۱۰ دقیقه رویارویی بی‌نتیجه بلینکن و لاوروف
اولین دیدار رودرروی وزرای خارجه ایالات متحده و روسیه پس از آغاز جنگ اوکراین روز پنجشنبه در حالی برگزار شد که واکنش‌های رسمی طرفین نشان می‌دهد با توجه به مواضع انعطاف‌ناپذیر مسکو و واشنگتن امیدی به نتیجه‌بخشی دیپلماسی وجود ندارد.
آنتونی جی بلینکن، وزیر خارجه امریکا و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه روز پنجشنبه ۲ مارس در حاشیه نشست گروه ۲۰ کشور بزرگ صنعتی که در دهلی‌نو برگزار می‌شد با یکدیگر دیدار و گفتگو کردند. این دیدار که حدود ۱۰ دقیقه به طول انجامید اولین دیدار رودرروی دیپلمات‌های ارشد این دو کشور به حساب می‌آمد. وزیر خارجه ایالات متحده مدعی است که از این فرصت کوتاه استفاده کرده تا از روس‌ها بخواهد به جنگ در اوکراین پایان دهد، اما مقام‌های ارشد امریکایی این دیدار را «کوتاه، بر اساس ضرورت و بدون شک بی‌نتیجه» توصیف می‌کنند.
این دیدار از پیش‌برنامه‌ریزی نشده در حاشیه یک اجلاس مهم بین‌المللی در هند ثابت کرد که دولت ایالات متحده خود را نیازمند از سرگیری گفتگو‌های مستقیم و رودررو با روسیه می‌داند و معتقد است که باید راه‌ها برای گفت‌وگوی مستقیم در خصوص سرنوشت جنگ در اوکراین و سایر مسائل مهم در روابط واشنگتن و مسکو باز بماند.
شامگاه پنجشنبه، وزیر امور خارجه ایالات متحده در یک نشست خبری درباره این دیدار گفت که علاوه بر درخواست برای متوقف ساختن تجاوز نظامی به اوکراین به لاوروف گفته است که روسیه باید اجرای معاهده «نیو استارت» را از سر بگیرد. ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه در سخنرانی خود به مناسبت سالگرد شروع آنچه روسیه «عملیات ویژه نظامی» می‌خواند، گفت که در واکنش به اقدامات غرب، مسکو اجرای تعهداتش در معاهده نیو استارت را تعلیق می‌کند. به گفته بلینکن او همچنین از لاوروف خواسته است که روسیه هر چه سریع‌تر برای آزادی پائول ولان که به اتهام جاسوسی در روسیه دستگیر شده، اقدام کند.
بلینکن افزود: «من به وزیر امور خارجه روسیه گفتم که مهم نیست در جهان یا در روابط ما چه اتفاقی می‌افتد، ایالات متحده همیشه آماده تعامل و اقدام در مورد کنترل تسلیحات استراتژیک خواهد بود، همان‌طور که ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در اوج جنگ سرد عمل کردند.»
روایت امریکایی‌ها از نتیجه این دیدار ناامیدکننده است. روزنامه واشنگتن‌پست به نقل از یک مقام ارشد امریکایی می‌نویسد: «ما همیشه امیدوار باقی می‌مانیم که روس‌ها تصمیم خود را تغییر خواهند داد و برای درگیر شدن در یک فرآیند دیپلماتیک با هدف پایان جنگ آماده خواهند شد.» این مقام امریکایی همچنین تاکید می‌کند که «انتظار نمی‌رفت که در پی این دیدار کوتاه تغییری جدی حاصل شود.»
در حاشیه نشست گروه ۲۰ کشور صنعتی در هند دیدار‌ها و جلسات مهم دیگری هم برگزار شد. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز در یکی از نشست‌های جانبی که سرگئی لاوروف و گین گانگ، وزیر امور خارجه چین نیز در آن حضور داشتند، بلینکن از همه کشور‌ها خواسته تا به روسیه فشار بیاورند به خاطر «صلح بین‌المللی و ثبات اقتصادی» از اوکراین خارج شود.
این تحرکات دیپلماتیک در شرایطی انجام می‌شود که اروپا با یکی از مخرب‌ترین و مرگبارترین جنگ‌ها از زمان پایان جنگ جهانی دوم دست و پنجه نرم می‌کند. کارشناسان نظامی معتقدند هم روسیه و هم اوکراین در تلاش هستند تا با جمع‌آوری نیرو و تجهیزات کافی یک عملیات بزرگ را در فصل بهار آغاز کنند و با کسب برتری‌های خیره‌کننده، آماده پایان دادن به جنگ شوند. نیرو‌های نظامی روسیه ماه‌هاست که قدم به قدم برای اشغال شهر استراتژیک باخموت پیشروی می‌کنند و اوکراینی‌ها به‌رغم تلفات سنگینی که تاکنون متحمل شده‌اند همچنان به مقاومت ادامه می‌دهند. این وضعیت باعث شده که برای هفته‌ها هیچ یک از طرفین پیشروی چشمگیری نداشته باشند.
دورنمای مثبتی هم برای موفقیت راهکار‌های دیپلماتیک به منظور پایان دادن به جنگ وجود ندارد. در نشست گروه ۲۰، روسیه و چین مشترکا مانع از آن شدند که وزرای امور خارجه گروه ۲۰ بیانیه مشترکی بر مبنای اجماع صادر کنند. این دو کشور معتقد بودند بند‌هایی از بیانیه که در آن به انتقاد از اقدامات روسیه در جنگ اوکراین پرداخته شده مناسب نیستند.
در واکنش به این اقدام مسکو و پکن، باقی ۱۸ کشور عضو گروه ۲۰ بیانیه‌ای مشترک صادر کردند. صدور این بیانیه نشان داد که هرچند برخی کشور‌ها نظیر هند، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی و اندونزی موضع خنثی‌تری دارند و در برخی موارد می‌کوشند که متن به نفع روسیه تعدیل شود، اما آن‌ها نیز دست‌کم تا امروز بر سر ضرورت محکوم کردن این تجاوز با سایر کشور‌ها هم‌نظر هستند.
مقام‌های روسی واکنش جالبی به دیدار بلینکن و لاوروف داشته‌اند. به گفته آن‌ها این وزیر خارجه ایالات متحده بوده که تقاضای دیدار و گفتگو با وزیر خارجه روسیه را داشته و طرف روس تقاضایی در این خصوص مطرح نکرده است. این مساله در حالی مطرح شده که آنتونی بلینکن روز چهارشنبه پیش از پرواز از ازبکستان به سوی هند به خبرنگاران گفته بود هیچ برنامه‌ای برای دیدار و گفت‌وگوی دوجانبه با سرگئی لاوروف یا گین گانگ ندارد.
به گزارش خبرگزاری اینترفکس، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه روز جمعه اعلام کرد که هیچ مذاکره‌ای میان لاوروف و بلینکن صورت نگرفته است. او همچنین در توییتی صحبت‌های وزیر خارجه امریکا درباره موضوع پائول ولان را تکذیب کرد: «در دیدار آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه موضوع آزادی پائول ولان نظامی پیشین امریکایی را که در روسیه زندانی است، مطرح نکرده است. اطلاعیه دیروز وزارت امور خارجه ایالات متحده امریکا مبنی بر اظهار نگرانی بلینکن از عاقبت شهروند امریکایی زندانی در روسیه در دیدار با سرگئی لاوروف به دور از واقعیت است این رفتار حکومت امریکا غیرقابل باور است.»
ماه گذشته، در نشست وزرای دارایی گروه ۲۰، جنت یلن، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده با مقام‌های روس درگیری لفظی پیدا کرده و به آن‌ها گفته بود که «وظیفه اخلاقی» روسیه و مقام‌های روس پایان دادن به جنگ است. او همچنین تاکید کرده بود که آن‌ها هم در «جنایت‌های پوتین شریکند.»
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا چندی قبل گفته بود درگیری در اوکراین باید با دیپلماسی و مذاکرات خاتمه یابد و ولودیمیر زلنسکی نیز این را می‌داند. او تاکید داشت: «ما در حال حاضر روی تقویت شرکای اوکراینی‌مان تمرکز می‌کنیم به‌طوری که زمانی که صحبت از میز مذاکره‌ای شد و زمان این مذاکرات فرا رسید شرکای اوکراینی ما تا حد امکان قوی بوده و دست بالا را در مذاکرات داشته باشند.»
در مقابل، روسیه اقدامات ایالات متحده را مانع اصلی پایان جنگ اوکراین می‌داند و معتقد است ارسال اسلحه از سوی امریکا و غرب باعث شده جنگ تداوم یابد. روز گذشته دمیتری مدودف، معاون شورای امنیت ملی و رییس‌جمهور پیشین روسیه در این خصوص گفت: «ارسال هواپیما‌های ناتو به اوکراین و صیانت از آن‌ها در لهستان مداخله مستقیم ائتلاف ناتو در جنگ علیه روسیه است. کارشناسان غربی اذعان می‌کنند، زمانی که متخصصان ناتو، اوکراینی‌ها را در استفاده از تسلیحات نظامی آموزش می‌دهند، می‌توان آن را دخالت مستقیم ناتو در کنار اوکراین در درگیری نظامی دانست.»
مدودف افزود: «از سال ۱۹۲۰ کشوری را که به دشمن تسلیحات ارسال می‌کند و بدنه نظامی برای استفاده از آن تسلیحات آموزش می‌دهد را می‌توان به عنوان هدف نظامی قانونی ارزیابی کرد.» وی به منشور کیلوگ - بریان در سال ۱۹۲۸ و منشور بوداپست در سال ۱۹۳۴ اشاره کرد و گفت: «آنچه امروز رخ می‌دهد یعنی آموزش نظامیان اوکراینی توسط مربیان کانادایی و آلمانی در اتحادیه اروپا برای نحوه کار کردن با تانک‌های لئوپارد درست همین است.»
مدودف خاطرنشان کرد: «اگر هواپیما‌های ناتو در آینده توسط ارتش آن مثلا در خاک لهستان حفاظت و صیانت شوند نیز به منزله دخالت مستقیم ناتو در جنگ علیه روسیه قلمداد خواهد شد که کلی عواقب در پی خواهد داشت.»
