بارندگی‌های "سیل‌آسا" / انتظار بارش‌های زیاد در تابستان و پاییز نرمال

رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان این‌که برای پیش بینی‌های دقیق و نقطه‌ای یا به عبارتی در مقیاس کوچک مهم‌ترین ابزاری که از نظر دیدبانی مورد استفاده قرار می‌گیرد رادار هواشناسی است، اظهار کرد: این ابزار‌ها سلول ابر را مشخصاً نشان می‌دهد، جهت حرکت ابر، شدت بارندگی می‌توان با دقت بالا در مقیاس منطقه‌ای تخمین بزنیم، بنابراین هشدار‌های کوتاه مدت در محدوده ساعت حتی یکی دو ساعت صادر می‌شود.

احد وظیفه ادامه داد: برای برخی از پدیده‌ها چنین هشدار‌هایی لازم است، اما وقتی که با پدیده‌ها و سیستم‌هایی با مقیاس بزرگتری مواجه هستیم پیش بینی‌های عددی که عمدتا برای پیش بینی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، این پدیده‌ها قابل پیش بینی از روز‌های قبل است، گاهی برای سیستم‌های زمستانی از هفته قبل می‌توان این پیش بینی‌ها را انجام داد، ولی برای سیستم‌های تابستانی مانند طوفان دیروز بعدازظهر تهران که سرعت آن در فرودگاه مهرآباد به بیش از ۱۰۰ کیلومتر برای بازه حدود نیم ساعت هم رسید وجود چنین ابزار‌هایی مانند رادار هواشناسی ضروری است. متاسفانه به دلایل مختلف هنوز شبکه راداری در کشور به طور کامل تکمیل نشده و خیلی از نقاط کشورمان دارای گپ‌هایی است که نیازمند این است، در کنار رادار هواشناسی شبکه دیدبانی منسجم و داده‌های برخط نه تنها هواشناسی بلکه از داده‌های هیدرولوژی هم لازم است علاوه بر آن مدل سازی عددی با تفکیک بسیار بالا هم لازم است که ما تا حدودی در این زمینه‌ها این امکانات را داریم، اما اگر بخواهیم صادقانه بگوییم و مقایسه کنیم با دنیای پیشرفته فاصله مان قابل توجه است.

رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی به وضعیت بارش‌ها اشاره و اضافه کرد: اگر بخواهیم با دوره بلند مدت مقایسه کنیم یعنی بازه ۳۰ سال از سال ۱۳۷۳ تا ۱۴۰۲، سال گذشته در جنوب غرب تقریباً بخشی از جنوب کشور یعنی بوشهر به سمت غرب و استان‌های کهگیلویه و بویر احمد، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان تا جنوب آذربایجان غربی و لرستان، بارندگی خیلی خوب و فراتر از سال گذشته بوده است.

وظیفه بیان کرد: ضمن اینکه میانگین ۳۰ ساله و حتی بیشتر از آن را هم دریافت کرده ایم، به‌خصوص این‌که وضعیت آب‌گیری سد‌های خوزستان خیلی خوب شده است. به خاطر همین بارندگی در مقایسه با سال گذشته تقریباً آبی که در پشت سد کرخه جمع شده ۲ برابر سال گذشته است، گرچه ظرفیت خالی زیاد دارد.

وی تاکید کرد: در جا‌های دیگر کشور بارندگی مناسب نبوده و برخی مناطق بسیار کم بوده مانند خراسان رضوی که تا الان ۴۶ درصد بارش سالانه را دریافت کرده و ۵۴ درصد کم بارشی دارد. در استان تهران حدود ۴۴ درصد بارندگی کمتر از نرمال است، اگر بخواهم استان‌هایی که بارندگی کمتر از نرمال داشتند اشاره کنم از شمال غرب، شمال آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، کل خطه سواحل جنوبی دریای خزر و همینطور استان‌هایی که در دامنه‌های جنوبی البرز واقع می‌شوند مانند قزوین، تهران، سمنان تا خراسان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، همینطور جنوب شرق، این مناطق بارندگی شان بین ۲۵، ۳۰ درصد تا ۵۴ درصد که بالاترین آن خراسان رضوی است بارندگی‌ها کمتر از نرمال بوده است.

وی گفت: اگر میانگین بارش‌ها همه استان‌ها را که ۵۰ سال گذشته آمار متقنی از آن داریم بررسی کنیم، می‌بینیم که تقریباً در همه مناطق کشورمان روند بارندگی‌ها نزولی یا کاهشی بوده و برعکس دمای میانگین این مناطق یا کل ایران و خاورمیانه و مقیاس بزرگتر جهان، روند افزایشی را نشان می‌دهد، برخی از مناطق مانند منطقه خاورمیانه میانگین افزایش دما بیشتر از سایر مناطق دنیاست، همینطور روند بارندگی ما، اگر برگردیم به ۵ دهه قبل میانگین بارشی ایران حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ میلی متر بوده که الان به ۲۰۰ میلی متر رسیده است.

رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی با بیان این‌که مشخصاً میانگین بارش‌های امسال کشور ۱۷۵ میلی متر بوده است، اظهار کرد: تغییر اقلیم چیزی نیست که با یکسال دو سال مقایسه به آن برسیم باید بازه بلندتری را در نظر بگیریم، وقتی به صورت بلند مدت بررسی می‌کنیم می‌بینیم که تغییر اقلیم اثر خود را نشان می‌دهد و از منظر‌های مختلف می‌توان این را دید از نظر دما، بارندگی، آبی که در پشت سدهاست، سبزینگی و پوشش گیاهی که در طبیعت می‌بینیم، آبی که در تالاب‌ها وجود دارد همه این‌ها دچار تغییر شده است.

وظیفه در ادامه با بیان این‌که ازنظر توان پیش بینی و تحلیل جوی، مانند همه جای دنیا روند پیشرفت را داشتیم، افزود:، اما به هر حال برای پیش‌بینی دقیق پدیده‌های خرد مقیاس نیاز به تجهیزاتی است که نیاز داریم آن‌ها را بروز رسانی کنیم. از سوی دیگر نیروی انسانی یکی از مهم‌ترین عوامل است و نیاز به آموزش و توسعه و مهارت‌ها وجود دارد.

وی درباره تغییر اقلیم گفت: اقلیم روند بارش کاهشی بوده و دما روند افزایشی داشته است، این روند تقریباً ادامه دارد به خاطر اینکه عواملی که این تغییرات را ایجاد می‌کنند تغییر نکردند و تقریبا مهم‌ترین آن گاز‌های گلخانه‌ای است که روند افزایشی آن در جهان همچنان ادامه دارد و کشور ما هم یکی از کشور‌هایی است که جزو آلوده کننده هاست.

وی با اشاره به این‌که بارندگی‌های سیل آسا تابستانی به صورت دقیق قابل پیش بینی و پیشگویی از قبل نیستند، اضافه کرد: حداکثر در بازه دو سه روز آینده احتمال رخدادشان می‌تواند مشخص شود. همین طوفان دیروز تهران ممکن بود با چند درجه تغییر رطوبت چنین وضعیتی اصلا نباشد، به میزان رطوبت و مقدار دمایی که می‌رسیم، وضعیت جوی، تغییراتی که باد درسطوح مختلف دارد می‌تواند شدت اش خیلی متفاوت باشد.

رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی یادآور شد: پیش بینی به شدت و سایز پدیده بستگی دارد، تغییراتی که در پارامتر‌های مختلف جوی از قبل ایجاد می‌کند و توسط مدل‌های عددی برای بازه‌های آینده شبیه سازی می‌شود، اگر دقت کنید پیش بینی‌هایی که از روز قبل یا امروز صادر کردند پیش بینی وضعیت باد و شرایط را دارد، ولی اینکه دقیقاً آن مقداری شود که پیش بینی شده خیر، به خاطر اینکه ماهیت این پدیده رفتار آشوب ناک دارد و قابل پیش بینی به آن مفهوم نیست که در ذهن ما وجود دارد.

وظیفه درباره پیش‌بینی بارندگی سه‌ماه آینده بیان کرد‌: در تابستان ما خیلی بارندگی داریم؛ تقریبا تابستان کمتر از ۱۰ درصد بارندگی سالانه در تابستان رخ می‌دهد که برای مناطق عمدتا شمال غرب و سواحل شمالی کشور، ارتفاعات البرز و جنوب شرق است.

وی این راهم گفت که انتظار می‌رود در پاییز بارندگی‌ها به هنگام شروع شود، احتمال زیادی است که پاییز نرمال داشته باشیم، می‌توانیم از الان با توجه به جمیع جهات چنین برداشتی را از تغییرات پیشرو عرض کنیم.