خیرالله پروین: بررسی صلاحیت‌ها طبق قانون انجام می‌گیرد
خیرالله پروین عضو شورای نگهبان در اولین همایش دو روزه اعضای هیات‌های نظارت استانی سراسر کشور که در روزهای پنج‌شنبه و جمعه ۶ و ۷ مهر ۱۴۰۲ با عنوان «انتخابات قوی، منظم و موثر» در مشهد مقدس برگزار شد، اظهار داشت: انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری که روز جمعه ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد، بسیار مهم و سرنوشت‌ساز هستند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شورای نگهبان، وی سپس با اشاره به بند ۱۵ سیاست‌های کلی انتخابات که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده و در رابطه با «حق الناس» است، گفت: حق الناس از مهمترین موضوعات مطرح در حوزه حقوق عمومی اسلام است. این موضوع در برگزاری یک انتخابات سالم و موثر نقش دارد و اثرگذار بودن نقش مردم را برجسته‌تر خواهد کرد.
پروین با اشاره به تاکیداتی که مقام معظم رهبری در این رابطه داشته است، عنوان کرد: پاسداری از آزادی و سلامت انتخابات، حفظ حق انتخاب آزادانه افراد و صیانت از آرای مردم، حق الناس هستند.
این عضو شورای نگهبان با تاکید بر اینکه حق الناس باید در اجرا و نظارت بر انتخابات رعایت شود، گفت: رعایت کامل بی‌طرفی از سوی مجریان و ناظران و برخورد موثر با خاطیان نیز در راستای حق الناس است.
وی تاکید کرد: حق الناس باید در تمامی مراحل انتخابات همچون ثبت‌نام، بررسی صلاحیت‌ها، تبلیغات، برگزاری آن و شمارش آرا رعایت شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران در بخش دیگر صحبت‌هایش به بیان مولفه‌های حق الناس و تعریف آن پرداخت. وی در همین رابطه گفت: حق الناس یک گزاره دینی و برآمده از آیات و روایات است. این موضوع فقهی وارد عرصه‌ها و حوزه‌های دیگر مانند حقوق، سیاست و انتخابات نیز شده است.
پروین اضافه کرد: حق الناس در عرصه انتخابات نمایانگر تحقق اجتهاد پویا در امر زمامداری یا حکمرانی است.
این عضو حقوقدان شورای نگهبان خاطرنشان کرد: در نظام جمهوری اسلامی ایران مبنا ارزشمندی کرامت انسانی است که در بند ششم اصل دوم قانون اساسی آمده است. این موضوع بیشتر صبغه فقهی دارد اما وارد ادبیات حقوقی و امر انتخابات نیز شده است.
وی بیان کرد: از سوی دیگر در علم حقوق عمومی با موضوع شهروندی روبرو هستیم که با توجه به توسعه فضای مجازی و... شاهد گسترش مباحث مربوط به حقوق شهروندی هستیم. چون اجتهاد و فقه ما پویاست، موضوع حق الناس به مباحث حقوق شهروندی نیز وارد شده است.
پروین در ادامه با اشاره به تفاوت مبانی نظام‌های دینی با سایر نظام‌ها اظهار داشت: نظام‌های دینی اگرچه ممکن است در وضعیت حکمرانی با نظام‌های غیردینی اشتراکاتی داشته باشند، اما مبانی و اساس‌شان تفاوت بسیاری دارد.
وی سپس گفت: در هر نظامی موضوع تزاحم و رفع آن وجود دارد، اما در نظام اسلامی رفع تزاحمی مطلوب است که بر مبنای عدالت و مصلحت شهروندان باشد. در نظام اسلامی، ارزش انسان به ما هو انسان مدنظر است که با نگاه اومانیستی تفاوت دارد.
این استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: در اندیشه سیاسی اسلام مراجعه به فرد به عنوان یک عضو جامعه بر مبنای نگاه‌های عُرفی نیست، بلکه پذیرش حق رای به عنوان حق الناس وجه ممیز اندیشه سیاسی اسلام با وضعیت‌های عرفی است.
وی با بیان اینکه در اسلام بعد از توحید هیچ موضوعی به اندازه حق و عدل اهمیت ندارد، گفت: از نگاه اسلام توحید تمام شئون زندگی انسان‌ها را در برمی‌گیرد؛ حق الناس نیز اینگونه است. در روایات آمده است که پاسخ دادن به حق الناس در روز قیامت سخت‌تر از پاسخ دادن به حق الله است. بنابراین باید توجه ویژه‌ای به موضوع حق الناس که شامل حقوق مالی و غیرمالی افراد است، داشت.
این عضو شورای نگهبان سپس درباره مبانی نظری حق الناس عنوان کرد: کرامت انسانی یکی از مبانی حق الناس است. منظور از کرامت نیز کرامت اکتسابی است؛ چرا که همگان از کرامت ذاتی برخوردار هستند. کرامت انسانی در راستای تکامل انسان است. احترام اجتماعی انسان و تمامی شهروندان باید حفظ شود.
وی افزود: برای هر انسان باید این امکان فراهم شود تا مانند دیگران اثرگذار باشد. انسان باید از امکانات موجود برخوردار باشد تا بتواند به کمال مطلوب برسد. برخی از صاحبنظران معتقدند که حق کرامت از حقوق اساسی بشر است که بدنبال حقوق دیگری همچون حق الرای ثابت می‌شود.
پروین دومین مبنا را حق تعیین سرنوشت اعلام کرد و گفت: حق تعیین سرنوشت در بحث آزادی مطرح است؛ بدین معنا که انسان بنده غیر و بالاجبار مطیع افراد دیگری نباشد.
این عضو شورای نگهبان خاطرنشان کرد: نظام‌های حقوقی عرفی، حق الرای را به عنوان یک امتیاز بر اساس قانون وضع کردند، اما در اندیشه سیاسی اسلام این یک حق است که صاحب آن می‌تواند هم آن را اعمال و هم اسقاط کند.
پروین در بخش پایانی صحبت‌هایش اظهار کرد: در تمام نظام‌های حقوقی و سیاسی دنیا برای رسیدن افراد به قدرت ضوابط و صلاحیت‌هایی مشخص شده و نهادهای نظارتی در این رابطه وجود دارد. در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز نهاد شورای نگهبان مسئول بررسی صلاحیت‌ها و نظارت بر فرآیند برگزاری انتخابات است.
وی ادامه داد: بررسی صلاحیت‌ها براساس قانون انجام می‌گیرد و امیدواریم با حضور گسترده مردم شاهد برگزاری انتخابات پرشوری در پایان سال باشیم.
