صالحی: مسائل فرهنگی با بخشنامه حل نمی‌شود

علی اکبر صالحی ضمن بیان این مطلب بر اهمیت برگزاری دوره تعالی منش استادی که اولین‌بار برای استادان تازه استخدام شده برگزار شد، گفت: این گفتگو‌ها و انتقال تجربه به استادان جوان مفید است و همین میزان که استادان جوان تجربیات اساتید پیشکسوت را در مورد ارتباط با دانشجویان، شیوه تدریس و اینکه چه الگویی از خود به نمایش بگذارند، دریافت کنند برای ادامه مسیرشان کمک کننده است.

رئیس اسبق دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اهمیت جایگاه استادی گفت: در عقاید مذهبی ما خدا معلم اول است و پیامبران معلم‌های ثانی هستند؛ بنابراین اساتید باید نسبت به جایگاه خود آگاه باشند، یک استاد باید بداند که در یک مقام مقدس قرار گرفته است. همچنان که وقتی فردی ملبس به لباس روحانیت می‌شود برخی کار‌ها را برای خود ممنوع می‌کند، در حالی که این کار‌ها برای افراد غیر ملبس ایرادی ندارد. استاد دانشگاه نیز باید از برخی مسائل احتراز کند و رفتار و گفتارش تغییر کند.

وی خاطرنشان کرد: اگر از بین حدود ۱۵۰ استاد تازه استخدام که در این دوره تعالی منش استادی شرکت کرده‌اند، حتی ۱۰ نفر یاد بگیرند که چگونه رفتار کنند، این دوره تاثیر خودش را داشته است. این اقدام برای دانشجویان نیز مفید است، چرا که دانشجو از استاد الگو می‌گیرد.

معاون پژوهشی فرهنگستان علوم تاکید کرد: یک استاد دانشگاه اگر مفاهیم علمی را خوب بفهمد، حتی می‌تواند پیچیده‌ترین مفاهیم را به یک کودک ۵ ساله آموزش دهد. به همین دلیل اساتید باید وقت زیادی را برای درک عمیق مسائل علمی صرف کنند تا بهتر بتوانند آن‌ها را به دانشجویان آموزش دهند.

وی با بیان این‌که علم اصالت و شرف ذاتی دارد، گفت: به نظر من صحبت از علم نافع و غیر نافع اشتباه است. ذات علم نافع است؛ این کاربرد علم است که می‌تواند نافع باشد یا غیر نافع. علم انرژی هسته‌ای نافع است، اما در صورتی که به عنوان بمب اتم استفاده شود، غیر نافع می‌شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به ارتباط علم با مسائل مختلف جامعه مثل موضوعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، گفت: یافته‌های علمی تبدیل به فناوری می‌شود و فناوری هم در ادامه تبدیل به صنعت می‌شود و بر چرخه اقتصاد و زندگی مردم اثر می‌گذارد.

وی با اشاره به نقش اقتصاد در دنیای امروز خاطر نشان کرد: در دنیای امروز بحث اقتصادی حرف اول را می‌زند و کشور‌ها همه به دنبال سودآوری و منفعت طلبی مادی هستند؛ لذا فضای اقتصادی بر دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها غلبه پیدا کرده است. البته فضای توجه به سودآوری که غرب در دانشگاه‌ها ایجاد کرده، خوب است و ایرادی ندارد و ما به آن ایراد نمی‌گیریم؛ ولی علم تنها یک بال اوج‌گیری انسان است؛ بال دیگر اخلاق و دین و ... است.

صالحی با تاکید براین که انسان برای اوج گرفتن باید دو بال سالم داشته باشد گفت: انسان به دو بال علم و معنویات از جمله اخلاق و دین نیاز دارد. اگر هر یک از این دو بال نباشند، مشکل ایجاد می‌شود. علم بدون اخلاق و علم بدون دین، منحرف می‌شود و می‌سوزد؛ دین نیز بدون علم به خرافات کشیده می‌شود.

وی با بیان این‌که باید در دانشگاه‌ها دانشجویان را طوری تربیت کنیم که بُعد معنوی تربیتی نیز مشهود باشد، اظهار کرد: دانشگاه‌های ما در این موارد باید با دانشگاه‌های غربی متفاوت باشند. در زمینه علمی هر چقدر که می‌خواهیم، تنه به تنه غرب بزنیم؛ ایرادی ندارد. از آن‌ها یاد بگیریم و با آن‌ها اختلاط کنیم و مسائل علمی را با آن‌ها به صورت مشترک پیش ببریم.

معاون پژوهشی فرهنگستان علوم با تاکید بر این‌که باید بر روی مسائل معنوی هوشمندانه و درست کار کنیم؛ نه به صورت تبلیغاتی و بخشنامه‌ای، خاطرنشان کرد: متاسفانه ما تصور می‌کنیم که مسائل فرهنگی با بخش‌نامه حل می‌شود. مثلاً بخشنامه کنیم که دروغ نگویید. در صورتی که ما باید فضا را مثل اوایل ظهور اسلام، درست کنیم و ببینیم که پیامبر اسلام چگونه جامعه را به خود جذب می‌کرد؟ پیامبر با متانت، عطوفت و آسان گرفتن مردم را به خود جذب می‌کرد. حضرت رسول (ص) مناسک را خیلی آسان گرفته بود. آرام آرام که این مناسک تبدیل به عادت شدند، آن‌ها را پیاده‌سازی کرد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف تاکید کرد: من ورود دانشگاه به مسائل اقتصادی را نفی نمی‌کنم، ولی باید توجه داشت که این کافی نیست. دانشگاه‌ها در ایران باید بُعد معنوی و فرهنگی را نیز مد نظر قرار دهند و با هوشمندی و ظرافت این کار را انجام دهند و این به علم نیاز دارد.
وی با اشاره به اینکه تبلیغات یک علم است، گفت: جوانان ما را با همین شبکه‌های اجتماعی توانستند مدیریت کنند، چون علم آن را دارند. چرا ما از این علم استفاده نمی‌کنیم، ما فقط می‌گوییم که شبکه اجتماعی استفاده نکنید.

رئیس اسبق دانشگاه صنعتی شریف به دوران ریاست خود که مصادف با برنامه‌ریزی برای ورود اینترنت به ایران بود، اشاره کرد و گفت: دانشگاه شریف اولین جایی بود که اینترنت را در ایران استارت زد و ما باید آن را وارد ایران می‌کردیم، ولی مسائلی به وجود آمد و این موضوع را به عهده پژوهشگاه علوم بنیادی (IPM) واگذار کردیم. زمانی که اینترنت وارد ایران شد نیز می‌گفتند از اینترنت استفاده نکنید، چون از آن سوءاستفاده می‌شود. ما می‌گفتیم که مثل اینترنت مثل چاقو می‌ماند از چاقو هم می‌توان سوءاستفاده کرد، ولی نمی‌توان که آن را ممنوع کرد. ولی در نهایت اینترنت جا افتاد.

وی تاکید کرد: درست است که اینترنت در کنار منافع، مضراتی نیز دارد، ولی ما با آگاهی بخشی درست می‌توانیم از مضرات آن جلوگیری کنیم. در اروپا نیز آگاهی بخشی می‌کنند تا از تولیدات غیر اخلاقی برای کودکان جلوگیری شود، اما با ترتیباتی این کار را انجام می‌دهند که مردم بپذیرند.