ریشه اصلی مشکلات اقتصادی چیست؟
سید رضا فاطمی امین در همایش "پیشران‌های اقتصادی فرصتی برای توسعه ملی" اظهار کرد: در ۱۰ ماهه امسال در مقایسه با ۱۰ ماهه سال گذشته، صادرات غیر نفتی رشد ۱۷.۷ درصدی داشته است. در این واردات هم ۱۶.۹ درصد رشد داشته که ۱۶ درصد آن مربوط به رشد واردات کالاهای واسطه‌ای و ۵۱ درصد رشد واردات کالاهای سرمایه ای بوده که هر دو به معنای حرکت رو به جلوی تولید است. همچنین واردات کالاهای مصرفی در این مدت کاهش هشت درصدی داشته است.
وی با بیان اینکه بررسی آمارهای بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد در شش ماهه نخست امسال رشد ۱۵ درصدی سرمایه گذاری در ماشین آلات اتفاق افتاده، گفت: تا پایان شهریور ماه امسال رشد بخش صنعت ۴.۹ درصد به ثبت رسیده که از میانگین ۳.۳ درصدی رشد اقتصادی کشور بالاتر است. باید گفت رشد صنعت مهم‌تر از سایر بخش‌ها است زیرا رشد این بخش است که اشتغال ایجاد می‌کند.
به گفته این مقام مسئول ریشه اصلی مشکلات اقتصادی کشور، به هم ریختگی ساز و کاری است؛ یعنی نهادها، قوانین، مقررات، فرایندها، تصمیمات و ساز و کارها دچار اشکال هستند که نتیجه آن بی‌ثباتی و غیرقابل پیش بینی بودن اقتصاد و بروز ناترازی است.
وی همچنین با بیان اینکه در ۱۰ سال گذشته رشد اقتصادی اندک بود، تصریح کرد: یعنی درآمدهای مردم رشد زیادی نداشته است، اما تورم های بالایی تجربه کردیم و این به‌هم‌ریختگی، قدرت خرید مردم را کاهش داده است و به بروز ناترازی درآمد و هزینه خانوارها انجامیده است. همچنین ناترازی در زنجیره تولید هم وجود دارد. به طور مثال هر چند سال گذشته میلادی رشد هشت درصدی در تولید فولاد شاهد بودیم که بیشتر از رشد کشورهایی همچون آلمان، چین، فرانسه و کره جنوبی بود، اما ناترازی شدیدی در زنجیره فولاد کشور شاهد هستیم.
فاطمی امین با بیان اینکه برای رفع مشکلات باید همه مسائل را با هم تحلیل کرد، اما حل آنها باید مطابق نقشه راه و اولویت بندی باشد، گفت: یکی از مسائلی که باید از سوی تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی حل شود و هماهنگی و همکاری بین حاکمیت و کسب و کار ها را نیاز دارد، موضوع صادرات است. صادرات به دلیل ارزآوری و تامین منابع ارزی برای واردات اهمیت دارد. اما برای اینکه در عرصه جهانی حرف‌هایی برای گفتن داشته باشیم باید به تولید و صادرات کالاهایی بپردازیم که کمتر کشوری به آن ورود کرده است که به آن "شاخص پیچیدگی" اطلاق می‌شود.
وی از هدفگذاری در این زمینه خبر داد که این شاخص طی چند سال آینده در اقتصاد ایران از ۶۵ به ۴۰ برسد گفت: امروز در یک تله کاهش قدرت خرید قرار داریم. توسعه صادرات می‌تواند در این زمینه اثربخش باشد، یعنی از طریق صادرات است که تولید و اشتغال شکل گرفته و تقاضا به حرکت در می آید و یکی از کارکردهای پیشران‌های اقتصادی نیز باید همین باشد.
فاطمی امین با بیان اینکه سرمایه گذاری با رویکرد آمایش سرزمینی و همچنین در راستای تکمیل زنجیره‌های ارزش و زنجیره‌های تامین شکل نگرفته، گفت: به طوری که هم اکنون شهرهای داریم که با مشکل کمبود نیروی کار مواجه اند و در مقابل شهرها و مناطقی در کشور وجود دارد که سرمایه‌گذاری و فرصت‌های شغلی اندکی در آنها تعریف شده است. در وزارت صنعت، معدن و تجارت ۴۵۰ شهرستان در چهار گروه طبقه بندی شده و به دنبال تغییر توزیع جغرافیایی سرمایه‌گذاری هستیم.
وی بر لزوم سرمایه‌گذاری به ویژه در جاهایی که در زنجیره ها نقص وجود دارد و همچنین به لزوم احیا و فعال سازی واحدهای غیر فعال یا واحدهایی که با کمتر از ظرفیت واقعی کار می‌کنند تاکید کرد و گفت: ۳۰ درصد واحدهای کشور با نقص مدیریتی مواجه هستند، این در حالی است که بنگاه های بزرگ و بالغ می توانند به چنین واحدهایی کمک کنند. نقشه راه وزارت صنعت، معدن و تجارت در سه گام اساسی تعریف شده که گام نخست آن (از مهر ۱۴۰۰ تا اسفند امسال) متمرکز بر اصلاح ساختارهای وزارتخانه و گام دوم آن بر بازآفرینی در کسب و کارها و تمرکز و توان مدیریتی قرار گرفته است.
روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، نیز در این نشست گفت: وقتی زنجیره ارزش شکل می‌گیرد قسمت‌های بالا دستی زنجیره بر مبنای توسعه سخت افزاری است و نیاز مغز افزاری و نرم افزاری کمتری دارند، این در حالی است که بیشتر ارزش‌ها از سرمایه‌های ثابت حاصل می‌شود. نگاهی به ۱۰۰ شرکت برتر جهان حاکی است بسیاری از این شرکت‌ها درصد بالایی از ارزش‌شان ناشی از دارایی‌ها و مالکیت‌های فکری‌شان است.
معاون رئیس‌جمهور با بیان اینکه در جهان دو نوع مالکیت فکری فناورانه و هنری وجود دارد که هر دوی آنها در کشور ما کم‌رنگ است، گفت: موضوعی که به نظر می‌رسد دولت و حاکمیت نیز به اهمیت آن پی برده باشند. امیدوارم در مقوله اقتصاد دانش بنیان و توسعه آن دیر بیدار نشویم.
وی با بیان اینکه در آینده فقط شرکت‌هایی در کورس رقابت باقی خواهند ماند که تا دست‌کم پنج سال آینده روی توسعه جدید که عموماً نرم افزاری است سرمایه‌گذاری کنند، تصریح کرد: در دوره جدید زنجیره ارزش باید در شرکت‌های بزرگ و در دل زنجیره‌های اقتصادی که در بطن شرکت‌های بزرگ خصوصی شکل می‌گیرد، دنبال شود.
