تفاهم به جای احیای برجام در راه است؟
گمانه‌زنی‌ها درباره پرونده هسته‌ای ایران به سناریوی جدیدی رسید. پس از آنکه مقامات ایرانی و امریکایی، توافق موقت هسته‌ای را تکذیب کردند، رویترز در گزارشی نوشت که امریکا به جای احیای برجام و توافق با ایران به دنبال تفاهم است.
به گزارش تجارت‌نیوز، ابهامات پرونده هسته‌ای ایران و احیای برجام همچنان پابرجاست. همزمان با گزارش برخی از رسانه‌ها مبنی بر مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم ایران و امریکا، مقامات رسمی دو طرف موضوع را تکذیب می‌کنند.
گزارش‌ها و اظهارات مختلف مقامات ایرانی و امریکایی همچون قطعات پازلی هستند که کنار هم قرار دادن آن‌ها می‌تواند در رمزگشایی از پرونده هسته‌ای ایران کمک کند.
تا پیش از این سناریو‌های مختلفی از سوی رسانه‌ها و کارشناسان برای مذاکرات هسته‌ای عنوان می‌شد؛ ازجمله توافق موقت. حالا رویترز در گزارش تازه خود از جایگزینی تفاهم به جای توافق نوشته است. اما ماجرا چیست؟
تفاهم به جای توافق هسته‌ای
رویترز در گزارشی نوشت که امریکا در حال گفتگو با ایران برای آزادی شهروندان امریکایی و محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در برابر آزادی بخشی از دارایی مسدودشده ایران است.
همچنین این رسانه به نقل از منابع غربی نوشت هدف از این گفتگو‌ها تفاهم است، زیرا توافق باید تائید کنگره را هم داشته باشد. این در حالی‌ست که بسیاری از اعضای کنگره با دادن هر گونه امتیازی به ایران مخالف است. علت این مخالفت هم کمک ایران به روسیه در جنگ با اوکراین و حمایت از حمله گروه‌های نیابتی به منافع امریکا در خاورمیانه عنوان شده است.
رویتر نوشت امریکا که نتوانست برجام سال ۲۰۱۵ را احیا کند، امیدوار است بتواند برخی از محدودیت‌های برای برنامه هسته‌ای ایران را برگرداند تا از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری کند.
هشدار کنگره به دولت بایدن
پیرو گزارش رویترز، بد نیست به هشدار جدید کنگره به دولت باید درباره توافق هسته‌ای اشاره کرد. روز گذشته مایکل مک‌کال، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان درباره تلاش دولت بایدن برای فرار از نظارت کنگره درباره هر گونه توافق یا تفاهم هشدار داد.
به طور کلی اگر دولت بایدن با ایران به توافق هسته‌ای برسد، باید این توافق در کنگره نیز به رای گذاشته و تصویب شود. مانعی بزرگ که برخی از کارشناسان بر این باورند دولت بایدن تلاش می‌کند کمتر از روند مذاکرات هسته‌ای، اطلاعات در اختیار کنگره بگذارد تا مخالفان جدی توافق، جلوی آن را نگیرند.
پاسخ بلینکن به گمانه‌زنی‌ها درباره توافق و تفاهم
اما آیا آنطور که رسانه‌ها گزارش می‌دهند، توافق یا تفاهم نزدیک است؟ آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا روز گذشته به این سوال پاسخ داد.
بلینکن درباره پرونده هسته‌ای ایران و حواشی اخیر آن گفت که برخی از گزارش‌هایی که درباره توافق هسته‌ای یا درباره بازداشت شدگان دیده‌ایم درست نیست و صحت ندارد.
او همچنین گفت که ما هیج گزینه‌ای را از روی میز حذف نکرده‌ایم و هیچ توافق هم وجود ندارد. اما پاسخ وزیر امور خارجه ایران به آزادی زندانیان امریکا در برابر آزادی دارایی بلوکه‌شده ایران چه بود؟ او گفت هیچ امری خوشایندتر از آزادی آن‌ها برای من وجود ندارد، اما متاسفانه در این مورد نیز توافقی وجود ندارد.
بلینکن گفت که آزادی زندانیان امریکایی موضوعی جدا از مسائل هسته‌ای است و ما به صورت فشرده و منظم درباره آن کار می‌کنیم.
این در حالی‌ست که بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان روز چهارشنبه گفت که ایران و امریکا به توافق تبادل زندانی نزدیک شدند و فقط بحث روی موضوعات فنی مانده است.
مذاکرات برای یک توافق خرد!
حالا سوال بعدی این است که با توجه به تکذیب مقامات امریکایی و ایرانی درباره توافق موقت و تفاهم، مذاکرات میان ایران و طرف غربی، چقدر جدی است؟
پیش از این، فایننشال تایمز در گزارشی از دیدار امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل و رابرت مالی، نماینده ویژه امریکا در امور ایران خبر داد. دیداری که به گفته این رسانه در خاک امریکا صورت گرفته است.
گفتنی است ودانت پانتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا، در مصاحبه‌ای پیرامون مذاکرات هسته‌ای، دیدار این دو مقام را رد نکرد. اخیرا نیز علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه از رایزنی‌های دیپلماتیک با طرف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با همتایان آلمانی، فرانسوی، و انگلیسی خود در امارات خبر داد.
در روز‌های اخیر نیز بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل درباره مذاکرات تهران و واشنگن بر سر پرونده هسته‌ای ایران گفت: «دستور جلسه‌ای که اکنون میان واشنگتن و تهران مطرح است، نه برای یک توافق هسته‌ای، بلکه برای یک توافق خرد است. این با آنچه ما می‌شناختیم فرق دارد.»
تزاچی هنگبی، مشاور امنیت ملی اسرائیل نیز گفته که تفاهم احتمالی میان امریکا و ایران به اندازه برجام برای تل‌آویو خطر ندارد. آمادگی ما برای این تفاهمات نیست، بلکه برای سناریویی است که در آن مشخص شود ایران در آستانه عبور از آخرین نقطه‌ای است که بازگشتی برای آن وجود ندارد. (انتخاب)
بنابراین تا اینجای کار می‌توان گفت که مذاکرات هسته‌ای در جریان است. برخی نیز بر این باورند که ایران از شرایطی که زمان برجام داشت، عبور کرده و فعالیت هسته‌ای ایران پیشرفت‌هایی داشته است که به توافق موقت تن نمی‌دهد.
علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز به ایرنا گفته که ما برجام را به هم نزدیم و به تعهدات خود ملتزم بودیم، اما فلز اورانیوم را تولید کردیم. او همچنین گفت که بیش از ۱۰۰ کیلو سوخت ۶۰ درصد، فلز اورانیوم تولید و سانتریفیوژ‌های نسل جدی مثل IR۹ به نمایش گذاشته شد این‌ها نشان می‌دهد نه‌تن‌ها چیزی از صنعت هسته‌ای کم نشد، بلکه توانستیم ره صدساله را یک شبه طی کنیم.
به عبارتی ایران در فعالیت هسته‌ای خود نسبت به سال ۲۰۱۵ پیشرفت کرده است. با همه آنچه درباره توافق موقت گفته شد و با توجه به اظهارات صالحی می‌توان گفت که ادعای نزدیک شدن به توافق هسته‌ای چندان بی‌مبنا نیست، اما نتیجه نهایی همچنان در بند، اما و اگر است. اما آنطور توضیحات آن‌ها نشان می‌دهد، احتمال احیای برجام ۲۰۱۵ کم است و اگر مذاکرات به نتیجه برسد احتمالا باید منتظر توافق جدیدی باشیم.
