لابی سنگین برجامی در کاخ راکفلر
آن‌طور‌ها هم که به نظر می‌رسد، امکان توافق بین ایران و آمریکا نمرده است. این را می‌شود از تحولات این روز‌ها در خاورمیانه و حتی آمریکا متوجه شد. اگرچه حضور نتانیاهو در پاریس و همزمان وزیر خارجه او در عربستان و امارات می‌تواند با توجه به نقش منفی فرانسه، تهدیدی برای توافق ارزیابی شود، ولی از آن سو معاون سیاسی وزارت خارجه آمریکا کمتر از یک هفته بعد از سفر وزیر خارجه قطر به ایران به دوحه رفته و با این مقام قطری صحبت کرده است.
از آن‌سو، اما در آمریکا، تلاش‌های گسترده‌تری ظاهرا برای احیای برجام، البته از یک مسیر متفاوت انجام شده است. نشریه امریکن فری بیکن، نزدیک به جمهوری‌خواهان آمریکایی خبر داده که «ائتلافی از فعالان با حمایت مالی جورج سوروس، چارلز کوک و صندوق برادران راکفلر کارزاری مخفی برای احیای برجام به راه انداخته‌اند.»
این خبر را ایندیپندنت به فارسی برگردانده و منبع آن نامه‌هایی داخلی است که بین چند گروه مدنی رد و بدل شده است. به طور مشخص نامه دیلن ویلیامز، یکی از لابی‌گران گروه جی استریت که برای گروه کوچکی از فعالان مدنی فرستاده شده است، از جمله رایان کاستلو از نایاک، مایک آمیتی از جامعه باز (بنیاد سوروس)، مت داس از بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، الی گرانمایه، عضو شورای اروپایی روابط خارجی و کلسی دیونپورت از انجمن کنترل تسلیحات.
همه این گروه‌ها از جورج سوروس یا چارلز کوک بودجه دریافت می‌کنند. (سوروس یکی از افراد متهم به تلاش برای انقلاب رنگی در ایران در جریان اعتراضات ۱۳۸۸ است و یکی از اتهامات همیشگی سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور اسبق ایران از نظر روزنامه محافظه‌کار کیهان که البته هیچگاه ثابت هم نشده، دیدار با اوست.)
این نامه در حقیقت دعوتنامه‌ای بوده برای نشستی محرمانه در هفته نخست دسامبر ۲۰۲۲ در مرکز پوکانتیکو در کایکت، املاک خانوادگی جان دی. راکفلر در وست‌چستر کانتی در نیویورک. حضار در این نشست، فعالان گروه‌هایی مانند جی استریت، نایاک، بنیاد‌های جامعه باز (بنیاد سوروس)، بنیاد کارنگی، دیده‌بان حقوق بشر و صندوق برادران راکفلر بودند.
یک منبع آگاه که در جریان بحث‌ها قرار دارد به فری بیکن گفت راهبرد فعالان که یک راهبرد دوگانه است: از سویی، از طریق قانون راهی پیدا کنند که دموکرات‌های حامی توافق، تحت پوشش حمایت از زنان ایرانی و حقوق بشر ایرانیان وارد عمل شوند، بدون اینکه مسئله احیای برجام با چالش مواجه شود و در عین حال ائتلافی از اعضای مجلس نمایندگان و سنا تشکیل شود و نامه‌ای سرگشاده به رئیس‌جمهوری بنویسند تا از او بخواهند در مورد پرونده هسته‌ای در دیپلماسی را باز نگه دارد؛ بنابراین این افراد امیدوارند تا با فشاری به ایران از حیث حقوق بشری، بتوانند ضمن آوردن ایران پای میز گفتگو به اهداف سیاسی خود در خصوص جامعه ایران هم برسند و با یک تیر دو نشان بزنند.
لابی علیه برجام
با این حال نباید خیلی هم امیدوار بود چرا که برجام در کنار این حامیان قدرتمند، مخالفانی جدی هم دارد. یکی از آن‌ها اوکراین است که بدش نمی‌آید برای فرار کردن از زیر بار فشار سنگین جنگ با روسیه که احتمالا در روز‌های آینده بیشتر هم خواهد شد، جبهه تازه‌ای در خاورمیانه باز شود.
دیگرانی هم البته هستند. همین نشریه در مطلب دیگری خبر داده که قانونگذاران جمهوری‌خواه کنگره، به رهبری سناتور تد کروز، در پی تصویب قانونی هستند که تمدید معافیت‌های تحریمی ایران به‌وسیله دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا را به‌صورت عملی غیرممکن خواهد کرد؛ لایحه‌ای که به‌گفته این منبع مطلع به احتمال بسیار زیاد با حمایت گسترده نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره مواجه شود.
واشینگتن فری‌بیکن نوشت تد کروز، سناتور ایالت تگزاس، بر این باور است که دولت فدرال آمریکا در حال حاضر هیچ بهانه‌ای برای معافیت‌های تحریمی ایران ندارد، چون به عقیده این سناتور آمریکایی چنین معافیت‌هایی به روسیه اجازه می‌دهد تا با توسعه برنامه هسته‌ای تهران همکاری کند.
کروز می‌گوید معافیت‌های تحریمی ایران که به‌گزارش واشینگتن فری‌بیکن باعث شده است تا یک شرکت انرژی روسی با حکومت ایران همکاری کند و ضمن کمک به توسعه برنامه هسته‌ای تهران برای این شرکت روسی نیز میلیارد‌ها دلار به ارمغان آورد. واشینگتن فری‌بیکن در مقاله روز جمعه خود می‌نویسد این معافیت‌های پی در پی دولت جو بایدن به ایران این اجازه را به روس‌ها می‌دهد تا در تاسیسات و نیروگاه‌های هسته‌ای متعلق به ایران کار کنند؛ همکاری‌ای که به‌نقل از واشینگتن فری‌بیکن، پس از روشن شدن همکاری نظامی تهران و مسکو در جنگ اوکراین افزایش پیدا کرده و در حال حاضر نبردی میان جمهوری‌خواهان کنگره و دولت بایدن بر پا کرده است.
لایحه‌ای که تد کروز و متحدانش علیه معافیت‌های تحریمی ایران تهیه کرده‌اند، هنوز به تصویب نرسیده و مراحل مقدماتی تصویب را پشت سر می‌گذارد. با این‌وجود، در صورت تصویب چنین لایحه‌ای در کنگره، رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا بر سر یک دو راهی قرار می‌گیرد: یا این قانون را بپذیرد یا از حق وتوی خود استفاده کند و به علت امیدی که به احیای برجام دارد، از اجرای آن خودداری کند.
از این رو تد کروز استدلال می‌کند اگر دولت جو بایدن خود را متعهد به مقابله با همکاری‌های نظامی ایران و دولت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه می‌داند باید در صورت تصویب لایحه‌ای که او و همکارانش تهیه کرده‌اند، قانون را بپذیرد و آن را به اجرا درآورد؛ لایحه‌ای که به موجب بخش‌هایی از آن کار روس‌ها بر روی سانتریفیوژ‌های تاسیسات هسته‌ای ایران ممنوع خواهد شد.
به‌گزارش واشینگتن فری‌بیکن، لایحه موردنظر خدمات آموزشی روسیه در نیروگاه اتمی بوشهر را هدف می‌گیرد و همچنین فعالیت‌های روسیه در زمینه انتقال و ذخیره آب سنگین متعلق به ایران را نیز ممنوع خواهد کرد. واشینگتن فری‌بیکن، در انتهای مقاله روز جمعه خود بخش‌هایی از اظهارات گابریل نورونها، از کارمند‌های وزارت خارجه آمریکا در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، در این زمینه را نیز منتشر کرد.
این کارمند ارشد وزارت خارجه آمریکا می‌گوید تمدید معافیت‌های تحریمی جمهوری اسلامی به شرکت دولتی «روس‌اتم» این اجازه را می‌دهد تا نه تنها با ساخت دو رآکتور برای حکومت ایران ۱۰ میلیارد دلار درآمد داشته باشد بلکه به توسعه برنامه هسته‌ای تهران نیز یاری برساند.
هفت صبح
