ترکیه و عواقب زلزله ۸۴ میلیارد دلاری

زلزله استان قهرمان مرعش و ۹ استان پیرامون آن در ترکیه، تاکنون جان ۳۰ هزار نفر را گرفته و شمار مجروحین نیز از ۸۰ هزار نفر فراتر رفته است. شواهد نشان می‌دهد که این زلزله همچنان که در رسانه‌های ترکیه نیز بار‌ها گفته شده حقیقتا «فلاکت قرن» است و برآورد کارشناسان از میزان خسارات اقتصادی زلزله قهرمان مرعش برای اقتصاد بحران زده این کشور، بسیار بالاتر از حد انتظار است.

۸۴ میلیارد و یکصد میلیون دلار خسارت

بلومبرگ ترکیه امروز گزارشی منتشر کرده که ابعاد هولناک زلزله قهرمان مرعش را روشن می‌کند. بر اساس این گزارش، گروه تجاری - مالی TÜRKONFED با استفاده از داده‌های میدانی و تحلیل‌های آماری مقایسه‌ای با نمونه‌های پیشین، گزارشی از اثرات اقتصادی زمین لرزه‌های قهرمان مرعش تهیه کرده است. در این گزارش محاسبه شده است که زلزله مزبور با استفاده از شیوه تحلیل آماری قیاسی داده‌های زلزله مرمره، ۸۴.۱ میلیارد دلار خسارت مالی به بار خواهد آورد.

کنفدراسیون شرکت‌ها و تجارت ترکیه (TÜRKONFED) اعلام کرده که پیش بینی‌هایی برای برآورد خسارات جانی و مالی بر اساس داده‌های زلزله ۱۹۹۹ مرمره تهیه شده که نشان می‌دهد روز‌های آتی برای ترکیه بسیار دشوار خواهد بود. چرا که قرار است آمار جانباختگان، به یک باره فراتر برود. تا امروز نیز امدادرسانان در آواربرداری محتاط بودند و از ترس آن که مبادا مصدومین زیر آوار مانده صدمه بیشتری ببینند، با سرعت پایین و دقت بالا کار می‌کردند. اما رفته رفته امید به زنده ماندن شهروندان کمتر و سرعت آواربرداری بیشتر شده است. در نتیجه تلفات ۳۰ هزار نفری فعلی، خیلی زود پشت سر گذاشته خواهد شد و ارقام تلخ تری منتشر خواهد شد.

در تابلوی دلاری سال ۱۹۹۹ میلادی، تلفات جانی در زمین لرزه مرمره ۱۸ هزار و ۳۷۳ نفر و خسارت مالی آن ۱۷.۱ میلیارد دلار بود. اما پیش‌بینی می‌شود که زلزله اخیر ترکیه، در روز‌های آخر به چنین ارقام تلخی برسد:

۷۲ هزار و ۶۶۳ نفر تلفات جانی

۸۴.۱ میلیارد دلار خسارت مالی

تخمین زده می‌شود که ۷۰.۷۵ میلیارد دلار از این خسارت، به بخش صنعت و تجارت وارد شود، خسارت مسکن، ۱۰.۴ میلیارد دلار و از دست دادن درآمد ۲.۹۱ میلیارد دلار روز‌های کاری باشد. در این گزارش برآورد شده است که به موازات کاهش سهم استان‌های زلزله زده در درآمد ملی، صادرات ۱۰ استان در معرض این فاجعه، ممکن است به زیر ۱۵ میلیارد دلار برسد. وخامت زیرساخت بندری نیز بیشتر و بیشتر خواهد شد و نسبت کسری بودجه به درآمد ملی، ممکن است از ۵.۴ درصد فراتر رود.

کسری بودجه برای سال ۲۰۲۳ میلادی ۶۵۹.۶ میلیارد لیره در نظر گرفته شده است. بلومبرگ تخمین می‌زند که هزینه‌های عمومی برای زلزله می‌تواند معادل ۵.۵ درصد تولید ناخالص داخلی باشد. در شرایط فعلی می‌توان انتظار داشت کسری بودجه حداقل از ۱ تریلیون لیره تجاوز کند.

بر اساس تحلیل داده‌های بلومبرگ، خسارات زیرساختی در هفت سرفصل متفاوتو جداگانه جمع آوری شده است. این ۷ عنوان اصلی به شرح زیر فهرست شده است:

حمل و نقل

اگرچه اداره کل راهداری اعلام کرد هیچ مسیری برای تردد مسدود نیست، اما بر اساس اطلاعیه مورخ ۱۹ بهمن ماه، مشکلات در فرودگاه خاتای و جاده خاتای - ریحانلی همچنان ادامه دارد. بر اساس اطلاعات و تصاویر میدانی، راه‌های بسیاری از شهر‌ها و روستا‌ها برای تردد باز نیست. ریزش‌های زیادی در جاده‌ها به ویژه جاده‌های غازی عنتاب، خاتای، عثمانیه، آدییامان- چلی خان رخ داده است. در حالی که تعمیرات همچنان ادامه دارد، زیرساخت‌های جاده در برخی نقاط باید بازسازی شوند و نیاز به بودجه متمم وجود دارد.

صنعت برق و شبکه انتقال

نقاط ترانسفورماتور در بخش قابل توجهی از استان‌های زلزله زده تخریب شد و در برخی مناطق شبکه توزیع برق در حد خاموشی کامل آسیب دید. گمان می‌رود که راه اندازی مجدد ترانسفورماتور و تاسیسات شبکه در مدت زمان طولانی و با صرف اعتبارات کلان انجام شود. اگرچه مشکلات تاسیسات و خطوط اصلی انتقال انرژی برطرف شده است، اما مشکلات در بخش‌های توزیع درون شهری در برخی از استان‌ها همچنان ادامه دارد.

گاز طبیعی

با وقوع زمین لرزه، انفجار‌هایی در خطوط لوله گاز طبیعی رخ داد و شرکت ملی بوتاش ترکیه، ناچار شد به سرعت جریان گازی عنتاب، خاتای و قهرمان مرعش را قطع کند. در خطوط اصلی انتقال BOTAŞ خرابی و گسیختگی رخ داده و با پس لرزه در مناطق تعمیر شده، خسارت سنگینی ایجاد شده است.

خطوط نفت

BOTAŞ جریان نفت به ترمینال را برای بازرسی تاسیسات پس از اولین زمین لرزه روز دوشنبه متوقف کرد، اما گفت هیچ نشتی یا آسیبی مشاهده نشد. BOTAŞ جریان نفت خام را به پایانه صادراتی جیهان در سواحل مدیترانه در روز سه‌شنبه ۷ فوریه منتقل کرد. در عرض چند ساعت، انتقال دوباره راه اندازی شد و اقلیم کردستان تایید کرد که جریان نفت ادامه دارد.

ارتباطات

اگرچه خدمات مخابراتی در استان‌های منطقه با ۱۱.۵ میلیون مشترک تلفن همراه به طور کامل متوقف نشده، اما اختلالات جدی همچنان وجود دارد. بر اساس بیانیه انجمن اپراتور‌های مخابرات سیار که ترکسل، ترک تلکام و وودافون عضو آن هستند، ۲۴۵۱ ایستگاه پایه غیرفعال شده، ۱۹۰ ایستگاه تلفن همراه پرتال با هزینه بالا ارسال شده و ۳۴۸۵ ژنراتور به صورت فوری توسط اپراتور‌ها برای رفع نیاز‌های انرژی سفارش داده شده است. با این حال، اختلالات بیشتر در روستا‌ها و شهر‌ها ادامه دارد.

بیمارستان‌ها

بلوک A بیمارستان دولتی اسکندرون که برای خدمات مراقبت‌های ویژه مورد استفاده قرار می‌گرفت، به طور کامل بر اثر زلزله تخریب شد. همچنین دو بیمارستان دولتی در استان خاتای تخریب شدند، بسیاری از بیمارستان‌های خصوصی نیز ویران شدند یا به شدت آسیب دیدند.

مدارس

هنوز اطلاعات رسمی از تعداد مدارس تخریب شده اعلام نشده است، اما اطلاعات میدانی نشان دهنده تخریب گسترده در مناطق شهری و روستایی است.

کارشناسان مالی، به دولت اردوغان توصیه کرده‌اند:

مقررات قانونی برای حمایت از شرکت‌های لطمه دیده از زلزله باید در دستور کار قرار گیرد و به سازمان‌ها فرصت داده شود تا «به سوی برنامه ریزی شهری بهتر در برابر زلزله» حرکت کنند.

در فرآیند‌های بازسازی و احیای اقتصادی پس از زلزله، موضوع باید در چارچوب رویکرد توسعه اقتصادی مبتنی بر اقتصاد بازار بررسی شود و دولت دست از حمایت مالی بی حساب و کتاب از نهاد‌های دولتی بردارد.