متن کامل سخنرانی دکتر روحانی در مجلس بزرگداشت شهید مصطفی خمینی

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: «و ارادوا به کیداً فجعلناهم الاخسرین و نجیّناه و لوطاً الى الارض التى بارکنا فیها للعالمین.»(1)
این مجلس، به احترام روحانیت و تجلیل و تسلیت به مقام والاى مرجعیت تشکیل شده است. در آغاز سخن، از همه عزیزان حاضر درجلسه تمنا مى‏کنم نظم مجلس را دقیقاً مراعات بفرمایند تا بهانه‏اى به دست دشمنان داده نشود. 

روایت روحانی از ماجرای سخنرانی در مجلس رحلت حاج آقا مصطفى خمينى (کلیک کنید)
یک سخنرانی تاریخی‌ که آیت‌الله خمینی دوبار به نوار آن گوش داد (کلیک کنید)

موضوع سخن من در این مجلس با شکوه، یکى از ویژگی‌ها و امتیازات مهم روحانیت شیعه است. در آیات قرآن مجید دو چهره از روحانیت ترسیم شده است: چهره اوّل، روحانیت مستقل، مبارز، پاسدار حدود الهى و مدافع حقوق مردم به ویژه مستضعفین؛ و چهره دوّم روحانیت وابسته، جیره‏خوار، مزدور و مدافع قدرتمندان و طبقه اشراف. 

در قرآن مجید از دسته اوّل بعنوان «انّما یخشى اللَّه من عباده العلماء«2 »اولوالعلم«3» و الذین اوتوا العلم درجات«4» لَذُو عِلْمٍ«5» والراسخون فى العلم«6» الذین یبلّغون رسالات اللَّه«7» الذین اوتوالعلم و الایمان«8» لیتفقهوا فى الدین«9» رجال لاتلهیهم تجارة و لابیع عن ذکر اللَّه«10» یاد شده و هر جا که قرآن از فائزون، مفلحون، متقین، صالحین و مؤمنین سخن مى‏گوید، مصداق اتم و اکمل آنان است. از گروه دوّم نیز به عنوان »اَحبار«11» رُهبان«12» لایعلمون الکتاب الا امانّى«13» یکتبون الکتاب بایدیهم ثم یقول هذا من عند الله«14» فمثله کمثل الکلب«15» مثلهم کمثل الحمار«16» و من اظلم ممن افترى على اللَّه الکذب«17» و من اظلم ممن افترى على اللَّه کذبا«18» یاد شده است. 

تاریخ نمونه‏هاى فراوانى را از هر دو چهره ثبت کرده است. در زمان هارون الرشید، فضل بن یحیى مأمور شد که با امان نامه‏اى از هارون، یحیى بن عبداللَّه را که در واقعه فخ شرکت داشت و در پى آن به دیلم رفته بود به بغداد بیاورد. او اینکار را انجام داد. هارون مصمم بود یحیى بن عبد اللَّه را از بین ببرد، اما براى این کار به امضاى گروهى از قضات و فقها نیاز داشت. با دعوت از فقها و قضات مسئلۀ امان‌نامه را مطرح کرد. محمّد بن حسن شیبانى از چهره‏هاى اصیل روحانیت و به عنوان نمونه‏اى از چهره اوّل بپاخاست و با شهامت فریاد زد: هارون! کار به جایى رسیده است که حتى امضاى خودت را هم قبول ندارى و مى‏خواهى علیرغم امان نامه، مسلمانى را به قتل برسانى؟! در برابرش وهب بن وهب ابوالبخترى به عنوان نمونه چهره دوّم بپاخواست و گفت: هارون! یحیى بن عبداللَّه مهدور الدم است و خلیفه مى‏تواند او را به قتل برساند. هارون! خونش به گردن من! به خدا قسم پس از آنکه یحیى بن عبداللَّه بر ضدّ شما سخن گفته و تصمیم به قیام داشته، امان نامه دیگر ارزشى ندارد و کشتن او براى خلیفه مُجاز است. به دلیل این خوش‌رقصى، وهب بن وهب به اصطلاح قاضى و فقیه زمان، مبلغ یک میلیون و ششصد هزار درهم به عنوان جایزه دریافت مى‏کند و محمّد بن حسن شیبانى به جرم سخن روا و حقى که گفته بود، از دادن فتوا منع مى‏شود! 

عمار دُهنى شاگرد مکتب امام صادق (ع) در کوفه، نمونۀ دیگرى از چهره اوّل روحانیت است. او عالمى آگاه، مسئول و بیدار بود که در محکمه قاضى شریک، (قاضىِ وابسته به دستگاه خلافت زمان) براى اداى شهادت حاضر شد. قاضى شریک، به عمار دُهنى گفت که شهادت تو را نمى‏پذیرم، به دلیل آن که رافضى هستى! عمار دُهنى با شهامت بسیار فریاد برآورد که من براى دو نفر متأسفم: اوّل براى تو که به خاطر پول و مقام، حق را زیر پا گذاشتى و دروغ گفتى، و بعد براى خودم که به من لقب «رافضى» دادى. من هرگز خود را لایق این لقب والا نمى‏دانم. چه اینکه از مولایم امام صادق (ع) شنیدم که فرمود اولین گروهى که در تاریخ، رافضى لقب گرفته‏اند، کسانى بودند که در برابر فرعون ایستادگى کرده و فرمانش را زیر پا گذاشتند «ان اوّل من سمّى الرفضة السحرة الذین لما شاهدوا آیة موسى فى عصاه امنوا به و اتبّعوه و رفضوا امر فرعون.»«19» من خود را لایق این مقام و لقب نمى‏دانم. 

امام صادق (ع) آنقدر از سخنان عمار دُهنى در برابر این قاضى وابسته خشنود و خوشحال شد که در حق او دعا کرد و فرمود: اگر عمار دُهنى هر گناهى کرده باشد به خاطر این شهامت، خداوند او را مورد عفو قرار داد. «لو انّ على عمارّ من الذنوب ما هو أعظم من السماوات و الارضین لمحیت عنه بهذه الکلمات.»«20» 

متأسفانه امروزه بسیارى از روحانیون مذاهب مختلف جزء چهره دوّم، یعنى روحانیتى وابسته و مطیع قدرتهاى حاکمه محسوب مى‏شوند. اگر قرار است به ملتى ظلم شود و فریاد حق‌طلبانۀ آنان خاموش شود، اگر قرار است مبارزین و حق طلبان به زندان بروند و اگر قرار است حق زیرپا گذاشته شود، آنان توجیه کنندۀ کار ظالمانۀ قدرتها، هستند. امّا بزرگ‌ترین و بالاترین افتخارى که در طول قرنها، روحانیت شیعه، با همه مشکلات از زمان غیبت کبرى تاکنون کسب و حفظ کرده، مسئله استقلال این نهاد است. روحانیت شیعه نمى‏تواند مستقل نباشد. روحانیت شیعه که به عنوان وارث پیامبران، «ورثة الانبیاء»«21» و جانشین و خلیفه رسول خدا لقب گرفته است، نمى‏تواند به قدرتهاى ظالم وابسته باشد. رسول خدا فرمود: «اللهم ارحم خلفایى ثلاث مرات» سه بار فرمود رحمت خداوند بر جانشینان من. «قیل یا رسول اللَّه و من خلفائک؟» پرسیدند جانشینان شما چه کسانى هستند؟ فرمود: «الذین یأتون من بعدى و یروون عنى احادیثى و سنتى»«22» جانشینان من گروهى هستند که بعد از من در طول سالها و قرون آینده براى آشنا کردن مردم به دستورات، بیانات و سنّت و راه من تلاش مى‏کنند و جامعه را با آنها آشنا مى‏سازند. 

روحانیتى که مى‏خواهد امانتدار پیامبران و «امناء الرّسل»«23» باشد؛ روحانیتى که مى‏خواهد دژ مستحکم اسلام و «حصون الاسلام»«24» باشد، روحانیتى که مى‏خواهد رسالتش همان رسالت انبیا و امامان یعنى مبارزه با ظلم و ستم و قدرتهاى ظالم باشد، روحانیتى که به مردم تعلیم مى‏دهد «لاتظلمون و لاتظلمون»«25» نه ظلم کنید و نه زیر بار ظلم بروید؛ روحانیتى که فریادش این است که: «و لا تطیعوا امر المسرفین»«26» آنها که سرمایه‏ها را نابود مى‏سازند و اسرافگر هستند در برابر آنها مطیع نباشید؛ و روحانیتى که فریاد مى‏زند: «و لا ترکنوا الى الذین ظلموا فتمسکم النار»«27»، روحانیتى که عزت شعار اصلى اوست و فریادش اینست «وللَّه العزة و لرسوله و للمومنین»«28» این روحانیت چگونه مى‏تواند به ظالمین و قدرتهاى کثیف جامعه وابسته باشد؟ 

شاید الآن این سئوال به ذهن شما خطور کند که آیا در میان روحانیون شیعه هیچکس وابسته و مزدور نیست و همه گناهها به گردن دیگران است؟ پاسخ سئوال این است که به طور کلى روحانیت شیعه منزه است و افرادى که استثنائاً و تنها در لباس و عنوان با روحانیون مشترک‌اند، به قول آیۀ اللَّه العظمى حائرى (ره) مؤسس حوزه علمیّه قم، دزدان لباس روحانیت هستند و روحانى نیستند. مردم آگاه ما حساب این افراد را از روحانیت اصیل و مبارز جدا مى‏دانند و همواره آنها را به عنوان واعظ السلاطین شناخته‏اند. 

روایات ما روحانیت شیعه را معرفى کرده است: «علماء شیعتنا مرابطون بالثغرالذى یلى ابلیس و عفاریته یمنعونهم عن الخروج على ضعفاء شیعتنا»«29» روحانیت شیعه در پست مراقبت است. همواره بیدار، مسئول و مواظب است که مبادا فریب‌کاران جامعه فکر مردم را ربوده و بر ضعفاى شیعه مسلط شوند. عالم شیعه «عالم ینتفع بعلمه»«30» عالمى است نفع رسان جامعه و مردم. نه عالمى که «لایضرمن جهله و لاینفع من علمه»«31» علمى که نفعى ندارد، اساساً علم نیست. آنکه حمّال دانش‌هاى غیر مفید است، عالم نیست. آن کس عالم است که اگر نباشد، جاى خالى او محسوس بوده و نتوان آن را پر کرد «ثلم فى الاسلام ثلمة لایسّدها شى.»‌«32» 

«اما من کان من الفقهاء صائناً لنفسه حافظاً لدینه مخالفاً على هواء مطیعاً لامر مولاه فللعوام ان یقلدوه»«33» روحانیتى که با همه هواهاى نفسانى خود مى‏جنگد، حافظ دین و مطیع امر مولاست. این افتخار بزرگ را تاکنون هیچ قدرتى نتوانسته از روحانیت شیعه بگیرد. 

شکیب ارسلان نقل مى‏کند که در سال 1919، زمانى که مبارزات و قیام آیۀ اللَّه مجاهد سیّد شرف الدین (که به راستى شرف دین بود) در برابر استعمارگران فرانسه پایان پذیرفت، پادشاه وقت سوریه پنج هزار دینار براى این عالم بزرگ شیعى فرستاد. مرحوم شرف‌الدین همه پولها را پس فرستاد و براى پادشاه پیام داد که قیام و مبارزه ما براى به دست آوردن پول یا مقام نبود، بلکه به عنوان دفاع از حریم اسلام و مسلمین بوده است. هر گاه میراث محمّد (ص) را در خطر ببینیم، بپا خاسته و از میراث اسلام دفاع مى‏کنیم. در هر مقطع تاریخى که براى اسلام خطرى پیش آمده است، علماى اسلام هرگونه خطرى را به جان خریدند و در برابر دشمنان اسلام ایستادگى و مقاومت کردند. 

براى اینکه بدانیم روحانیت شیعه چگونه استقلال خود را در طول تاریخ حفظ کرده است، قطعه‏اى از تاریخ پر افتخار روحانیت را نقل مى‏کنم. بعد از جنگ جهانى دوّم، نماینده‏اى از طرف دولت انگلستان وارد عراق شد تا با مرجع شیعیان یعنى مرحوم آیۀ اللَّه العظمى سید ابوالحسن اصفهانى (ره) ملاقات کند.
 
وقتى مسأله را با ایشان مطرح کردند، ایشان فرمود ما کارى با انگلستان نداریم و از ملاقات با وى امتناع کردند. ولى دولت عراق براى انجام ملاقات به معظم له فشار آورد. مرحوم سیّد فرمودند: حالا که ناچار به ملاقاتم، باید این ملاقات در یک جلسه عمومى و علنى صورت گیرد تا مبادا فردا بهانه‌جویان بهانه‏اى به دست گیرند. در یک جلسۀ عمومى که تمام روحانیون طراز اوّل، تجار و شخصیت‌هاى معروف نجف در محضر معظم‏له حضور داشتند، نماینده دولت انگلستان با نماینده‏اى از دولت عراق، به محضر ایشان شرفیاب مى‏شوند. در این ملاقات نماینده دولت انگلستان چکى به مبلغ صد هزار دینار عراقى تقدیم مى‏کند و مى‏گوید در جنگ جهانى دوّم دولت انگلستان عهد کرده است (مگر دولت انگلستان هم عهد بلد است؟! بله، سیاست همه چیز بلد است: نذر، عهد، نماز، حرم، روضه‌خوانى، قرآن، مسجد و ....) که اگر در جنگ جهانى دوم پیروز شود، معادل صد هزار دینار عراقى را به یک مقام روحانى بلندپایه تقدیم کند! و چون شما یک عالم بزرگ مذهبى هستید، تصمیم گرفته شد این مبلغ به شما تقدیم شود. حضار همه به مرحوم اصفهانى نگاه مى‏کردند که ایشان چه پاسخى خواهند داد؟ ایشان چک را گرفته و زیر تشک مى‏گذارند. همه از قبول چک تعجب کردند. ایشان سپس حواله‏اى نوشته و به چک ضمیمه کرد. آنگاه آن را به دست نمایندۀ دولت انگلستان داده و گفت: «ما شنیده‏ایم که در این جنگ، خانه‏هاى بسیارى از مردم بیگناه و غیرنظامى ویران، بچه‏هایشان بى‏سرپرست شده و وضع بعضى از آنان بسیار وخیم و تأثرآور است. این چک را به افراد بى بضاعت بدهید و به آنها کمک کنید. البته دلمان مى‏خواست ما هم کمکى به آنها داشته باشیم، ولى متأسفانه فعلاً چیزى در اختیار نیست». 

نماینده دولت انگلستان برخاسته و خارج شد و به نمایندۀ دولت عراق گفت: ما آمده بودیم مرجع شیعیان را بخریم، ولى او ما را خرید! 

روحانیت مسئول و بیدار شیعه همواره این چنین بوده است. 


چه زیباست سخن حق: «یا ایهاالذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوالله لعلکم تفلحون»«34» مردم! مى‏خواهید پیروزى نصیب شما گشته و رستگارى دو جهان از آن شما باشد؟ "اصبروا"، پایدار باشید و استقامت کنید. "صابروا"، در برابر دشمن ایستادگى کنید و تسلیم نشوید. از زندانها، شکنجه‏ها، تبعیدها و اهانتهاى دشمن نهراسید. مقاومت کنید و تقوا را پیشۀ خود سازید تا به رستگارى و کامیابى دست یابید. 

امام صادق فرمود: «اصبروا على دینکم و صابروا عدوکم ممن یخالفکم و رابطوا امامکم و اتقوا الله فیما امرکم به و افترض علیکم»«35» یکى از شرایط آن "رابطوا" است. با چه گروه و کسانى رابطه داشته باشیم؟ در روایات ما از امام باقر (ع) آمده است که: «رابطوا على الائمه رابطوا على من تقتدون به»«36» رابطه مردم با رهبران مذهبى، رابطه جامعه با گروهى که باید در جامعه مقتدا باشند. حفظ این رابطه، این همبستگى و این پیوستگى بین مردم و روحانیت تیرى به قلب دشمن است. 

جوانان عزیز! به خدا قسم هر چه ما افتخار از گذشته داریم، از روحانیت است. اگر امروز روشنگرى هست، اگر امروز بیدارى هست، اگر امروز جهاد و قیام و نهضت هست، اگر در جامعه ما تحرکى هست همه و همه در سایۀ قیام و نهضت مرجع بزرگ و عالی‌مقام ما حضرت آیۀ اللَّه العظمى خمینى است (صلوات حضار). این عشق شما مردم به مرجع و رهبر است که با فریادِ صلوات اظهار مى‏شود. این فریاد، فریادِ همه طبقات و اقشار مردم و نشانۀ همبستگى و پیوستگى ملت با روحانیت و مرجعیت است. دنیا بداند این پیوستگى و همبستگى دائمى و ناگسستنى است. 

زویمر خطیب انگلیسى مى‏گفت : مردم انگلستان! اگر مى‏خواهید پیروز شوید، دو سد پیش روى شماست. باید این دو سد را در کشورهاى اسلامى به هر نحو که امکان پذیر است بشکنید: یک سد، قرآن و تعالیم اسلام است. البته ظاهر قرآن مشکل آفرین نیست. قرآن باشد، حتى خودتان هم آن را چاپ کنید، اما باید مردم از روح قرآن جدا باشند. سدّ دوم، روحانیت است، روحانیت عامل پیوستگى و اتحاد مردم است. روحانیت قادر است جامعه اسلامى را متحد کند. امروز هیچ نیرو و قدرتى در جامعه به نیرو و قدرت روحانیت نمى‏رسد. روحانیت بر اعماق جان و قلوب مردم نفوذ دارد. مردم! شما از این قدرت برتر و بالاتر پیدا نمى‏کنید. قدر این نعمت بزرگ الهى را بدانید. زویمر مى‏گفت: موفقیت در این امر نیاز به تلاش فراوانى دارد. مبارزه با روحانیت کار آسانى نیست. باید خیلى با هوشیارى به کار خود ادامه دهید تا بتوانید پیروز شوید. باید با زرنگى و دقت کار کنید تا بتوانید در کشورهاى اسلامى پیروز شوید. 

مگر مى‏شود با یک عالم وارد جنگ شد؟ مگر مى‏شود با جامعه روحانیت مبارزه کرد؟ مردم، روحانیت را مبلّغ و مبیّن بزرگ‌ترین آرمان خود یعنى مکتب و اسلام مى‏دانند. مردم ما به دو نکته ایمان دارند: یکى آنکه روحانیت را آشناترین قشر به قرآن و اسلام و مکتب مى‏دانند و دیگر آنکه این قشر را دلسوزترین و فداکارترین افراد براى اسلام و دین مى‏شناسند. تاریخ روحانیت در یک صد سال اخیر، در ایران، عراق و سایر کشورهاى اسلامى بهترین شاهد و گواه این ادّعاست. 

مستشار فرانسه به آقاى شیخ عبدالحمید جزایرى، یک روحانى فعال در سوریه اخطار کرد که نباید سخنرانى کند! نباید مردم را بیدار کند و اگر به این سخنان خود ادامه دهد درِ مسجدش را خواهند بست. شیخ عبدالحمید لبخندى زد و گفت: «بستن درِ مسجد کار ساده‏اى است، اما جلوى فعالیت مرا گرفتن کار بسیار مشکلى است. مى‏توانید مسجد را از من بگیرید. درِ مسجد را ببندید، ولى اینها مهم نیست. اگر مسجد نبود، من در خیابان، در قطار، در اتوبوس، و هر کجا که جمعیتى را ببینم، فریاد مى‏زنم، تبلیغ مى‏کنم و حرفهاى خودم را مى‏زنم!» مأمور فرانسوى تهدید کرد که آقاى شیخ عبدالحمید جزایرى! ممکن است تو را دستگیر و به زندان بیندازیم. شیخ گفت: «چقدر جالب! در همان گوشه زندان فریاد مى‏زنم و زندانیها را بیدار مى‏کنم». گفت: شیخ! ممکن است جانت در خطر باشد! پاسخ داد: «چه عالى! چون مى‏دانم با کشتن من، موجى ایجاد مى‏شود که فکر نمى‏کنم اثر آن از وجود و فریاد من، کمتر باشد». 

بى‏جهت نیست که زویمر مى‏گوید مبارزه با روحانیت کار آسان و ساده‏اى نیست. تلاش بى‏ثمر حکومت در برابر روحانیت در این مقطع، نمونه و شاهد روشنى است. چطور مى‏شود در برابر مرجع عالى مقام و بزرگ شیعه ایستادگى کرد و مبارزه نمود؟ شما امروز به دو عنوان در اینجا اجتماع کرده‏اید: تجلیل از عالم بزرگ از دست رفته، و احترام و تعظیم در برابر مرجع بزرگ و بیدارى که مورد احترام همۀ مسلمانان و آزادگان جهان است. «له سنن من الانبیاء» نشانه‏هایى از رسولان و پیامبران در این وجود مقدس است. او از جهات مختلف به نوح، موسى، عیسى و سایر پیامبران شبیه است. اما چه شباهت نزدیکى با زندگى ابراهیم خلیل دارد. ابراهیم خلیل کیست؟ ابراهیم خلیل اللَّه آن پیامبرى است که شروع فعالیت اجتماعى او در جامعه از اینجاست: «واللَّه لاکیدن اصنامکم بعد ان تولوا مدبرین»«37» سرآغاز فعالیت مهم ابراهیم، از بت شکنى آغاز مى‏شود. هر کس مى‏خواهد کار ابراهیمى کند، باید کار خود را از بت شکنى آغاز نماید. البته این کار، آسان نیست. باید براى فداکارى و شهادت آماده بود. «قالوا حرقّوه و انصروا الهتکم ان کنتم فاعلین»«38» گفتند چرا نشسته‏اید؟ شعله‏اى را روشن کنید و آتشى را بر افروزید که در آن آتش، ابراهیم بسوزد و خاکستر شود. خاکستر او را هم با طوفانى بر باد دهید که هیچ اثرى از او باقى نماند. باید دستگیر شده به زندان برود، محاکمه شده و کشته شود تا اثرى از او نماند. امّا «قلنایا نار کونى برداً و سلاماً على ابراهیم.» «39» دشمن همیشه از نقشۀ خداوندِ خالق جهان، غافل است. دشمن خدا را نمى‏بیند تا بتواند از نقشه حق آگاه باشد «و مکروا مکراً و مکرنا مکراً و هم لایشعرون»«40» دشمن از مکر خداوند غافل است. 

روحانیت شیعه یک تکیه گاه و یک وابستگى دارد و آنهم وابستگى به خداوند و «اللَّه» است که تنها تکیه گاه او است. «و لا تهنوا فى اتبغاء القوم ان تکونوا تألمون فانهّم یألمون کما تألمون و ترجون من الله ما لایرجون و کان اللَّه علیماً حکیماً»«41» چرا سست شدید؟ چرا از تعقیب دشمن باز ایستاده‏اید؟ اگر تو رنج مى‏بینى و اگر تو زخم بر مى‏دارى، و اگر تو به زحمت مى‏افتى، بدان که دشمن هم به رنج و زحمت خواهد افتاد «فانهم یألمون کما تألمون» بدانید ضربتى که بر شما نواخته مى‏شود، همان طور بر دشمن هم نواخته مى‏شود. خیال نکنید تنها مشکلات براى شماست. مشکلات دشمن بیشتر است. شما یک نقطه امید و یک نقطه اتکاء دارید که دشمن ندارد و آن اینست: «و ترجون من الله ما لایرجون» شما امید به حق و اتکاء به الله دارید. بزرگ‌ترین قدرت جهان پشتیبان شماست. تکیه‏گاه شما خداست. شما هرگز احساس ضعف و تنهایى نمى‏کنید، ولى تکیه‏گاه دشمن بسیار ضعیف و ناچیز است. «ان صلاتى و نسکى و محیاى و مماتى لله رب العالمین»«42» این پیام روحانیت است. همه چیز ما براى خداست. عبادت ما، فعالیت ما، زندگى ما و مرگ ما، همه و همه، فقط براى خدا است و بس. 

«قلنا یا نارکونى برداً و سلاماً على ابراهیم» دشمن، غافل از یارى و تأیید حق است. اگر آتشى در اینجا در زندان و حصر، اگر آتشى در بورساى ترکیه و اگر آتشى در عراق بر افروختند، ما ابراهیم زمان را حفاظت مى‏کنیم. «و ارادو به کیداً فجعلنا الاخسرین» ابراهیم عزیز! هر توطئه و کیدى که براى تو طراحى کردند، ما تو را کمک کردیم و آنها را شکست خورده و خسران زده ساختیم. «و نجیناه ولوطاً الى الارض التى بارکنا فیها للعالمین»«43» ابراهیم! تو را در کنار رسول و پیامبرى دیگر به سرزمین مبارک رساندیم. اى خمینى عزیز (صلوات حضار) تو و فرزند فرزانه و مصطفاى عزیزت را به سرزمین مبارک، «الى الارض التى با رکنا فیها للعالمین»، کنار حرم مولایت امیرالمؤمنین رساندیم. بگذار موجى در حوزۀ کهنسال نجف، ایجاد شود. بگذار دانشمندان بزرگ این حوزه، با عظمت علمى تو آشنا شوند. دشمن خواست تا تو در دریاى نجف غرق شوى! نمى‏دانست تو کشتى نجات بخش و سفینة النجاة خواهى شد. بگذار جهانیان بیشتر و بهتر ترا بشناسند، اى ابراهیم زمان! 

اى ابراهیم عزیز! همه امتحانات سخت و بزرگ براى تو پیش آمد. اما آخرین امتحان را هم باید بگذرانى که: «ان هذا لهوالبلاء المبین»«44» آن آزمایش بزرگ و آشکار مربوط به اسماعیل عزیزت مى‏باشد. آنگاه که همۀ امتحانات و آزمایشات را با موفقیت پشت سرگذاشتى، «و اذاابتلى ابراهیم ربه بکلمات فاتمّهن قال انى جاعلک للناس اماما»«45» آنگاه تو به مقام والاى امامت مى‏رسى. امامت مقامى است که آخرین امتحان آن، امتحان فرزند است. ابراهیم! اکنون که این امتحان را هم با موفقیت به اتمام رساندى پس «انى جاعلک للناس اماماً». بنابراین من یک لقب براى مرجع بزرگ و رهبر عظیم الشأن، آن ابراهیم زمان، مى‏پسندم و آن لقب امام است. بنابراین: «امام خمینى». (صلوات حضار). 

مى‏دانید در شهادت و مرگ این عزیز چه موجى در داخل و خارج کشور ایجاد شد؟! در طول هفته گذشته از آمریکا، اروپا و آسیا صدها تلگرام تسلیت مخابره شد، امّا از ایران فقط سه تلگرام به محضرشان رسید!. (گریه شدید حضار). چرا؟ ایرانى که مردم آن همه عقیده به امامت، به على بن موسى الرضا ثامن الحجج (ع) دارند و امام هشتم فخر و افتخار همه ایرانی‌هاست، جشن میلاد و چراغانى آن حضرت را بر هم زدند و پرچم سیاه برافراشتند. (گریه شدید حضار). سراسر کشور را ماتم و عزا فرا گرفته است. چرا از ایران فقط سه تلگرام مخابره شده است؟ اى مرجع عزیز و بزرگ! اگر از ایران تلگرامى به دست تو نرسیده، این همه گریه و فریاد و ناله مردم را بشنو و ببین. (گریه شدید حضار). مردم به تو و راه تو و نهضت تو عشق مى‏ورزند. 

اینکه از ایران فقط سه تلگرام به ایشان رسیده است، حکایت از یکى از این چند امر دارد: یا آنقدر اختناق است که کسى جرأت نمى‏کند به مرجع بزرگش تلگرام تسلیتى مخابره کند، یا شرکت مخابرات تلگرام مردم را نمى‏پذیرد، یا تلگرامها را مى‏گیرند ولى مخابره نمى‏کنند. هر خبر بى‏اهمیتى باید در سطح مملکت پخش شود اما خبر شهادت و رحلت عزیز ما (گریه شدید حضار) فقط یکبار در روزنامه، آن هم به عنوان اعلان مجلس ختم درج مى‏شود. حتى اعلان ختم را پس از یک نوبت دیگر چاپ نکردند!

چرا؟ چرا اینهمه اختناق و سانسور و چرا این همه خفقان؟ دلیل این سانسور و اختناق، ترس هیئت حاکمه از قدرت روحانیت، از قدرت مرجعیت و بالاخره ترس از هیجان و غلیان احساسات مردم است.

مى‏دانید چه عزیزى را از دست دادیم؟ در فقدان عالم بزرگوار و آیۀ اللَّه عزیزمان آیۀ اللَّه حاج سید مصطفى موسوى خمینى (صلوات حضار)، فرزند برومند مرجع عالیقدر و با درایت جهان تشیع، حضرت آیۀ اللَّه العظمى امام خمینى (صلوات حضار) به سوگ نشسته‏ایم. این آیۀ اللَّه جوان 48 ساله، (گریه شدید مردم) از نظر علمى در سطح بسیار بالایى بوده است. ایشان عملاً یک دوره فقه استدلالى را با دقت گذرانده بوده و بر کتاب عروة الوثقى، که حاوى 15 کتاب فقهى، از کتاب الطهارة تا کتاب الوصیة است، حاشیه زده بود. ایشان حدود 15 سال قبل در حوزۀ علمیه قم، مُدرّس اَسفار بود. آثارى که در فقه و اصول از ایشان به جاى مانده چندین مُجلّد است که انشاء اللَّه امیدواریم در آینده به طبع برسد و در اختیار طلاب قرار گیرد. در لغت و ادبیات عرب در حد یک صاحبنظر بود، حوزۀ درس ایشان در نجف بعد از حوزۀ درس مراجع، جزو درسهاى طراز اول به حساب مى‏آمد. تفسیرى که ایشان بر سورۀ حمد نوشته‏اند، حدود یک هزار صفحه است. یکى از دوستان نزدیک ایشان مى‏گفت هر موضوعى که در علم رجال مطرح مى‏شد، ایشان حاضر الذهن و به زندگى همه رُوات و محدثین کاملاً آشنا بود.

از علم و دانش مهم‌تر، کمالات انسانى و اخلاق فاضله این مرد بود. فضلا و مدرسین حاضر در جلسه، که برخى از آنان سالیان دراز از نزدیک با ایشان بوده‏اند، اخلاق و تواضع این مرد را مى‏دانند. راستى «کان فینا کاحدنا»، هیچ‌گونه امتیازى براى خودش قائل نبود. ایشان در نجف در یک خانه‏اى اجاره‏اى بسیار کوچک، که فقط 2 اطاق کوچک در طبقه پایین و دو اتاق کوچک در طبقه بالا داشت، زندگى مى‏کرد. یکى از بستگان نزدیک ایشان مى‏گفت ارزش تمام اثاثیۀ منزل ایشان از ده هزار تومان تجاوز نمى‏کرد. این زهد و اخلاق و انسانیت در کنار آن علم و دانش بود که ایشان را به صورت یک شخصیت بزرگ و استثنایى درآورده بود. من یک ویژگى ایشان را از همه چیز بالاتر مى‏دانم و آن معاونت و همگامى با پدر بود. او همه جا در کنار پدر و پشتیبان پدر بود. همه جا به عنوان یاور در کنار او بود. او همواره به عنوان یک معاون کار آمد و امین، براى پدر بود. 

این مجلس با عظمت از طرف همه طبقات، روحانیت، اساتید دانشگاه، مهندسین، پزشکان، تجار و حوزۀ علمیه قم تشکیل شده است. با اینکه امروز یک روز درسى بود امّا صدها نفر از فضلا، مدرسین و طلاب از حوزه علمیه قم تشریف آورده و در این مجلس شرکت کرده‏اند. این مجلس نشانۀ همبستگى و پیوستگى بین همه اقشار با روحانیت و حوزۀ علمیه قم است. چشم دشمن کورباد! (آمین مردم). این مجلس باشکوه و باعظمت و این پیوند ناگسستنى بین مردم و روحانیت که اجراى فرمان «و رابطوا» است، حتماً فلاح و رستگارى را به دنبال خود خواهد داشت. «و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون». 

روحیه مرجع و رهبر عالیقدرمان، این مَثَل اعلى، این اسوه، این الگو در هنگام مطلع‌شدن از رحلت فرزندشان شگفت‏آور بوده است. خبر شهادت به این صورت به ایشان منتقل مى‏شود که عدّه‏اى از بزرگان و علماى نجف به منزل ایشان رفته و به محضرشان شرفیاب مى‏شوند. امام از حضور آنان و چهره‏هاى غم آلود آنان وقوع حادثه‏اى را احساس مى‏کند. به یکى از نزدیکان رو کرده و مى‏فرماید چه خبر شده است؟ همه به هم نگاه کرده، اشک مى‏ریزند و آیه استرجاع به زبان جارى مى‏کنند ومى‏گویند عزیزت از دست رفته است (گریۀ حضار). روحیه و عظمت را ببینید. ایشان آیۀ شریفه «انا للَّه و انا الیه راجعون» را بر زبان جارى کرده و سر به زیر مى‏اندازند. پس از چند دقیقه به اندرون مى‏روند و نزدیکان را امر به صبر مى‏نمایند (گریه حضار). 

بدن این عزیز از دست رفته را به کربلا مى‏برند. با آب فرات غسل داده، در حرم ابى عبد اللَّه الحسین و قمر بنى‏هاشم طواف مى‏دهند و آنگاه به نجف باز مى‏گردانند. در موقع تشییع جنازه، بازار نجف تعطیل مى‏شود. عجیب آنکه حضور این پدر در تشییع پیکر فرزندشان همانند حضور ایشان در بقیۀ تشییع جنازه‏ها بوده و نه بیشتر (گریه شدید حضار). 

من یک دعا مى‏کنم، خدایا 14 سال مفارقت بس است. (گریه شدید حضار) خدایا! تو را به عظمت همه اولیا و عزیزانت قسم مى‏دهیم چشم ملت ایران را به زودى به جمال دل‌آراى مرجع بزرگ و رهبر عالیقدرشان منور بفرما (آمین حضار). من مى‏دانم این اشکى که شما مى‏ریزید دو جنبه دارد: اشک براى عزیز از دست رفته و اشک براى دورى از رهبر و مرجع عظیم‏الشأن. 

این مصیبت بزرگ، مصیبت در سطح یک خانه و خانواده نبود. بنابراین من به هیچیک از بازماندگان عزیزش تسلیت نمى‏گویم. تسلیت من فقط به محضر امام زمان است (گریه شدید حضار). یابن الحسن، امام زمان! اجرک اللَّه فى هذه المصیبة! و بعد تسلیت به حوزه‏هاى علمیه، جامعه روحانیت، ملت ایران، دنیاى تشیع، جهان اسلام و همه انسانهاى آزادۀ جهان. 

مى‏دانید مرجع عالیقدر و عزیز ما در کنار قبر فرزندش چه کرد؟ آنچه نقل کرده‏اند این است که در کنار قبر عزیزش فقط یک فاتحه خواند و برخاست. اما من مى‏گویم شاید زبان حال مرجع ما کنار مزار فرزندش چنین بود و به مصطفاى عزیزش گفته: «لقد استرحت من همّ الدنیا و غمّها و بقى ابوک غریباً وحیداً و فریداً». صلى اللَّه علیک یا ابا عبداللَّه و على اولادک الطیبین الطاهرین. 

---

1. قرآن مجید، سوره فاطر، آیه 10
2. قرآن مجید، سوره آل عمران، آیه 11
3. قرآن مجید، سوره مجادله، آیه 12
4. قرآن مجید، سوره یوسف، آیه 13
5. قرآن مجید، سوره آل‏عمران، آیه 14
6. قرآن مجید، سوره احزاب، آیه 15
7. قرآن مجید، سوره توبه، آیه 16
8. قرآن مجید، سوره روم، آیه 17
9. قرآن مجید، سوره نور، آیه 37.
10. قرآن مجید، سوره توبه، آیه 31.
11. قرآن مجید، سوره توبه، آیه 31.
12. قرآن مجید، سوره بقره، آیه 78.
13. قرآن مجید، سوره بقره، آیه 79.
14. قرآن مجید، سوره اعراف، آیه 176.
15. قرآن مجید، سوره جمعه، آیه 5.
16. قرآن مجید، سوره صف، آیه 7.
17. قرآن مجید، سوره انعام، آیه 144.
18. قرآن مجید، سوره نور، آیه 37.
19. سوره انبیاء، آیات 70 و 71.
20. بحارالانوار، جلد 65، ص 157 .
21. همان مدرک .
22. اصول کافى، جلد 1، ص 32 .
23. وسائل الشیعه، جلد 27، ص 92 .
24. بحارالانوار، جلد 2، ص 36 .
25. وسائل الشیعة، جلد 3، ص 283 .
26. قرآن مجید، سوره بقره، آیه 279 .
27. قرآن مجید، سوره شعرا، آیه 151.
28. قرآن مجید، سوره هود، آیه 113.
29. قرآن مجید، سوره منافقون، آیه 8.
30. بحارالانوار، جلد 2، ص 5 .
31. اصول کافى، جلد 1، ص 33 .
32. بحارالانوار، جلد 1، ص 211 .
33. اصول کافى، جلد 1، ص 38 .
34. بحارالانوار، جلد 2، ص 89 .
35. قرآن مجید، سوره آل عمران، آیه 200 .
36. نورالثقلین، جلد 1، ص 426 .
37. همان مدرک، ص 428 .
38. همان مدرک .
39. قرآن مجید، سوره انبیاء، آیه 57 .
40. قرآن مجید، سوره انبیاء، آیه 68 .
41. قرآن مجید، سوره انبیاء، آیه 69 .
42. قرآن مجید، سوره نحل، آیه 50 .
43. قرآن مجید، سوره نساء، آیه 104 .
44. قرآن مجید، سوره انعام، آیه 162 .
45. قرآن مجید، سوره انبیاء،