چه افرادی در خطر ابتلا به سرطان سینه هستند؟

سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در بانوان است و هر ساله به طور متوسط، حدود هزار و ۳۶۰ مورد جدید مبتلا به این بیماری در استان فارس شناسایی و ثبت می‌شود.

در برنامه‌های پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان باید دو اصل مهم را بدانیم:

۱- راه‌های پیشگیری از سرطان

۲- علایم هشداردهنده سرطان

عوامل خطر سرطان پستان را بیشتر بشناسیم

ترکیبی از عوامل از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی برای ایجاد سرطان لازم است. بعضی از این عوامل می‌توانند اصلاح شوند و بعضی دیگر خارج از اراده فرد و غیر قابل اصلاح هستند؛ بنابراین افراد می‌توانند قدم‌هایی را برای کاهش خطر بیماری بردارند. اما خوب است بدانیم بیشتر عوامل خطری که سبب سرطان پستان می‌شود، قابل اصلاح هستند.

عوامل خطر غیرقابل اصلاح

سن بالا: با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان پستان افزایش می‌یابد. بیشتر موارد سرطان پستان در سن بالای ۵۰ سالگی بروز می‌کنند.

سابقه خانوادگی و جهش‌های ژنی: سابقه خانوادگی مثبت، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد. در ۲۰ تا ۳۰ درصد مبتلایان به سرطان پستان سابقه خانوادگی وجود دارد.

مطالعات نشان می‌دهد که شاید فقط حدود ۱۰درصد موارد سرطان پستان با عوامل ارثی مرتبط است و این ممکن است برخی از زنان را وادار کند تا به روش‌های پیشگیری و بررسی‌های غربالگری اهمیت دهند.

سن قاعدگی کمتر از ۱۱ سال: شروع قاعدگی در سنین پایین‌تر یک عامل خطر برای سرطان پستان است. در نخستین قاعدگی در سن نوجوانی بافت پستان در معرض استروژن‌ها و دیگر هورمون‌ها قرار می‌گیرد و مواجهه با سطوح دائمی هورمونی افزایش می‌یابد. قاعدگی در دختران چاق و بی تحرک زودتر اتفاق می‌افتد؛ بنابراین آموزش اهمیت فعالیت بدنی و داشتن یک رژیم غذایی سالم به نوجوان و والدین آنان ضروری است. به ازای هر سال قاعدگی زودرس، خطر سرطان پستان چهار درصد افزایش می‌یابد.

سن یائسگی بالای ۵۴ سال: یائسگی در سن بالاتر با افزایش خطر سرطان پستان ارتباط دارد. توقف چرخه‌های قاعدگی منجر به کاهش سطوح هورمون‌های مترشحه داخلی و خاتمه تکثیر سلول‌های پستان که در طول سال‌های تولید مثلی دیده شده، می‌شود. خطر سرطان پستان به ازای هر سال تاخیر در یائسگی تا ۳ درصد افزایش می‌یابد.

قد: زنان قد بلند یک افزایش خطر سرطان پستان را دارا هستند. قد در بزرگسالان می‌تواند یک شاخص بارز برای میزان دریافت تغذیه در دوران کودکی و نوجوانی باشد و رشد سریع با بلندی قد در ارتباط است که می‌تواند منجر به افزایش خطر جهش سلولی و بالارفتن خطر سرطان شود.

زمینه‌ی نژادی و قومی: زنان سفیدپوست خطر بالاتری از سرطان پستان را نسبت به زنان آمریکایی آفریقایی تبار دارا هستند و زنان آسیایی تبار، اسپانیایی تبار و بومی آمریکا به طور قابل ملاحظه‌ای خطر پایین تری را در مقایسه با دیگر گروه‌های نژادی و قومی دارند. مقدار زیاد تفاوت در خطر، به نظر می‌رسد ناشی از تفاوت‌های اقتصادی اجتماعی، شیوه زندگی و عوامل محیطی است.

وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر: خطر سرطان پستان با وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر مرتبط است. زنان با وضعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر، تمایل دارند که بارداری را دیرتر شروع کنند و بچه‌های کمتری داشته باشند که هر دو عامل به عنوان افزایش خطر سرطان پستان محسوب می‌شود.

سابقه هیپرپلازی (رشد بیش از حد سلول ها) در پستان: بانوانی که از نظر بافت شناسی دارای یک سابقه قطعی بیماری خوش خیم پرولیفراتیو پستان هستند، در معرض افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. بیماری خوش خیم پرولیفراتیو، یک تکثیر غیرعادی سلول‌ها در مجاری و لوبول‌های پستان را شامل می‌شود.

عوامل خطر قابل اصلاح

نمایه توده بدنی (BMI) بالای ۳۰: افزایش دریافت کالری در کودکی و نوجوانی وزن بدن را افزایش می‌دهد که می‌تواند منجر به قاعدگی زودرس و افزایش قد در بزرگسالی شود و هر دو با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط است. افزایش وزن در بزرگسالی نیز با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط است. یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از افزایش وزن، افزایش فعالیت بدنی است. همچنین تعادل در دریافت کالری غذایی با فعالیت ورزشی منظم نیز توصیه می‌شود.

سن بالا در زمان تولد نخستین فرزند: افرادی که پس از ۳۵ سالگی تولد فرزند دارند، با خطر بالاتری در زمینه ابتلا به سرطان پستان نسبت به زنانی که زایمان زودتری دارند، مواجه هستند. نخستین حاملگی، منجر به تکثیر نامتمایز سلول‌های پستان و تغییرات دائمی بافت پستان برای آماده شدن در دوران شیردهی به نوزاد می‌شود. در نخستین حاملگی یک زن مسن‌تر احتمال بیشتری می‌رود که آسیب DNA زودتر اتفاق بیفتد.

مواجهه با اشعه: مواجهه با اشعه در دز بالا (برای درمان برخی بیماری‌ها مانند لنفوم) به ویژه اگر مواجهه در سنین جوانی باشد، با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط است. قرار گیری در معرض دز کم رادیوگرافی که برای ماموگرافی استفاده می‌شود، نمی‌تواند خطر سرطان پستان را افزایش دهد و یا این خطر قابل چشم پوشی است.

مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی: ممکن است خطر سرطان پستان در بانوانی که در حال حاضر از قرص‌های ضد بارداری خوراکی استفاده می‌کنند یا در طی ۱۰ سال گذشته از قرص‌های ضد بارداری خوراکی استفاده کرده اند، اندکی بالاتر باشد. با این وجود ۱۰ سال یا بیشتر بعد از توقف مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی، افزایش خطر سرطان پستان وجود ندارد. خطر قطعی سرطان پستان در سنین زیر ۴۵ سال پایین است؛ بنابراین حتی اگر یک افزایش خطر نسبی اندکی وجود داشته باشد، موارد بسیار کمی از سرطان پستان با مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی در این گروه سنی ایجاد می‌شود.

هورمون درمانی جایگزین HRT: مصرف کننده این هورمون‌ها برای پنج سال یا بیشتر هورمون‌های جایگزین را مصرف می‌کنند. این گروه خطر بالای۵۰ درصد سرطان پستان را نسبت به زنانی که هیچ زمانی از این هورمون هااستفاده نکرده اند، دارا هستند. استفاده طولانی مدت از هورمون، خطر سرطان پستان را بالا می‌برد. با این وجود، بعد از قطع هورمون‌ها به نظر می‌رسد که احتمال خطر، مانند کسی است که هیچ گاه از این هورمون‌ها استفاده نکرده است. خطر سرطان پستان برای بانوانی که استروژن و پروژسترون را با هم مصرف می‌کنند، بیشتر است.

مصرف بالای چربی‌های اشباع شده: سنجش‌های بین المللی میزان بالاتری از سرطان پستان در کشور‌هایی که میزان سرانه چربی دریافتی بیشتری دارند، نشان داده است. افرادی که کالری دریافتی بیشتری دارند سن شروع نخستین قاعدگی در آنان زودتر است و سن نخستین زایمان دیرتر است که هر دو با افزایش خطر سرطان پستان را به همراه دارد.

مصرف الکل: مصرف الکل حتی به مقدار کم، خطر سرطان پستان را افزایش می‌دهد. با مصرف الکل سطوح استروژن‌های گردش خون بالا می‌رود.

عوامل نامرتبط با خطر

تئوری‌های گوناگونی درباره علت‌های بروز سرطان پستان وجود دارد که سبب نگرانی غیر واقعی برای بسیاری از بانوان شده است. عوامل خطر پیشنهاد شده زیادی تحت مطالعه قرار گرفته است، اما هیچ تاثیری را بر روی خطر سرطان پستان نشان نداده اند. این موارد شامل استفاده از خوش بو کننده و ضد تعریق، خوردن قهوه، ایمپلنت‌های پستان، سقط، آلودگی‌های محیطی از قبیل پلی کلرینیتد بی فنل‌ها (PCBS) و قرار گرفتن در مجاورت میدان الکترومغناطیسی است.