تکریم یک آهنگساز بی‌حاشیه که به سینما هم کمک کرد

آیین نکوداشت محمد سریر هنرمند شناخته شده حوزه موسیقی عصر روز سه‌شنبه ششم تیرماه در قالب ویژه برنامه «شب آهنگساز» با اجرای غزل نهانی در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

فرهاد فخرالدینی، کامبیز روشن روان، داریوش پیرنیاکان، میلاد کیایی، داوود گنجه‌ای، محمدرضا فروتن، سامان احتشامی، حمیدرضا نوربخش، نظام‌الدین کیایی، فرهنگ جولایی، فریدون شهبازیان، خانواده زنده یاد همایون خرم، بیژن بیژنی، صدیق تعریف، هرمز فرهت، قاسم رفعتی و … از جمله چهره‌های حاضر در این مراسم بودند.

فرهاد فخرالدینی موسیقیدان و آهنگساز در ابتدای این برنامه با پاسداشت از خدمات محمد سریر گفت: او عمر خود را صرف موسیقی کرد و خدمات فرهنگی بسیاری انجام داد. در کنار این موضوع همسر و پدر خوبی نیز بود. همیشه در شوراهای تصمیم‌گیری ما (خانه موسیقی) حضور داشت و کمک می‌کرد. به هر حال بسیاری از مسئولانی که جز تصمیم‌گیران حوزه موسیقی هستند، از دانش کافی در حوزه موسیقی برخوردار نیستند؛ لازم است که این افراد از مشاوره‌های شوراهای موسیقی که افرادی چون محمد سریر جز آنها هستند، بهره ببرند.

باید درباره محمد سریر کتاب نوشت

میلاد کیایی نوازنده پیشکسوت سنتور که از دوستان نزدیک و قدیمی محمد سریر به شمار می‌آید، در این برنامه گفت: از آشنایی من با محمد سریر بیش از ۶۰ سال می‌گذرد. دوستی ما از سال ۱۳۴۰ آغاز شد تا الان ادامه پیدا کرده است. اردوهای هنری را به خاطر می‌آورم که او با آکاردئون خود آهنگ‌های نوستالژیک را به خوبی اجرا می‌کرد که هیچوقت آن را فراموش نمی‌کنم. او هنرمندی فرهیخته است که نظیری ندارد.

وی ادامه داد: البته در زمان حال هم نوازندگان خوب بسیاری داریم اما اگر ساز را از آنها بگیرید، چیزی از وجودشان باقی نمی‌ماند. در مقابل موسیقی ایران از افرادی بهره می‌برد، که وجودشان در همه حال ارزشمند است؛ محمد سریر از جمله همین افراد است. او گنجینه‌ای است که نمی‌توان با چند کلمه توصیفش کرد، باید درباره‌اش کتاب نوشته شود.

کیایی با تشکر از خانه موسیقی برای برگزاری این مراسم در زمان حیات محمد سریر، بیان کرد: در مورد محمد سریر می‌توانم ساعت‌ها حرف بزنم و خاطره تعریف کنم. آهنگ‌های جاودانه و شخصیت بی‌نظیر او را نمی‌توان نادیده گرفت. من روزهایی را به خاطر می‌آورم که بسیار خوش‌تیپ و دوست داشتنی بود و طرفداران بسیاری داشت. امروز که هم‌دوره‌ای‌های سال‌های گذشته خود را دیدم، احساس کردم آن سال‌ها که در کنار یکدیگر در حال آموزش موسیقی بودیم، همین دیروز بود. اکنون در سرازیری هستیم اما به هیچ وجه امید خود را از دست نداده‌ایم.

پخش مستندی از زندگی محمد سریر برای حاضران برنامه بعدی این مراسم بود.

محمد سریر به معنای واقعی کلمه بی‌حاشیه بود

کامبیز روشن‌روان، نوازنده، موسیقیدان و آهنگساز هم در این مراسم گفت: در مقابل بزرگانی که اینجا حضور دارند، صحبت کردن دشوار است. اما در مورد استاد محمد سریر باید بگویم ایشان به معنای واقعی کلمه هنرمندی بدون حاشیه بود. او به عنوان انسانی که هم هنرمند و هم دیپلمات و مدرس به شمار می‌آید، هیچ حاشیه‌ای نداشته است. عجیب اینکه در تمام این سال‌ها خیلی کم در رابطه با ایشان صحبت شده است.

وی افزود: نزدیک به نیم قرن است که دکتر سریر را می‌شناسم؛ ما همکاری‌های بسیاری با یکدیگر داشتیم. او یک شخص نیست؛ او دیپلمات است که به عنوان رایزن فرهنگی در کشورهای اروپایی عملکرد بسیار مثبتی داشته است. به عنوان مثال ایشان به خصوص برای کسانی که تحصیل موسیقی در کشورهای اروپایی را انتخاب کرده‌اند، بسیار مفید بوده است.

این نوازنده با بیان اینکه محمد سریر در کنار تمام کارهای دیپلماتیکی که انجام داده، مدیری به معنای حقیقی کلمه است، ادامه داد: شخصاً مدیریت ایشان را در خانه سینما، خانه موسیقی، دانشگاه‌ها دیده‌ام. او بسیار موفق عمل کرده است. آنچه اهمیت دارد، نگاه دیپلماتیک جناب سریر بوده که موجب شده تا مدیریت او نگاه‌ی به سیاست نیز داشته باشد. همین موضوع سبب شده تا کج‌روی‌هایی که ممکن است در جامعه هنری پیش بیاید، توسط او برطرف شده است.

روشن‌روان با اشاره به شخصیت هنری محمد سریر گفت: شاهد خلق موسیقی‌های جذاب ایشان بوده‌ام و باید بگویم آثار او جاودانه شده است. محمد سریر در آهنگسازی نیز فعالیت زیادی داشته است. به عنوان مثال همکاری مشترک او با زنده‌یاد محمد نوری استثنایی در موسیقی ایران است. اکنون جای چنین همکاری‌هایی بسیار خالی است. او همچنین در طول دوران کاری خود، سیاستمداری بود که کمک کرد هنر از مسیر حقیقی‌اش خارج نشود. امیدوارم تندرست باشد و فعالیت هنری خود را ادامه دهد.

خاطره محمدرضا فروتن از استاد موسیقی در خانه سینما

محمدرضا فروتن بازیگر سینما نیز در بخش بعدی این برنامه در سخنانی درباره محمد سریر گفت: خوشحالم که این فرصت به من داده شد تا از بزرگی چون دکتر محمد سریر صحبت کنم. تجربه من از آشنایی با محمد سریر به ١۶ یا ١٧ سال پیش مربوط می‌شود؛ در واقع مشکلی برای فیلم سینمایی پیش آمده بود که منتج به برگزاری جلسه‌ای در خانه سینما شد. در آنجا این افتخار را داشتم که ایشان را ببینم. او شخصی است که خرد و قلب خود را به زیبایی زندگی می‌کند. همین شیوه از زندگی روی من تاثیر گذاشته و سبب شده تا بسیاری از انتخاب‌هایم تغییر کند.

این بازیگر در ادامه صحبت‌هایش خود با تاکید بر اینکه به خود اجازه نمی‌دهد تا درباره محمد سریر محاوره صحبت کند، متنی را که از پیش آماده کرده بود، برای حاضران در مراسم خواند.

قدردانی از استادی که به همه کمک می‌کرد

در بخش بعدی این مراسم، سامان احتشامی، نوازنده پیانو نیز در سخنانی کوتاهی گفت: حضور در این برنامه باعث افتخار من است. زیرا باتوجه به شیوع همه‌گیری کرونا چند سالی است که سعادت دیدن اساتید خود را نداشتم و امروز فرصت مغتنمی فراهم شده است. وظیفه من است که از استاد بزرگوارم محمد سریر تشکر کنم. ۳۷، ۳۸ سال پیش، وقتی ٧، ٨ ساله بودم، توسط فرهنگ جولایی نازنین وارد رادیو شدم و اکنون که صدای خودم یا سازم در رادیو پخش می‌شود، به نوعی می‌توانم بگویم که در آنجا ماندگار شده‌ام.

وی ادامه داد: زمانی که ١٧ یا ١٨ ساله شدم، در کنکور موسیقی قبول و توسط فرهنگ جولایی و استاد میلاد کیایی به استاد محمد سریر معرفی شدم. آقای سریر محبت کردند و اجازه دادند که من وارد دانشگاه شوم. از همه شما ممنونم که به من اعتبار بخشیدید و اجازه دادید که برای شما ساز بزنم. امیدوارم همیشه شادی در جریان و حال همگی خوب باشد.

سامان احتشامی سپس برای حاضران این مراسم قطعه موسیقایی «در روح و جان من، می‌مانی ای وطن» را به وسیله پیانو اجرا کرد.

برای آهنگسازی که سنگر خانه سینما را حفظ کرد

محمد مهدی عسگرپور (مدیرعامل خانه هنرمندان ایران) نیز در بخش بعدی این مراسم گفت: امشب، شب مبارکی در مجموعه خانه هنرمندان است که به بهانه بزرگداشتی برای استاد محمد سریر، میزبان اساتید بزرگ حوزه موسیقی و حوزه‌های دیگر فرهنگ و هنر کشور هستیم. شخصاً با وجود، حضور اساتید موسیقی بزرگ کشورمان، جسارت نمی‌کنم که درباره وجهه موسیقایی محمد سریر صحبت کنم؛ بلکه می‌خواهم از زمانی بگویم که ایشان در فعالیت‌های صنفی دیگری چون حوزه سینما فعال بود.

او ادامه داد: در مقطعی در کنار ایشان در هیات مدیره خانه سینما حضور داشتم و این برایم افتخار بود. آن دوره که سال ۸۸ بود، عزم جدی وجود داشت که نهادهای صنفی تعطیل شوند. تصور آنها این بود که اگر خانه سینما تعطیل شود، خانه‌های دیگر نیز پشت سر آن تعطیل می‌شوند. آن زمان ما تقریباً هر روز در آنجا اتاق جنگ داشتیم؛ زیرا باید این موضوع فرماندهی می‌شد.

مدیرعامل خانه هنرمندان ایران با اشاره به گذر سال‌ها از آن زمان بیان کرد: بعدها به این فکر می‌کردم، آن چیزی که سبب شد در آن شرایط قوامی به دست بیاید و ما به نقطه تعادلی برسیم که خانه سینما تعطیل نشود و در کنار آن همچنان از پشتوانه جدی هنرمندان و سینماگران بهره‌مند باشد، چه چیزهایی بوده است؟ بدون تردید یکی از ستون‌های اصلی این اتفاق، آقای دکتر سریر بود. ایشان با اشراف بسیار جدی خود نسبت بهحمیدرضا نوربخش: محمد سریر آدم دغدغه‌مندی است. او کارهایی کرد که برای خودش نفعی نداشت و در جهت پیشرفت اجتماع بود. این افراد قابل احترام هستند و باید به آنها احترام مضاعف گذاشت حوزه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و خوشنامی که بین اهالی هنر داشت، پشتوانه‌ای شد که ما بتوانیم سنگر خانه سینما را حفظ کنیم برای اینکه در تاریخ ثبت شود.

وی در پایان عنوان کرد: واقعاً خوش به حال کسانی که توانستند از معاشرت با اساتیدی چون محمد سریر و افراد دیگری که امروز در اینجا حضور دارند، بهره ببرند. خوش به حال هنرمندان بزرگی که آثاری را خلق می‌کنند که سال‌ها در این مملکت باقی خواهد ماند و از نامشان به نیکی یاد می‌شود.

نکوداشت هنرمندی که برای یک جامعه بهتر کوشش می‌کند

حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی در ادامه این برنامه گفت: وقتی عکس‌های گذشته را نگاه می‌کردم، افسوس خوردم. زیرا چند سال قبل که برای احترام به شخصیت جناب سریر جمع شده بودیم، زنده‌یادها اکبر عالمی، علی مرادخانی، استاد نصرالله ناصح‌پور در این مراسم حضور داشتند اما به مرور یکی یکی آنها از این قطار پیاده شدند و افسوس دریغ آن برای ما ماند.

وی با بیان اینکه افراد، هنرمندان و بزرگان را به دو بخش تقسیم می‌کند، گفت: کسانی هستند که فقط به کار خود می‌پردازند؛ هنرمندان و بزرگان یا ادیبانی که به هر حال روی کار خود متمرکز هستند. این گروه خیلی قابل احترام هستند. اما عده دیگری هم هستند که کار خود را انجام می‌دهند اما فراتر از آن، اهداف انسانی دیگری را نیز دنبال می‌کنند. آنها تجربه و سرمایه اجتماعی خود را مصروف اهداف دیگری می‌کنند که الزاماً برای خود و زندگی شخصی آنها نیست، بلکه برای همه انسان‌ها صرف می‌شود تا ما جامعه بهتری داشته باشیم. این گروه تمام سرمایه اجتماعی، تجربه و همه داشته خود را در راهی صرف و هزینه می‌کنند که گاه هم برای آنها لطماتی به همراه خواهد داشت.

نوربخش در ادامه گفت: محمد سریر جز دسته دوم است. او داشته همه عمر خود و هر چه اندوخته بود را در دست گرفته و در خدمت اهدافش برای اجتماع و انسان‌ها گذاشته است. محمد سریر آدم دغدغه‌مندی است. او کارهایی کرد که برای خودش نفعی نداشت و در جهت پیشرفت اجتماع بود. این افراد قابل احترام هستند و باید به آنها احترام مضاعف گذاشت.

مدیرعامل خانه موسیقی در بخش پایانی صحبت‌هایش بیان کرد: یکی از دغدغه‌های آقای سریر که در خانه موسیقی نیز آن را دنبال می‌کرد، بحث آموزش موسیقی بود. سال‌ها پیش بحث نظارت روی اساتید برای آموزش موسیقی با نظارت ایشان در خانه موسیقی دنبال می‌شد. ایشان در آن زمان نیز برای این موضوع زمان زیادی می‌گذاشت و بحث آموزش موسیقی دغدغه ایشان بود. اکنون که شب موسیقی، مربوط به محمد سریر است، می‌خواهم این نوید را بدهم که یک پلتفرمی که با عنوان «اس تیچ» شناخته می‌شود، در زمینه آموزش موسیقی آماده شده است. در نهایت اینکه زحمات آقای سریر در این بخش نیز این نتیجه را داشت.

خاطره آقای نوازنده از برگزاری کنسرت در یک مرکز سیاسی

داوود گنجه‌ای نوازنده کمانچه نیز در ادامه این برنامه گفت: هر کس با بضاعت خود درباره محمد سریر صحبت کرد اما من می‌خواهم درباره موضوعی صحبت کنم که اکثراً مغفول واقع می‌شود. اگر شما امروز در من آرامش می‌بینید، به خاطر این است که همسر خوبی دارم؛ بنابراین اگر امروز محمد سریر به این درجه رسیده است، به این خاطر بوده که همسر خوبی داشته است. خانواده مسئله خیلی مهمی است.

داریوش پیرنیاکان نوازنده تار و سه‌تار نیز در ادامه این برنامه گفت: در مورد موسیقی دوست عزیزم محمد سریر که شخصاً خیلی به او علاقمندم، همه صحبت کردند و موسیقی ایشان هم گویای جایگاه ایشان است.

این نوازنده با اشاره به صحبت‌های حمیدرضا نوربخش درباره وجه دیگر محمد سریر توضیح داد: آن موقع که آقای سریر در ژنو بودند، من در یونسکو کنسرتی داشتم. نمی‌دانم آقای سریر چگونه متوجه شدند که من در پاریس هستم ولی به محض مطلع شدن، با من تماس گرفت و گفت که قصد دارد تا در ژنو هم که مرکزی سیاسی است برای تو کنسرت بگذارم تا آنها هم ببینند که موسیقی ما چیست و اجرایی داشته باشیم. در عرض ٢۴ ساعت ترتیب برگزاری این کنسرت داده شده بود.

پیرکانیان ادامه داد: سریر یکی از انسان‌های با کمال و تمام عیار است. او واقعاً دوست‌داشتنی است و ما از دیدنش هم لذت می‌بریم. در تأسیس خانه موسیقی، محمد سریر و آقای روشن روان بزرگترین خدمت را کردند. در واقع این دو بزرگوار در تأسیس و تداوم خانه موسیقی بیشترین خدمت را کردند.

امشب برای من شب آهنگساز نیست!

نظام‌الدین کیایی صدابردار سینما نیز در ادامه این مراسم گفت: امشب برای من شب آهنگساز نیست؛ شب رفاقت و رفیق است. با آقای دکتر سریر در دوره‌ای که در خانه سینما بودیم، همیشه در مورد مسائل خانه سینما به تفاهم می‌رسیدیم. دکتر سریر در میان صفات خوب خود شرافت داشت که به گمان من جمع تمام صفات خوب اخلاقی است.

وی همچنین در ادامه صحبت‌هایش بیان کرد: دکتر سریر از دید من یک مرد شریف است. شریف با خوب بودن و صفاتی از این دست متفاوت است. در واقع اگر تمام صفات خوب اخلاقی در شخصی باشد، ما به او چنین صفتی را می‌دهیم و دکتر سریر لایق این صفت است.

اجرای برخی قطعات از ساخته‌های محمد سریر با حضور نگین سریر، نیلوفر ابراهیمی و مسعود یکتا بخش دیگری از این مراسم بود.

در ادامه نگین سریر، دختر محمد سریر گفت: امروز اگر بر روی این صحنه‌ام مدیون پدری هستم که عمر خود را صرف تربیت ما و اعتلای موسیقی کرد و مادری که سال‌ها همراه و همدل او بوده و هست.

در انتهای این برنامه مراسم تقدیر از دکتر محمد سریر با حضور هنرمندان برگزار شد.