آزاد ارمکی: ساختار دانشگاه در ایران چیزی به جز کارمند تولید نمی‌کند
دکتر تقی آزاد ارمکی در نشست تخصصی «سیاست‌پژوهی در باب رساله‌های دکترا در علوم انسانی (کیفیت‌بخشی و افزایش کارایی)» که توسط پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم و اندیشکده دانشگاه ایرانی برگزار شد، با بیان اینکه یک نوع بدفهمی در مورد وضعیت علوم اجتماعی و انسانی داریم، تاکید کرد: گفته می‌شود علوم اجتماعی آن‌گونه که ما انتظار داشتیم، نشده؛ بنابراین دچار بحران است. ولی من می‌گویم که علوم انسانی دچار ضعف است، ولی دچار بحران نیست. علوم اجتماعی ایران ضعیف است و باید ضعف‌ها را رفع کند.
وی با اشاره به آغاز علوم اجتماعی در ایران، گفت: ما در ایران علوم اجتماعی را به صورت پروژه توسعه‌ای تعریف کردیم. مسئله علوم اجتماعی در ایران ارزیابی توسعه بوده است. دانش بعد از حوزه سیاست‌گذاری و طراحی بوده و همین موضوع دانشگاه را دچار چالش می‌کند.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران با بیان اینکه در ایران غلبه با کارمندان است تا دانشمندان، گفت: هم دانشجو و هم استاد را «دیگری» گزینش می‌کند. این ساختار نمی‌تواند چیزی به جز کارمند تولید کند و قادر به پرورش استاد و متفکر نیست. اقتضائات استاد و متفکر چیز دیگری است.
وی ادامه داد: همه مجلات نیز در دست همین سیستمی است که معیوب است. از هر ۵۰ استاد دانشگاه، ۲۵ نفر مدیر مسئول مجله هستند؛ استاد سالیانه یک تعداد مقاله به شکل کالا تولید کند و به آن نمره بدهند تا بتواند ارتقاء پیدا کند.
آزاد ارمکی به سیستم پژوهشی دانشگاه‌های برتر دنیا اشاره کرد و گفت: در دنیا کارشناسانی وجود دارند که ایده‌های اساتید را وارد سیستم می‌کنند، نه اینکه استادان به صورت مستقیم در ارتباط با سیستم باشند. همچنین در کشور ما جایگاه دانش‌آموختگان کارشناس، کارشناس ارشد و دکتری هر رشته به خوبی مشخص نیست؛ همه به دنبال این هستند که دکتر شوند.
وی ادامه داد: پیش از این همه به دنبال مقاله بودند، ولی الان همه به دنبال گرفتن طرح‌های پژوهشی تقاضامحور هستند. بنابراین ضروری است که نظام کارشناسی ایجاد شود.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه علوم اجتماعی در ایران به مسائل ایران پرداخته است، ولی ناتمام است، گفت: انباشتگی پژوهش‌ها در موضوعات مختلف صورت نگرفته است. به همین دلیل فغان نظام سیاسی بلند شده که ما پول می‌دهیم، ولی نتیجه به دست نیامده است. از این رو نیازمند اصلاح ساختاری هستیم.
وی ضمن انتقاد از آیین‌نامه‌های واحدی که برای همه دانشگاه‌ها تدوین شده، گفت: همه رتبه‌بندی‌ها بر اساس مقالات است. حتی چهره‌های برگزیده که معرفی می‌شوند، برگزیده نیستند و بر اساس تعداد مقالات انتخاب شده‌اند.
آزاد ارمکی با اشاره به تخلفاتی که در حوزه پژوهش انجام می‌شود، گفت: نظام سرمایه‌داری وارد حیطه علم شده است و اگر ۱۰ تا ۱۵ درصد از پژوهش‌ها نیز دچار تخلف باشند، ایرادی ندارد. در دانشگاه‌های مهم دنیا نیز این اتفاق می‌افتد. همانطور که در فروشگاه‌ها نیز ممکن است دزد وارد شود! برای بقیه آنها باید اقدام و سختگیری بنیادین کنیم.
وی موضوع مهم را بی‌توجهی به تفاوت کالج و یونیورسیتی دانست و گفت: در دانشگاه‌های غرب، کالج و یونیورسیتی متفاوت است. کالج تکنسین تولید می‌کند. ما در ایران کالج‌ها را در سیاست هاشمی رفسنجانی و احمدی نژاد نابود کردیم. چرا کارشناسان کشور باید همه دکتر باشند؟ این یک معضل است.
آزاد ارمکی ادامه داد: برخی دانشگاه‌ها باید نابغه تولید کنند. برخی دانشگاه‌ها باید به مسائل بنیادین معطوف باشند، برخی باید بحران‌های ساختاری را رفع کنند.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه باید به دنبال تقویت کسانی باشیم که تولید ایده می‌کنند، گفت: استادان برگزیده وزارت علوم سال پیش را بررسی کنید. تنها تعداد مقاله شاخص برگزیده شدن آنها بوده است، در صورتی که باید به ایده‌ها جایزه داد.
وی افزود: برخی دانشگاه‌ها فقط مخصوص این هستند که مدرک بدهند. اصلاً اجازه بدهید پول بدهند مقاله بنویسند؛ ولی در سمت دیگر بخواهید دیگران مسائل را حل کنند.
