افشای جزئیاتی از طرح آمریکا برای انتقال موشک «اتکمز» به اوکراین
روزنامه پالتیکو در گزارش خود درباره جزئیات تصمیم جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا برای ارسال محرمانه موشک‌های دوربرد برای اوکراین نوشته است: اواسط ماه ژوئیه بود که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی دولت آمریکا نگران شد. نیروهای اوکراینی در نفوذ به صفوف خط مقدم قوای روس در ضدحمله‌ای که کند پیش می‌رفت به مشکل خوردند و زمان آنها برای بازپس‌گیری اراضی چشمگیر قبل از شروع دور جدیدی از حملات روسیه در پاییز رو به اتمام بود.
براساس این گزارش، سالیوان از تیمش خواست گزینه‌های مربوط به تسلیحات جدیدی که آمریکا می‌تواند برای کی‌یف ارسال کند و در عین حال نیروهای اوکراینی را قادر به هدف گرفتن اهداف آسیب‌پذیر در عمیق خطوط دفاعی روس‌ها کند، ارائه کنند.
کارمندان پنتاگون، وزارت امور خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا در همکاری میان یکدیگر طرحی را مطرح کردند. ذخایر نوع دوربردتر موشک‌های موسوم به سامانه موشک تاکتیکی ارتش آمریکا (اتکمز) کم بود اما آمریکا می‌توانست نسخه برد متوسط این موشک با قابلیت حمل کلاهک‌های خوشه‌ای حامل صدها ریزبمب و اصابت به اهداف در برد ۱۰۰ مایل دورتر را برای اوکراین بفرستد.
به گفته دو مقام آمریکایی مطلع از محتوای بحث‌ها، دولت آمریکا تصمیم به ارسال مخفیانه نسخه‌ای قدیمی‌تر از موشک‌های اتکمز که اوکراین مدت‌ها به دنبالش بود تحت عنوان موشک آپام (APAM) (ضد پرسنل/ضد جنگ‌افزار) گرفته و این اقدام را تا چند هفته بعد از آنکه جو بایدن تصمیم نهایی را درباره آن گرفت، مخفیانه نگه داشت.
تحویل این تسلیحات به اوکراین و به کارگیری آنها در جنگ نمایانگر تشدید چشمگیر پشتیبانی نظامی دولت بایدن از اوکراین بوده به نحوی که به نیروهای ارتش کی‌یف یک توانمندی مخرب جدید برای هدف گرفتن اهداف روسی در پشت خط مقدم‌های درگیری را داده است. دقیقا همین اتفاق اوایل سه‌شنبه هفته جاری افتاد و رسانه‌های اوکراینی مدعی شدند، نیروهای اوکراین ۹ بالگرد روسی را در شهرهای بردیانسک و لوهانسک در شرق از بین برده‌اند.
هدف مقامات آمریکا در مخفی نگه داشتن تصمیمشان برای ارسال این موشک‌ها و رساندن آنها به میدان نبرد در اوکراین این بود که عنصر غافلگیری را برای اوکراین حفظ کنند. واشنگتن و کی‌یف نگران بودند در صورت اعلام انتقال این موشک‌ها به اوکراین، روسیه به تکاپو افتاده تا تجهیزات و انبارهای مهماتش را به فاصله دورتری از خط مقدم دور از تیررس این موشک‌ها منتقل کند.
بایدن بعد از چند ماه بحث دستیاران ارشد امنیت ملی خود بر سر این موضوع، تصمیم به ارسال این موشک‌ها برای اوکراین گرفت. سالیوان در ماه ژوئیه، احتمالا در راستای اعمال فشار برای ارسال این تسلیحات در یک اجلاس در آسپن گفت، دولت واشنگتن مایل به تقبل ریسک‌هایی برای حمایت نظامی از اوکراین است.
لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا و ژنرال مارک میلی، رئیس سابق ستاد مشترک ارتش این کشور مدت‌ها با ارسال موشک‌های اتکمز به اوکراین مخالف بودند. پالتیکو پیشتر گزارش داد آنها استدلال می‌کردند که انبار تسلیحات ارتش آمریکا با محدودیت مواجه است. آنها می‌خواستند تضمین شود که وزارت دفاع آمریکا یک انبار به اندازه کافی بزرگ از این موشک‌ها را برای موارد احتیاطی که ممکن است در نقاط دیگر جهان بروز پیدا کند، حفظ کرده است.
تیم شورای امنیت ملی آمریکا راه حلی را می‌خواست که نیازهای اوکراین در میدان نبرد را با نگرانی‌هایی که وزارت دفاع آمریکا در مورد آمادگی دفاعی ارتش داشت با هزینه معقولی تطبیق دهد. آنها معتقد بودند که نیروهای روسیه هر چند زیاد هستند از تجهیزات و مشاوره کافی برخوردار نبوده و ستون‌هایی از ادوات زرهی آنها که در فاصله نزدیکی در پشت خط مقدم‌های جنگ ذخیره شده‌اند، آسیب‌پذیر هستند.
دولت بایدن در ماه ژوئیه شروع به ارسال مهمات خوشه‌ای ۱۵۵ میلی‌متری توپخانه به اوکراین کرد و از این مهمات در خط مقدم‌های نبرد برای هدف گرفتن مواضع مستحکم روسیه استفاده شد. مهمات خوشه‌ای بعد از انفجار در هوا، انبوهی از ریزبمب‌ها را در یک منطقه وسیع پخش کرده تا شعاع ویرانگری این سلاح را افزایش دهند. بیش از ۱۰۰ کشور دنیا آنها را ممنوع اعلام کرده‌اند چون ریزبمب‌های منفجر نشده این بمب‌ها، پتانسیل کشتن یا قطع عضو کردن غیرنظامیان را دارند.
نسخ آپام از موشک‌های اتکمز سلاحی منطقی برای ارسال به اوکراین بود چون در هیچ یک از برنامه‌های جنگی پنتاگون جایی نداشت و اوکراینی‌ها می‌توانستند از آنها به شکل موثرتری برای از بین بردن انبارهای مهمات واقع در فضای باز در پشت خط مقدم‌های روس‌ها و انبارهای سیار آنها استفاده کنند.
اوکراین می‌توانست انتظار داشته باشد که با این سلاح جدید با توجه به تمرکز عمده سربازان روس در طول انبارهای مهمات و تجهیزات زرهی خود در فاصله نزدیکی به خط مقدم‌های جنگ به اهداف لجستیکی روسیه و مراکز کنترل و فرماندهی آنها حمله‌ای سخت داشته باشد.
این تیم طرح پیشنهادی خود را در قالب یادداشتی به تاریخ ۲۳ اوت به سالیوان عرضه کرد. سالیوان در تاریخ ۲۸ اوت دستور داد این پیشنهاد به دستورکار نشستی که چندی بعد کمیته مقامات امنیت ملی ارشد دولت بایدن برگزار می‌کردند، اضافه شود.
این نشست در ۳۰ اوت برگزار شده و در جریانش اعضای کمیته به اتفاق آرا ارسال این سلاح را تصویب کردند. لوید آستین، میلی و آنتونی بلینکن که از مدت‌ها قبل حامی ارسال موشک‌های اتکمز برای اوکراین بودند همگی از این طرح پیشنهادی حمایت کردند.
بایدن در نشست ۲۱ سپتامبر خود در کاخ سفید با ولودیمیر زلنسکی، این خبر را به این رئیس جمهور اوکراین داد: اوکراین نسخه‌ای از موشک اتکمز آمریکا را دریافت خواهد کرد که البته نسخه دوربردتری از آن که کی‌یف از مدت‌ها پیش به دنبالش بود، نیست.
مقامات مطلع به پالتیکو گفتند، مقام‌های دولت واشنگتن به طور محرمانه در بسته کمکی برای اوکراین که در ۲۱ سپتامبر اعلام شد ارسال موشک‌های آپام برای کی‌یف را در ذیل دسته مهمات خوشه‌ای تصویب کردند. دولت واشنگتن سپس جزئیات این تصمیم را در یک نشست محرمانه به تعدادی از نمایندگان کنگره اطلاع دادند تا از افشای اطلاعات جلوگیری کنند.
