اعضای شورای شهر تهران قرار گیرد.» برخی بر این عقیده‌اند که شاید قبر‌ها پس از مدتی به بهانه ندادن عوارض، دوباره به فروش برسند. عباسی در واکنش به این اظهارنظر گفت: «بحث آرامستان در شهر تهران نیازمند برنامه‌ریزی برای آینده دور است. به‌منظور جلوگیری از ازدحام و ترافیک در مسیر بهشت‌زهرا، مشکلات زیست‌محیطی و... شهرداری باید برنامه‌ای بلندمدت را برای آرامستان‌های تهران تدوین کند و برای رسیدن به اهداف عالی پیشنهاد‌های خود را در این برنامه عنوان کند. من مخالف اتفاقات و تصمیم‌گیری‌های موردی و بدون برنامه کلی برای بهشت‌زهرا هستم.»
او افزود: «باید مطالعاتی در این مورد انجام شود و پیوست‌های تغییر و تحولات با قدمتی که بهشت‌زهرا (س) در تهران دارد در آن لحاظ شود تا جامعه‌پذیری آن با سرعت بالایی انجام شود. در نتیجه امیدوارم که شهرداری این موضوع را به‌سرعت به سرانجام برساند تا در دوره ششم مدیریت شهری، موضوع جانمایی آرامستان‌ها نهایی شود. در صحن شورای شهر تهران هم بر این موضوع تأکید خواهیم کرد.»
نظارت وزارت کشور بر بودجه شهرداری
ناصر امانی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه شورای شهر تهران در گفتگو با هم‌میهن درباره لحاظ کردن اخذ عوارض عجیب‌وغریب از هر پلاک قبر تأکید کرد: «ما مخالف چنین عوارضی هستیم. البته هنوز لایحه عوارض به شورای شهر تهران نیامده است. ظاهراً لایحه را چهارشنبه به شورای شهر تهران ارائه کرده‌اند که هنوز ما آن را ندیده‌ایم. اگر این لایحه وجود داشته باشد حتماً شورای شهر تهران با آن مخالفت می‌کند.»
او در پاسخ به این سؤال که چرا شاهد ایجاد این درآمد‌های عجیب‌وغریب هستیم؟ گفت: «درآمد شهرداری از امسال به بعد بر اساس ابلاغیه وزارت کشور و ردیف‌هایی است که تعیین شده است. این ردیف‌ها را در شورای شهر تهران تصویب کرده و به وزارت کشور ارسال شده است. اگر ردیفی در آن مصوبات وجود نداشته باشد، نه‌تن‌ها ما بلکه شهرداری هم نمی‌تواند آن را در لایحه بگنجاند. طبیعی است که فکر می‌کنم این عنوان در مصوبه وزارت کشور که به تائید شورای‌عالی هم رسیده وجود ندارد. از این به بعد شورای شهر تهران باید هر عنوانی در لایحه بودجه را با مصوبه وزارت کشور تطبیق دهد و اگر آن عنوان در مصوبه وزارت کشور وجود نداشته باشد نه شورای شهر تهران بلکه فرمانداری هم آن را تائید نمی‌کند.»
بهشت‌زهرا خودگردان است
آرش حسینی‌میلانی، عضو سابق شورای شهر تهران، اما شهرداری را عاری از هرگونه ابزاری برای اخذ این عوارض دانسته و به هم‌میهن گفت: «البته اینکه وارثان چگونه مشخص می‌شوند هم یکی دیگر از مشکلاتی است که شهرداری برای اخذ عوارض با آن روبه‌روست. بانک اطلاعاتی شهرداری اینقدر قوی نیست که بتواند وارثان را رصد کند.»
او افزود: «سازمان بهشت‌زهرادر ساختار بودجه شهرداری خودگردان است و بر اساس خدماتی که به شهروندان ارائه می‌کند، درآمد کسب می‌کند و کمکی از شهرداری دریافت نمی‌کند. در حقیقت گسترش خدمات بهشت‌زهرااز درآمد‌های آن تأمین می‌شود. سؤال این است که آیا سازمان بهشت‌زهرا شرایط مالی‌اش به‌قدری کاهش یافته که مجبور به دریافت عوارض روی آورده است؟ هزینه‌ای که برای فروش مزار دریافت می‌کند، تکافوی هزینه‌هایش را نمی‌دهد؟» حسینی‌میلانی با اشاره به درآمد‌های جانبی بهشت‌زهرا گفت: «این سازمان از واگذاری غرفه‌ها نیز درآمد کسب می‌کند.» این عضو سابق شورای شهر تهران با بیان اینکه درآمد‌های شهرداری به یک خزانه متمرکز واریز می‌شود، تأکید کرد: «درآمد‌های بهشت‌زهرا نیز به این خزانه وارد می‌شد، اما دوباره به این سازمان برمی‌گشت. این سؤال مطرح است که به‌دلیل شرایط بد درآمدی شهرداری، از سوی شهرداری مرکز، فشار وارد می‌شود که سازمان بهشت‌زهرا با اخذ عوارض سالیانه به افزایش درآمد‌های خود اقدام کند؟» او در پاسخ به این سؤال که احتمال دارد درآمد بهشت‌زهرا در جای دیگری هزینه شده باشد؟ گفت: «شهرداری مرکز می‌تواند از خزانه واحد درآمد این سازمان را در جای دیگری هزینه کند. اما شهرداری مجاز به این اقدام نیست. البته کمک‌هایی وجود دارد که سازمان‌های مختلف شهرداری آن را به‌عهده می‌گیرند. به‌عنوان مثال سازمان‌ها برای موضوعاتی مانند اربعین یا حوادث غیرمترقبه و بحران‌ها کمک‌رسانی می‌کنند، اما کمک آن‌ها باید غیرنقدی باشد. بهشت‌زهرا هم ممکن است که کمک کند، اما خارج از حیطه وظیفه خود نباید هزینه‌ای انجام دهد و اگر این اتفاق رخ دهد شورای شهر تهران موظف است علاوه بر نظارت درباره این انحرافات به شهرداری تذکر دهد.»
با این اظهارنظر احتمال هزینه کردن درآمد بهشت‌زهرا در جای دیگر و وجود انحراف از بودجه هم مطرح است؛ انحرافی که شاید قرار است عوارض ۱۶۴ هزارتومانی جای خالی آن را پر کند.
