سفر در بهار امسال سخت‌تر از هرسال!

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- گروه اقتصاد و صنعت: اگرچه دولت و رئیس آن خود را مشتاق و حامی گردشگری و سفر برای هر خانواده‌ ایرانی می‌داند اما مشکلات اقتصادی و افزایش روز افزون هزینه‌ها موجب شده است تا امکان گردش و مسافرت تنها برای عده‌ای امکان‌پذیر شود.

در ایام تعطیل نوروز امسال بیش از هر سال دیگر از جمله مشکلات مردم عادی برای انجام سفر کرایه راه و اجاره هتل یا مسافر خانه بود. در نوروز امسال قیمت‌ هتل‌ و مسافرخانه (ویژه سفرهای نوروزی!) چنان افزایش یافت که بسیاری از طرفداران گردشگری نوروز یا از انجام سفر پشیمان شدند و یا خود را برای اقامت در چادر و زندگی در شرایط سخت آماده کردند.

برخی کارشناسان معتقدند که در سالهای مسئولیت دولت نهم، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به‌ جز اقداماتی سطحی شعارگونه و بدون نتیجه کار دیگری انجام نداده است تا آنچنان که مسئولان دولت ابراز علاقه‌مندی می‌کنند تحولی جدی در وضع گردشگری داخلی ایجاد شود. با این همه رئیس جمهور برای توسعه و نهادینه کردن سفر موضوع افزایش تعطیلات مطرح کرده است. او در سخنرای اخیر خود که در مراسم «تجلیل از خادمان سفرهای نوروزی انجام شد» از احتمال تصویب تعطیلات زمستانی در آینده خبر داد.

اما آیا واقعاً مشکلاتی که مسافرت را برای مردم محدود و دشوار می‌کند با افزایش تعطیلات برطرف می‌شود. شاید گزارش زیر که پیش از آغاز تعطیلات نوروز 88 تهیه شده پاسخ این پرسش را تا اندازه‌ای روشن سازد:

سطح پائین سرانه درآمد شهروندان در ایران، گرانی، کمبود و نبود امکانات گردشگری و اسکان مسافر در بسیاری از شهرها حتی شهرها بزرگ و تاریخی، استاندارد و ایمن نبودن جاده‌ها، خلاء یک شبکه گسترده راه آهن، موانع موجود بر سر راه سرمایه گذاران خارجی و بی‌توجهی به سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی، عدم نظارت جدی دولت بر قیمت مجموعه‌های مسافرتی، خدماتی و هتل‌ها به خصوص در ایام تعطیلات طولانی، سهیه بندی بنزین و گرانی بنزین آزاد و پهناوری کشور از مهمترین دلایلی است که به گفته کارشناسان، گردش و سفر در ایران را با مشکلات فراوان روبرورو ساخته است. با این‌حال کم نیستند مشتاقان طبیعت و علاقه‌مندان فرهنگ و آداب رسوم اقوام ایرانی که در ایام نوروز دل به دریای مشکلات می‌زنند و فرصت را برای سفر غنیمت می‌شمارند.

طرح «سفرهای ارزان» طرحی است که دولت برای تشویق اقشار کم درآمد مردم به انجام سفر مطرح کرده بود. اما به گفته‌ مجریان طرح‌ سفرهای ارزان قیمت این سفرها برای فصل‌های بدون مسافر در کشور طراحی شده‌اند و اساس آن، این است: «فصل‌هایی که ایرانی‌ها بیشتر به سفر می‌روند و میزان تقاضا بالاست، امکان اجرای تورهای ارزان وجود ندارد و این تورها نزدیک به نرخ بازار و یا بالاتر فروخته خواهند شد».

در این میان حتی افرای که حاضر به انجام سفر به هر قیمتی هستند نیز از مدتی پیش با پاسخ «ظرفیت تکمیل استِ» متصدیان هتل‌ها تا 15 روز بعد از آغاز سال جدید روبرو می‌شوند!

یکی از جویندگان بلیت و هتل در حالی که ناامید از آژانس هوایمایی و گردشگری ...گشت خارج می‌شد در این خصوص می‌گوید: «به دلیل اینکه علاقه‌ای به استفاده و همراهی با تورها مسافرتی نوروز ندارم از مدتی پیش شخصاً با تماس با هتل‌های اصفهان سعی در رزرو اتاق داشتم امامتصدیان 4 هتل 3 ستاره و چند هتل آپارتمان به من گفتند که هنوز برای اقدام زود است. با این‌حال تماسهای من به طور مرتب و مکرر با هتل‌های این شهر ادامه داشت تا اینکه چند روز پیش تمام این هتل‌ها ناگهان از پر شدن ظرفیتشان خبر دادند»!

او ادمه داد: «این مسئله برای من بسیار عجیب بود که چطور این هتل‌ها به طور همزمان ظرفیت‌شان تکمیل شده است».

او در مورد قیمت اعلام شده از سوی این هتل‌ها برای ایام نوروز می‌گوید: «البته شخصاً موفق به رزرو هتل نشدم. اما تا جایی که من پی‌گیری کردم هتل‌ها حداقل در اصفهان افزایش قیمت زیادی داشته‌اند و هتلی که پیش از ایام نوروز 40 هزارتومان اتاق خود را اجاره می‌داد اکنون قیمت را تا 90 هزارتومان افزایش داده است و هتل‌های با ستاره‌های بیشتر نیز حتی تا شبی 200 هزارتومان اتاق خود را اجاره می‌دهند».

سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بر خلاف سال گذشته که در ابتدا قیمت هتل در ایام نوروز را ثابت خوانده بود و در روزه‌های آخر سال اعلام افزایش قیمت کرد؛ امسال مجوز افزایش اجاره‌بهای هتل‌ها تا 20 درصد را پیش از آغاز زمان درخواست گردشگران اعلام کرده است. این درحالی است که بسیاری از کشورها با توجه به بحران اقتصادی تلاش می‌کنند، هزینه خدمات را برای افزایش سفر مردم کاهش دهند؛ با این‌حال با فرا رسیدن تعطیلات نوروزی در ایران، همچون سال‌های گذشته، مردم شاهد افزایش قیمت خدمات گردشگری و سفر هستند. 

در این شرایط که هتل‌ها و ناوگان حمل‌ونقل هوایی، ریلی و جاده‌ا‌یی در کشور بدون توجه به اقدام برخی کشورها برای کاهش قیمت خدمات سفر و وضعیت معیشتی مردم کشور، مانند سال‌های گذشته قیمت‌ها را افزایش داده‌اند، بسیاری از تورها با افزایش قیمت مواجه شده‌اند و این مسأله کاهش استقبال مردم از تورهای گردشگری و به‌دنبال آن، لغو تورها را از برنامه‌های دفاتر خدمات مسافرتی موجب شده است.

متصدی فروش بلیت و خدمات تور یک آژانس مسافرتی می‌گوید: «به دلیل تقاضای زیاد مردم برای انجام سفر در ایام تعطیل و غیر تعطیل نوروز، هر سال با مشکل کمبود بلیت و هتل برای مشتریان خود مواجه‌ایم».

او معتقد است که در این شرایط هر خانواده یا فردی از طریق تورهای شرکت‌ها زودتر برای این ایام برنامه‌ریزی و ثبت‌نام کرده، موفقیت بیشتری داشته و با قیمت پایین‌تری سفر خواهد کرد.

سید جواد امینی‌فر از کارشناسان گردشگری نیز با اشاره به افزایش تقاضا برای سفر در این فصل می‌گوید: «مشکل اصلی تعطیلات نوروز، تقاضای زیاد و امکانات بسیار محدودی است که نمی‌تواند پاسخگوی نیاز هموطنان باشد».

او معتقد است: «تنها نیمی از مشکلات در آژانس‌ها به چشم می‌خورد و اگر در ایام نوروز به وضعیت مسافران در شهرها دقت شود درخواهیم یافت که بسیاری از افراد بدون کمترین اطلاع از شهر مقصد خود اقدام به سفر کرده و برای یافتن سرپناه و سرویس‌های بهداشتی در شهرهای مختلف به خصوص شهرهای شمالی سرگردان هستند».

امینی‌فر می‌گوید: «با اینکه دولت با روش‌هایی همچون استفاده از اتاق مدارس قصد دارد که مسافران را به نحوی اسکان دهد اما باید گفت که حتی این امکانات نه چندان مناسب نیز پاسخگوی نیاز مردم در نوروز نیست».

به گفته او بسیاری از شهروندان و هموطنان با علم به این مشکلات و یا داشتن تجربه تلخ سفرهای مشابه قبلی خود، حاضر به انجام مسافرت نمی‌شوند و این به هیچ وجه به نفع آنان و حتی جامعه نیست.

این کارشناس با بیان اینکه در حال حاضر انجام یک سفر سه روزه ساده به شهرهایی نظیر اصفهان و شیراز حداقل 700 تا 800 هزارتومان هزینه خواهد داشت می‌گوید: «این مسئله انگیزه سفر به کشورهای نزدیک و جایگزینی آنها به جای شهرهای دیدنی و تاریخی ایران را تقویت می‌کند و موجب رونق بیشتر گردشگری و شهرهای کشورهای همسایه می‌شود».

سیدمجتبی تهرانی، عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران و فعال در زمینه‌ تورهای داخلی درباره‌ شرایط تورهای داخلی با توجه به افزایش قیمت خدمات گردشگری در داخل کشور، تاکید می‌کند: «تعداد متقاضیان سفرهای داخلی با توجه به افت اقتصادی، نسبت به سال گذشته کم‌تر شده است و تورهای داخلی هزینه‌ای مساوی با تورهای خارجی دارند».

محمد منظر‌نژاد، یکی دیگر از تورگردانان و فعالان حوزه‌ی اکوتوریسم،‌ با بیان این‌که گرانی‌های موجود موجب کنسل شدن برخی تورها شده می‌گوید: «ناهماهنگی سازمان‌های میراث فرهنگی و گردشگری، هواپیمایی کشوری، ناوگان ریلی و اتوبوس‌رانی موجب شده است، دفاتر خدمات مسافرتی ظرفیتی از حمل‌ونقل کشوری نداشته باشند. سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هیچ کاری ندارد و هتل‌ها، هواپیمایی و قطار از اواخر دی‌ماه قیمت‌ها را افزایش داده‌اند».

او افزود: «هواپیمایی اعلام کرده است، به آژانس‌ها بلیت گروهی نمی‌فروشد و باید نام فرد فرد مسافران را بدهند، چون این سازمان می‌خواهد کار مردمی انجام دهد. قطار هم امسال بلیت گروهی نمی‌فروشد و حتی با افزایش 50 ‌درصدی بهای بلیت نیز سهمیه‌ای به آژانس‌ها نداده‌اند، چون آن‌ها هم می‌خواهند مردمی کار کنند».

این فعال گردشگری ادامه داد: «با توجه به کاهش نرخ در اروپا و کشورهای حاشیه‌ خلیج فارس، قیمت تورهای داخلی در مقایسه با تورهای خارجی بیشتر شده است و مردم در این شرایط، ترجیح می‌دهند که بیش‌تر سرمایه‌ خود را در آن مسیرها هزینه کنند، درحالی‌که گردشگری پایدار به‌معنی توزیع پول در جوامع محلی است». 

اما یکی از مراجعه کنندگان به آژانس هوایی بر خلاف منظر‌نژاد می‌گوید: «آژانس‌های هوایی با پیش خرید بلیت و رزرو هتل‌ها قصد انحصاری کردن این خدمات را دارند و خود عاملی برای رونق بازار سیاه و گرانی هستند». 

او معتقد است که تنها در صورت کنترل تورها و بلیت در فرودگاه‌ها این مسئله حل می‌شود اما حتی در این صورت مردم نمی‌توانند در ایام نوروز خدمات مسافرتی مورد نظر خود را دریافت و به شهرهای دلخواه خود سفر کنند؛ چرا که عرضه و تقاضا این خدمات متناسب با یکدیگر نیستند.

سخنان رئیس جمهور بعد ایام تعطیل درمورد اهمیت سفر
رئیس جمهور که اخیرا از خادمان سفرهای نوروزی تجلیل کرد می‌گوید: «نگاه ما به انسان نگاهی صرفاً اقتصادی نیست بلکه ما انسان را موجودی متعالی می‌دانیم و کمال و تعالی انسان سر فصل همه برنامه‌ریزی‌های ما است».

او می‌افزاید: «نوروز فقط یک تحویل سال نیست بلکه نوروز حقیقتاً یک تحول در روح جان زندگی و طبیعت است. در این تحول امید به درک زیبایی‌ها و لطافت و محبت و عشق تکامل می‌یابد، در سفرهای نوروزی فقط آدم‌ها جا به جا نمی‌شوند بلکه تحولات بزرگی رقم می‌خورد».

رئیس جمهور به تحولات بزرگی که به واسطه سفرهای نوروزی رقم می‌خورد نیز اشاره کرده است: «صله رحم، همبستگی ملی تحرک اقتصادی و توزیع ثروت در همه جای کشور، ارتقاء خود باوری ملی، ارتقاء امنیت ملی و تقویت بنیان خانواده از جمله تحولاتی است که فقط سفرهای نوروزی رقم می‌زند».

او با تاکید بر لزوم گسترش ایران شناسی می‌افزاید: «ایران شناسی نیز از جمله کارهای بزرگی است که باید انجام شود چون هنوز ایران و میراث بزرگ و فرهنگ‌ها زیبایی‌هایش ناشناخته است و حتی از 60 هزار روستای کشورمان، حداقل 20 هزار روستا دارای جاذبه گردشگری است».

احمدی‌نژاد می‌گوید: «ما جامعه‌ای شاداب و امیدوار می‌‌خواهیم و باید به نقطه‌ای برسیم که همه ایرانی‌ها همه جای ایران را ببینند چرا که ایران یک خانواده بزرگ است که باید متجلی شود و نوروز فرصتی بی نظیر برای این هدف است».

احمدی نژاد با تاکید بر لزوم افزایش سفرهای نوروزی می‌افزاید: «مدیریت دهها میلیون سفر، برقراری امنیت بی نظیر، فراهم کردن آسایش و تفریح، دادن اطلاعات به مردم و تقویت عشق به ایران کار بزرگی بود که در سفرهای نوروزی انجام شد».

وی با تشکر از همه دست اندرکاران سفرهای نوروزی در بخش‌های مختلف اظهار داشت: «این سفرها باید نه تنها در تعطیلات نوروز بلکه در تعطیلات مختلف نهادینه شود و اگر در آینده تحولاتی اتفاق افتاد و تعطیلات زمستانی داشتیم در آن تعطیلات نیز صورت گیرد».

در ایام نوروز چه گذشت
اما با اینکه رئیس جمهور معتقد است امسال کارهای بزرگی برای مسافران نوروزی انجام شده است اما بسیاری از مردم از اطلاع رسانی نامناسب و کاهش آن نسبت به سال گذشته و همچنین
دریافت وجه نقد برای استفاده از امکاناتی که سال گذشته مجانی بود، خبر می‌دهند.

یکی از این مسافران که قصد بازدید و اقامت از شهرهای شمالی را داشت از «پولی» شدن گردش در پارک جنگلی نور که سال‌ها است به طور رایگان مورد استفاده مسافران قرار می‌گیرد خبر می‌دهد و می‌گوید: «در ورودی‌های پارک جنگلی نور افرادی برای فروش بلیت ورودی جلوی خودرو‌ها را می‌گیرند و تنها در صورت پرداخت پول اجازه ورود داده می‌شود».

او درمورد اطلاع رسانی‌های دولتی درمورد مراکز دیدنی شهرها می‌گوید: «با اینکه در چند شهر مازندران به دنبال دریافت اطلاعات و نقشه گردشگری بودم هیچ شخص یا گروه، یا نماینده سازمانی که به طور مشخص پاسخ گو باشد وجود نداشت و برای دستیابی به اطلاعات مورد نظر خود به متصدیان هتل و یا مردم عادی مراجعه کردم و از این طریق موفق به طبیعت‌گردی و شناخت مناطقی از جمله سد خاکی در نزدیکی نور، و آبشار آب‌پری شدم».

مسافر دیگری در همین منطقه می‌گوید: «علاقه‌مند به بازدید کاخ معروف اشرف در نوشهر بودم که پس از پرس و جو آدرس دریافتم که به دلایل نامعلوم اجازه بازدید از آن داده نمی‌شود و تعطیل است. کاخ دیگری نیز در نوشهر وجود دارد که به دلایل نظامی شدن منطقه بازدید از آن منوع است».

این گردشگر که به گفته خود بسیاری از شهرهای ایران را سیاحت کرده است می‌گوید اگر می‌توانست با فرد آگاهی از سازمان گردشگردی ملاقات کند تعطیلات و مسافرت جذاب‌تری را پشت سر می‌گذاشت و از جاده‌های زیبای محلی و فرعی بیشتر استفاده می‌کرد.