توصیه‌های یک متخصص کودکان به مادران شیرده
شیر مادر کامل‌ترین غذایی است که خداوند برای انسان خلق کرده و حق هر نوزادی است که از این نعمت الهی بهره مند شود، اهمیت تغذیه با شیر مادر بسیار زیاد است، به طوری که سالانه انجمن‌های متعددی در سراسر دنیا در این مورد تحقیق و در جهت ترویج شیر مادر فعالیت‌های زیادی می‌کنند.
اگر چه شیردهی مادران یک روند طبیعی در پروسه فرزندآوری است اما آسان نیست و مادران به حمایت‌های روحی و جسمی زیادی جهت شیردهی و تداوم آن نیاز دارند.
هرساله دهم تا شانزدهم مردادماه به عنوان هفته جهانی ترویج تغذیه با شیر مادر نام‌گذاری شده است؛ شعار امسال هفته جهانی ترویج تغذیه با شیر مادر "نگاهی نو به شیردهی مادران شاغل در خانواده، محل کار و جامعه" انتخاب شده است.
این شعار با هدف آگاه کردن جامعه درباره مشکلات شیردهی و فرزندپروری مادران شاغل، تامین زیرساخت لازم جهت اعطای مرخصی به مادران شاغل با پرداخت کامل حقوق و حمایت در محل کار به عنوان ابزاری مهم برای شیردهی موفق، همراه کردن افراد و سازمان‌ها در جهت افزایش همکاری و حمایت از شیردهی در محل کار، اقدام در راستای بهبود شرایط کار و حمایت‌های مرتبط با شیردهی در نظر گرفته شده است.
به مناسبت هفته جهانی ترویج تغذیه با شیر مادر و با هدف آگاهی بیشتر از فواید تغذیه با شیر مادر در سلامت افراد جامعه و ارائه راهکارهایی برای مادران در راستای شیردهی مطلوب به گفت‌وگو با متخصص بیماری‌های کودکان پرداختیم.
دکتر سعیده فراتی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: تغذیه‌ای که از ابتدای تولد با شیر مادر شروع شود و ادامه پیدا کند، نقش مهمی در سیستم دفاعی و ایمنی کودک دارد و همچنین باعث تکامل عصبی بهتر در کودک می‌شود.
متخصص بیماری‌های کودکان، ادامه داد: ثابت شده است که سیستم ایمنی بدن کودکانی که با شیر مادر تغذیه شدند نسبت به کودکانی که از شیر خشک تغذیه کردند در برابری بسیاری از بیماری‌ها همچون اسهال، عفونت‌های گوارشی، عفونت‌های تنفسی، آلرژی‌ها مقاوم‌تر هستند؛ و درصد بستری این کودکان در بیمارستان خیلی پایین‌تر از کودکانی است که از شیر مادر محروم بودند.
فراتی افزود: مطالعات نشان داده ابتلا به دیابت، ریسک چاقی و بیماری‌های دستگاه گوارش و روده در کودکانی که تا دو سالگی از شیر مادر تغذیه کردند کمتر بوده است.
وی اضافه کرد: شیردهی منجر به ایجاد پیوند عاطفی عمیق بین مادر و نوزاد و کاهش استرس در مادران و به خصوص کودکان می‌شود که در آغوش مادر قرار می‌گیرند و تماس چشمی با او برقرار می‌کنند؛ و به تبع آن فرد در آینده از سلامت روان بهتری برخوردار است.
فراتی به خاصیت ضد درد بودن شیر مادر اشاره کرد و گفت: اغلب مادران تجربه کردند زمانی که کودک‌شان دچار درد یا هرگونه ناراحتی است با شیر خوردن آرام می‌شود و احتمال بی قراری کمتر خواهد بود.
مادران شیرده کمتر افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنند
وی با اشاره به اینکه شیردهی برای زنان فواید بسیاری دارد، تصریح کرد: تحقیقات نشان داده امکان افسردگی پس از زایمان در مادرانی که نوزاد خود را با شیر خودشان تغذیه نمی‌کنند نسبت با مادران شیرده بیشتر است.
فراتی یادآور شد: خونریزی پس از زایمان در مادران شیرده زودتر منقطع و درد کاهش پیدا می‌کند و رحم خیلی زودتر به سایز طبیعی خودش برمی‌گردد, همچنین کم خونی ناشی از زایمان در مادران شیرده زودتر جبران می‌شود.
وی با بیان اینکه شیردهی در کاهش اضافه وزن ناشی از بارداری موثر خواهد بود، تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد امکان ابتلا به فشار خون، چربی خون و دیابت در زنان شیرده کاهش پیدا می‌کند؛ با توجه به اینکه این سه مشکل از عوامل بسیار مهم بیماری‌های قلبی و عروقی هستند، باید گفت شیردهی باعث کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در زنان شیرده می‌شود.
متخصص بیماری‌های کودکان اظهار کرد: در بررسی‌های مطالعاتی این نکته ثابت شده است که امکان ابتلا به سرطان پستان و سرطان تخمدان در مادرانی که شیردهی را انجام دادند، کمتر از مادرانی است که با شیر خشک نوزادشان را تغذیه کردند.
افزایش حجم شیر مادر از روز دوم تا روز پنجم شیردهی
وی یادآور شد: یکی از مشکلاتی که مادران شیرده با آن مواجه هستند این است که یا خودشان احساس می‌کنند که شیر کافی ندارند یا اینکه از دیگران زیاد می‌شنوند که این مقدار شیر نوزاد را سیر نمی‌کند؛ بنابراین اول باید مطمئن شویم که آیا واقعا شیر مادر کم است یا این که فقط مادر چنین احساسی دارد.
فراتی در ادامه گفت: روز اول و دوم تولد نوزاد شیر مادر خیلی کم و بسیار غلیظ (آغوز) است که به شدت غنی از پروتئین و آنتی بادی‌های مفید است؛ معمولا مادران به خصوص افرادی که اولین بارداری را تجربه کردند با آغاز شیردهی احساس می‌کنند حجم شیر برای نوزاد کافی نیست، اما در این موارد باید به مادر اطمینان داد افزایش شیر معمولا از روز دوم تا پنجم اتفاق میافتد.
متخصص بیماری‌های کودکان بیان کرد: مقدار کم آغوز در روز اول تولد معمولا برای تغذیه و سیر شدن نوزاد کافی است به شرط این که تعداد دفعات شیردهی بیشتر شود.
وی در رابطه با اینکه چطور باید فهمید شیر مادر برای کودک کافی نیست، افزود: اگر شیرخوار وزن‌گیری مناسبی نداشته یا حتی در هفته‌ی دوم تولد وزن کم کرده باشد؛ همچنین نوزادی که حجم و دفعات ادرار و مدفوع کمی دارد و بی حال است، می تواند نشان دهنده کافی نبودن شیر مادر باشد.
فراتی در خصوص علل کم بودن شیر مادر، عنوان کرد: استرس‌هایی که مادران به ویژه در بارداری اول متحمل می‌شوند، از جمله؛ اینکه شیر دارم یا ندارم؟ آیا می‌توانم شیردهی داشته باشم؟ می‌توانم مادر خوبی برای کودکم باشم؟ حجم و تولید شیر مادر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
متخصص بیماری‌های کودکان، یادآور شد: خستگی و عدم استراحت کافی و همچنین درد پس از زایمان به خصوص در عمل سزارین منجر به کاهش ترشح شیر می‌شود.
فراتی تصریح کرد: زمانی که نوزاد نتواند سینه مادر را کامل در دهان بگیرد منجر به ایجاد زخم و درد برای مادر می‌شود و همین عدم مکیدن درست نوزاد منجر به کاهش حجم شیر خواهد شد، لذا در این موارد باید نحوه درست شیردهی به مادر آموزش داده شود.
وی راهکارهای افزایش شیر مادر را مورد توجه قرار داد و گفت: مکیدن نوزاد یکی از عوامل بسیار مهم در تولید و ترشح شیر است لذا هر چه تعداد دفعات شیردهی بیشتر باشد میزان ترشح شیر بیشتر می‌شود.
فراتی ادامه داد: به مادران توصیه می‌کنیم بعد از هربار شیردهی بهتر است شیر باقی مانده در سینه را بدوشند و در واقع آن گره‌هایی که در سینه مادر هنوز وجود دارد و شیر آن خالی نشده را تخلیه کنند.
وی تاکید کرد: استراحت و خواب کافی، کنترل درد پس از زایمان با استفاده از برخی مسکن‌ها، استفاده از مایعات فراوان در روزهای اول بعد از زایمان، استفاده از تمام گروه‌های غذایی به ویژه لبنیات که منشا کلسیم هستند، منجر به افزایش حجم شیر در مادران می‌شود.
متخصص بیماری‌های کودکان اضافه کرد: در مواردی که این راهکارها منجر به افزایش حجم شیر مادر نمی‌شود، استفاده از شیرافزاها که توسط پزشک تجویز می‌شود به افزایش شیر مادر کمک خواهد کرد.
فراتی در پایان بیان کرد: اعتماد به نفس مادران در مورد اینکه که توانایی شیردهی مناسب را دارند در افزایش حجم شیر و بهبود فرآیند شیردهی بسیار موثر خواهد بود؛ البته برخی بیماری‌ها منجر به کاهش حجم شیر در مادر می‌شود که در این موارد پزشک راهنمایی لازم را با این هدف که نوزاد از نظر وزن گیری و رشد دچار مشکل نشود برای مادر خواهد داشت.
