گزارش یک آشفتگی؛ تایید و تکذیب‌های بارداری «ایران»
سال ۹۶ یک توله یوزپلنگ ماده که از دست قاچاقچیان نجات پیدا کرده بود، برای نگهداری به پارک پردیسان تحویل داده شد. این ماده یوز«ایران» نام گرفت و دامپزشکان در همان مقطع اعلام کردند که «ایران» توان باروری دارد. در دی ماه همان سال ایمان معماریان - دامپزشک سابق پارک پردیسان - از معاینه «ایران» (ماده یوز کشف شده در تهران) خبر داد و گفت: احتمال تولید مثل «ایران» با کوشکی - یوز نر سایت تحقیقات یوزپلنگ آسیایی- وجود دارد. به گفته او «ایران» قابلیت برگشت به طبیعت را ندارد چراکه این حیوان زمانی که از طبیعت جدا شد، سن کمی داشت و بسیاری از توانایی‌های لازم برای زندگی در طبیعت را نیاموخته است. به همین دلیل «ایران» در سایت نگهداری تحقیقات یوزپلنگ آسیایی در پارک پردیسان کنار «کوشکی» و «دلبر» نگهداری می‌شود.
۱۷ فروردین ماه ۱۳۹۹ مرحله جدیدی در زندگی «ایران» جوان آغاز شد. قرار بود ماده یوز جوان از پردیسان کوچ کند و به زیستگاه اصلی خود در سمنان بازگردد. با تایید امیر عبدوس- مدیر کل سابق محیط زیست استان سمنان- «ایران» به محل تکثیر در اسارت یوز که در استان سمنان قرار دارد، منتقل شد.
ابتدای فروردین ماه ۱۴۰۰ «فیروز» - یوز نر ۱۱ ساله منطقه توران - زنده‌گیری و برای جفتگیری با «ایران» - یوزپلنگ ماده - به محیط اسارت واقع در سایت توران منتقل شد. انتشار این خبر واکنش‌هایی را به‌دنبال داشت و برخی از کارشناسان اعلام کردند که چنین اقدامی می‌تواند معدود یوزهای باقی مانده در طبیعت را تهدید کند.
بیش از یک سال ازاظهار نظرهای کارشناسان محیط زیست درباره پتانسیل باروری ایران گذشت که ۶ بهمن ماه ۱۴۰۰ و در روزهای پایانی قرن اخبار خوبی از «ایران» به گوش رسید. ساعت ۷ صبح روز شنبه (۲ بهمن ماه ۱۴۰۰ ) علائم استروس(فحلی) در یوز ماده پارک ملی توران مشاهده شد. سه شبانه روز تلاش یوزپلنگ نر و ماده (ایران) برای انجام عمل لقاح موفقیت آمیز بود. ۱۱ اردیبهشت‌ماه سال جاری سه توله نر به روش سزارین صحرایی متولد شدند اما در همان روزهای ابتدایی دو توله تلف شدند و ۹ اسفند ماه هم «پیروز» پس از گذشت حدود ۱۰ ماه به سرنوشت برادرانش دچار شد.
اکنون پس از یک سال پر فراز و نشیب دوباره اخباری از بارداری «ایران» منتشر شده این در حالیست که هنوز از این خبر اطمینان خاطر نداریم چراکه مسئولان مربوطه این خبر را چندین بار تایید و تکذیب کرده‌اند.
۱۷ بهمن ماه بود که درپی خبر منتشر شده مبنی بر جفتگیری «ایران» و «فیروز» غلامرضا ابدالی - سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست - در گفت و گو با ایسنا، ضمن تایید این خبر اظهار کرد: این دو یوزپلنگ آسیایی نیاز به اقدام خاصی ندارند و باید روال طبیعی را طی کنند. اگر «ایران» باردار شود، احتمالا اردیبهشت‌ماه زایمان می‌کند.
۸ اسفند ماه امید مرادی - رئیس جامعه دامپزشکان ایران - در ویدئویی که در سایت سازمان حفاظت محیط زیست درباره روند درمانی «پیروز» و علت انتخاب روش دیالیز صفاقی به جای همودیالیز منتشر شد، با اشاره به بارداری ایران اظهار کرد: تنها گزینه برای خونی که با خون «پیروز» مطابقت داشته باشد، خون مادر او (ایران) است. این در حالی است که «ایران» در حال حاضر باردار است و خون‌گیری از او احتمال سقط جنین را در این گونه افزایش می‌داد.
این در حالیست که ۹ اسفند دکتر پیام محبی - رئیس جامعه دامپزشکان ایران - در جلسه ویژه فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی با موضوع بررسی علت مرگ «پیروز»، درباره انتشار اخباری درباره بارداری «ایران» گفت: ۳۵ روز پیش مادر پیروز جفت گیری کرد و هنوز به‌طور قطعی نمی‌توان گفت او باردار است چراکه با توجه به احتمال بارداری، امکان بیهوش کردن حیوان جهت انجام سونوگرافی و آزمایش وجود ندارد. پزشکان منتظر هستند تا «ایران» به شرایطی برسد تا از روی ظاهر بتوان بارداری او را تشخیص داد.
در همین روز بهرامعلی ظاهری - مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان - اظهارکرد: «ایران» در تاریخ ۵ بهمن ماه امسال جفتگیری موفق با «فیروز» داشت اما تا قبل از انجام سونوگرافی باردار بودن او را نه تایید می‌کنم نه رد.
فردای همان روز علی سلاجقه - رییس سازمان حفاظت محیط زیست - در حاشیه هیات دولت در جمع خبرنگاران خبر باردار بودن «ایران» را تایید کرد.
آخرین اظهارنظر در این زمینه مربوط به بهرامعلی ظاهری است. او ۱۴ اسفندماه با اشاره به انتشار اخباری مبنی بر بارداری یوزپلنگ «ایران» اظهار کرد: جفتگیری «ایران» و «فیروز» در ۵ بهمن ماه ۱۴۰۱ ثبت و تائید شده ولی بدون سونوگرافی نمی‌توانیم درباره باردار بودن یا نبودن «ایران» نظر قطعی بدهیم . در صورت صدور مجوز ، «ایران» را باید ۴۵ تا ۵۰ روز بعد از جفتگیری ، سونوگرافی کنیم تا مشخص شود باردار هست یا نه؟
او اضافه کرد: برای سونوگرافی ایران، این یوزپلنگ نیاز به بیهوشی دارد به همین دلیل انجام سونوگرافی به تصمیم کمیته تخصصی یوز وابسته است و اگر متخصصان سازمان، کارشناسان و دامپزشکان به این جمع بندی برسند، ایران سونوگرافی می‌شود. درصورت انجام و تایید نتیجه سونوگرافی از وضعیت بارداری یوز ماده «ایران»، در اواخر اسفندماه امسال، امیدواریم در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، «ایران»صاحب توله یوزهای جدید شود.
به گزارش ایسنا، سازمان حفاظت محیط زیست سال گذشته مانور خبری زیادی روی اولین بارداری «ایران» انجام داد که پس از تولد توله‌ها تشدید شد. سال جاری در پی مرگ «پیروز» -تنها توله یوز بازمانده از ایران- انتظار می‌رفت که این سازمان نسبت به انتشار اخبار مربوط به یوزهای در اسارت حساب شده تر عمل کند اما دقیقا معکوس عمل شد و در حالی که مدیریت اخبار مربوط به بارداری «ایران» می‌توانست از تلخی مرگ توله یوزها به‌ویژه «پیروز» بکاهد و مخاطب را در معرض اطلاعات دقیق درباره احتمال بارداری «ایران» قرار دهد اما سوء مدیریت خبری و شتابزدگی در اطلاع‌رسانی تاکنون نتیجه‌ای جز آشفتگی ذهنی مردم نداشته و یک خبر امیدوارکننده را تبدیل به حاشیه جدیدی برای سازمان محیط زیست کرده است.
امید می‌رود که سازمان حفاظت محیط زیست استراتژی رسانه‌ای درستی را طی ماه‌های آینده برای اطلاع‌رسانی درباره وضعیت «ایران» اتخاذ کند چراکه یک ایران چشمش به وضعیت «ایران» است.
