۷ عارضه‌ای که ممکن است در روزه‌داری رخ دهند
بر اساس اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، در ایام روزه‌داری به دلیل تغییر سبک زندگی و تغییر الگوی غذایی، افراد روزه‌دار ممکن است دچار مشکلاتی شوند که برخی از آن‌ها در ادامه می‌آید:
- افت فشارخون: تعریق زیاد، ضعف، کاهش انرژی، سرگیجه، رنگ پریدگی و حالت غش که ممکن است هنگام بعداز ظهر در ماه مبارک رمضان اتفاق بیفتد از علائم افت فشارخون است که به دلیل مصرف کم مایعات و نمک رخ می‌دهد.
اگر فرد روزه‌داری دچار افت فشار خون شد، می‌توان با خنک نگه داشتن فرد و افزایش مصرف مایعات و نمک که باید با توجه به وضعیت بیماری قلبی –عروقی فرد انجام شود، علائم را برطرف کنند.
- سردرد: به دلایل مختلف مانند عادت به کافئین و تنباکو و قطع آن، خستگی و عدم استراحت و خواب کافی به علت فعالیت زیاد، از دست دادن آب بدن، گرسنگی و افت قند خون یا افت فشارخون پدید آید. سردردهای میگرنی نیز ممکن است در این دوران تشدید شوند. زیرا کاهش قند خون و کم آبی باعث افرایش اسیدهای چرب آزاد خون شده و به طور مستقیم اثر شدیدی بر آزادسازی کاتکولامین‌ها در موارد میگرن می‌شود، اما حتی این افراد نیز با راهنمایی و کمک پزشک معالج و ایجاد تغییرات مختصر در مصرف دارو می‌توانند روزه بگیرند.
برای درمان این سردردها آب و مایعات کافی نوشیده شود. مصرف سبزیجات در وعده سحری نیز کمک کننده است. در عین حال در طول ماه مبارک رمضان برنامه خود را طوری تنظیم کنید که خواب و استراحت کافی داشته باشید. در زمان روزه‌داری در معرض نور خورشید قرار نگیرید و در صورت اجبار، از عینک و کلاه استفاده کنید. فعالیت‌های بدنی و ورزش در معرض نور خورشید انجام نشود. گاهی مصرف یک قرص مسکن در وعده سحری می‌تواند کمک کننده باشد.
- افت قند خون: ضعف، سرگیجه، خستگی، عدم تمرکز، تعریق، لرزش، کاهش فعالیت و قدرت جسمانی، سردرد، تپش قلب از علائم افت قند خون است. در افراد دیابتی افت قند خون گاهی ممکن است به علت عدم تنظیم داروهای فرد دیابتیک و از تنظیم خارج شدن قند خون باشد. به طوری که افت قند خون به طور ناگهانی ایجاد شده و فرد به کما برود. در افراد غیر دیابتی، مصرف زیاد قندهای ساده در وعده سحر باعث ترشح زیاد انسولین و افت قند در طول روز می‌شود. همچنین عدم مصرف سحری می‌تواند سبب افت شدید قند خون و حتی عدم هوشیاری فرد در طول روز شود.
پرهیز از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی قندهای ساده در وعده سحری، تنظیم مصرف داروهای کنترل کننده دیابت بر اساس توصیه‌های پزشک در افراد دیابتیک، مصرف وعده سحری با رژیم غذایی سالم از جمله اقداماتی است که می‌توان برای پیشگیری از افت قند خون در زمان روزه‌داری انجام داد.
- گرفتگی عضلات: این مشکل به دلیل مصرف ناکافی غذاهای حاوی کلسیم، منیزیوم، سدیم و پتاسیم، مصرف غذاهای چرب در وعده شام یا افطار یا کم آبی بدن رخ می‌دهد.
مصرف غذاهایی که منبع غنی از کلسیم، منیزیوم، سدیم و پتاسیم (سیب زمینی، موز، ملون‌ها، هندوانه، دوغ، سبزی‌های برگ سبز، آب پرتقال طبیعی، مغزها، گوجه فرنگی، خرما، حبوبات و ...) و لبنیات (شیر، ماست، پنیر و کشک)، گوشت و پرهیز از غذاهای پرچرب در آخر شب، نوشیدن مایعات (به ویژه آب) به میزان کافی در وعده های سحر، افطار، بین افطار و شام و از زمان شام تا سحر می‌تواند در پیشگیری و درمان این عارضه موثر باشد.
- زخم معده، سوزش سردل، ورم معده و ...: افزایش اسید در معده خالی باعث این عوارض می‌شود. سوزش سردل ابتدا در قسمت فوقانی معده در بالای دنده‌ها شروع شده و تا ناحیه گلو گسترش می‌یابد. غذاهای ادویه‌دار، نوشابه‌های گازدار مثل کولا و نیز قهوه این حالت‌ها را بدتر می‌کند.
درمان‌هایی برای کاهش سطح اسید معده موجود است و افرادی که دچار زخم معده یا ناراحتی‌های گوارشی هستنند، باید جهت روزه‌داری با پزشک معالج خود مشورت کنند.
- درد مفاصل: افزایش فشار در مفصل زانو هنگام نماز یا بالا و پایین رفتن از پله ها مخصوصا در کهنسالان و افرادی که دچار التهاب مفاصل هستند باعث درد، تورم و ناراحتی می‌شود. مصرف مایعات به میزان ناکافی نیز می‌تواند در بدتر شدن این وضعیت موثر باشد.
برای پیشگیری و درمان این عارضه کم کردن وزن توصیه می‌شود. زیرا زانوها قادر به تحمل وزن اضافی نیستند. ورزش و حفظ تناسب اندام باعث کاهش درد می‌شود و همچنین باعث می‌شود که فرد راحت‌تر نماز خود را به جا آورد. مصرف منابع اسید چرب امگا-۳، میوه‌ها و سبزی‌ها، ادویه‌ها، حبوبات و غلات کامل و مصرف آب به میزان حداقل هشت لیوان در کل وعده‌های سحری، افطار، شام و شب تا سحر می‌تواند در بهبود درد مفاصل کمک کننده باشد.
- یبوست: یبوست می‌تواند باعث هموروئید (بواسیر) و سوء هاضمه همراه با احساس پری معده شود. مصرف زیاد غذاهای تصفیه شده مثل نان‌های تهیه شده از آرد سفید (نان لواش و فانتزی) و کاهش مصرف آب و غذاهای حاوی فیبر (میوه و سبزی) از علل بروز این عارضه است.
پرهیز از مصرف زیاد غذاهای تصفیه شده مثل نان سفید، افزایش مصرف آب، استفاده از نان‌های سبوس‌دار (نان سنگک و جو) به همراه مایعات، افزایش مصرف میوه‌ها به خصوص میوه‌های حاوی فیبر بالا مثل هندوانه و سبزی‌ها، مصرف خاکشیر یا تخم شربتی با آب داغ در موقع خواب، مصرف آلو و انجیر خیس خورده در آب در هنگام خواب همراه با یک لیوان آب ولرم می‌تواند در رفع این عارضه کمک کند.
