کاربرد‌های آمونیوم پرسولفات
آمونیوم پرسولفات (APS) یا آمونیوم دی پروکسی سولفات یک ماده اولیه شیمیایی و ترکیب غیر آلی است با فرمول NH۴) ۲S۲O۸) می‌باشد. این ترکیب معدنی که با عنوان نمک بی‌رنگ هم شناخته می‌شود، با بهره‌گیری از ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی مهم کاربرد‌های بسیاری را به دست آورده و به عبارتی در صنایع گوناگونی کاربرد دارد. در ادامه پس از بررسی مختصر مهمترین ویژگی‌های ماده مذکور، به جزئیات کاربرد‌های آمونیوم پرسولفات خواهیم پرداخت.
ویژگی‌های شیمیایی آمونیوم پرسولفات
- آمونیوم پرسولفات در ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد تجزیه می‌شود.
- این ماده بی‌رنگ و بی‌بو دارای درجه خلوص ۹۸ یا گاهی ۹۸.۵ درصدی می‌باشد.
- آمونیوم دی پروکسی سولفات به آسانی نمی‌سوزد.
- گرم شدن آن می‌تواند موجب به وجود آمدن گاز‌های سمی به ویژه اکسید گوگرد و اکسید نیتروژن شود.
- در صورت قرارگیری در معرض گرمای شدید و یا احتراق احتمال انفجار آن وجود دارد.
- ترکیب آمونیوم پرسولفات با عوامل کاهش دهنده نظیر گوگرد و فسفر می‌تواند موجب انفجار شود.
ویژگی‌های فیزیکی آمونیوم پرسولفات
- آمونیوم پرسولفات به صورت جامد بلوری یا کریستالی بی‌رنگ، سفید رنگ یا زرد کم رنگ یافت می‌شود.
- این ماده گاهی به شکل کریستال پودری سفید رنگ است.
- دمای ذوب آمونیوم پرسولفات ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد است.
- دمای جوش آن ۱۳۸۸ درجه سانتی‌گراد است.
- این ماده حلالیت بالایی دارد و ۸۰ گرم آن به آسانی در ۱۰۰ میلی‌لیتر آب در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد و با نسبت ۲.۵۸ حل می‌شود.
- چگالی آمونیوم دی پروکسی سولفات ۱.۹۸ گرم بر سانتی‌متر مکعب است.
- نگهداری، ذخیره‌سازی و یا انبار کردن آن به دلیل برخورداری از مقاومت بالا در برابر رطوبت به آسانی انجام می‌شود.
کاربرد‌های آمونیوم پرسولفات
خواص فیزیکی و شیمیایی آمونیوم پرسولفات یا آمونیوم دی پروکسی سولفات، آن را به یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی و غیر آلی تبدیل کرده است. به عبارتی این ماده بی‌رنگ و بی‌بو از رایج‌ترین مواد در صنایع گوناگون برای تولیدات مختلف به شمار می‌رود. برای مثال در کشاورزی، تولید شوینده‌ها، صنایع کاغذ و کاغذسازی، آرایشی و بهداشتی، غذایی و نساجی کاربرد‌های فراوانی دارد.
صنایع کشاورزی: بسیاری از کشاورزان از این ماده به صورت محلول به عنوان حشره کش، آفت کش و قارچ کش جهت سم‌پاشی استفاده می‌کنند. همچنین نوعی ماده مفید برای مواد اولیه کود‌های شیمیایی به ویژه برای خاک‌های قلیایی به شمار می‌رود.
تولید شوینده‌ها: آمونیوم دی پروکسی سولفات به عنوان یک اکسید کننده قوی در تولید انواع محصولات شوینده و سفید کننده نظیر بسیاری از صابون‌ها کاربرد مهمی دارد.
صنایع کاغذ و کاغذسازی: استفاده از آمونیوم پرسولفات یا APS در صنایع کاغذسازی یکی از مهمترین کاربرد‌های این ماده سفید رنگ به حساب می‌آید. علاوه بر اینکه می‌تواند به عنوان نگهدارنده چوب مورد استفاده قرار گیرد، در تولید بسیاری از محصولات کاغذی کاربرد داشته و ماده مناسبی هم برای پلاستیک سازی یا تولید رنگ به شمار می‌رود. همچنین بسیاری از صنایع و کارخانجات کاغذسازی این ماده سفید یا بی‌رنگ را با نشاسته خام ترکیب می‌کنند تا در هزینه‌های مواد اولیه صرفه‌جویی کنند و به‌طبع تولیدات قیمت مناسب‌تری را عرضه نمایند. البته تعدادی از تولید کنندگان هم از این ماده شیمیایی به منظور خنثی سازی و جوهر زدایی مجدد استفاده می‌کنند.
صنایع آرایشی بهداشتی: آمونیوم پرسولفات ماده شیمیایی پرکاربردی در تولیدات لوازم آرایشی و بهداشتی است. بسیاری از تولید کنندگان و کارخانجات از این ماده در تولید انواع اسکراب یا لایه بردار پوست استفاده می‌کنند. همچنین کاربرد فراوانی برای محصولات مراقبتی و آرایشی مو دارد. برای مثال با بهره‌گیری از خاصیت سفید و اکسید کننده در محصولات روشن کننده رنگ مو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
صنایع غذایی: این ماده یا نمک دارای کاربرد مهمی در صنعت غذایی است و بسیاری از افراد از آن به عنوان اصلاح کننده گندم استفاده می‌کنند. همچنین یکی دیگر از کاربرد‌های آمونیوم پرسولفات به عنوان ماده نگهدارنده و تنظیم کننده اسیدیته در بعضی از مواد غذایی است.
صنایع شیمیایی: آمونیوم دی پروکسی سولفات به عنوان اکسیدان در تولید پراکسید هیدروژن و سولفات‌ها به ویژه سولفات پتاسیم استفاده فراوانی دارد. همچنین گاهی در شیمی آلی کاربرد دارد.
صنایع نساجی: درست مانند کاربرد آمونیوم پرسولفات در صنایع کاغذ و کاغذسازی، در صنایع نساجی به ویژه تهیه پارچه هم کاربرد دارد. با تولید رنگ می‌تواند ماده مناسبی برای رنگ کردن پارچه‌ها باشد یا حتی با خاصیت سفید کنندگی به منظور سفید کردن پارچه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
البته همان‌طور که اشاره کردیم کاربرد‌های آمونیوم پرسولفات شامل موارد بسیاری می‌شود و در واقع یکی از مواد اولیه اصلی در صنایع مختلف به حساب می‌آید. به این ترتیب کاربرد‌های آن تنها در موارد مذکور خلاصه نمی‌شود و از سایر کاربرد‌ها و مصارف مهم می‌توان به این موارد به طور مختصر اشاره کرد:
- این ماده می‌تواند به عنوان تنظیم کننده PH مواد غذایی بسته‌بندی یا آماده باشد.
- گاهی از آمونیوم پرسولفات به عنوان دپولایزر در باتری استفاده می‌شود.
- به عنوان عامل آغازگر در فرآیند پلیمریزاسیون الفین کاربرد دارد.
- می‌تواند به عنوان عامل اکسیداسیون به خالص‌سازی مخمر کمک کند.
- در بعضی موارد در صنعت آنالیز مواد شیمیایی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- به‌کارگیری در صنعت عکاسی از دیگر کاربرد‌های آمونیوم پرسولفات به شمار می‌رود.
- خاصیت سفید کنندگی آن موجب کاربرد در محصولات دکلره کردن مو شده است.
- در بعضی از مواد ضدعفونی‌کننده هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- این ماده برای استفاده در تولید چسب هم به منظور افزایش سرعت چسبندگی مناسب است.
- آمونیوم دی پروکسی سولفات در صنعت نفت هم استفاده‌های مختلفی دارد و برای مثال به عنوان خورنده در استخراج نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- این ماده جهت از بین بردن لکه‌های پیروگالول کاربرد دارد.
- با بهره‌گیری از ویژگی‌های خاص خود در شستشوی ظروف آزمایشگاهی هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
- دی آمونیوم دی پروکسی سولفات می‌تواند به عنوان عامل ضد رسوب در بعضی از صنایع مفید واقع شود.
در نهایت کلیه موارد مذکور از مهمترین کاربرد‌های آمونیوم پرسولفات هستند. البته این ماده غیر آلی با برخورداری از خواص فیزیکی و شیمیایی مفید می‌تواند در زمینه‌های بسیار دیگری هم به کار گرفته شود و متقاضیان برای تهیه آن تنها باید از طریق مراکز معتبر نظیر شرکت تدارک صنعت کاغذ کرمان به خرید اقدام کنند.
